TBMM Genel Kurulu’ndaki bütçe görüşmelerine Suriye’deki yaşanan gelişmeler damgasını vurdu. Dikkat çeken bir başka gelişme ise 22 Ekim’de Abdullah Öcalan’a “Melis’te konuşsun” çağrısı yapan MHP Lideri Devlet Bahçeli ile DEM Partililer arasındaki “sözsüz diyalog” oldu
MHP Liderinin alkışladığı tek muhalefet lideri, bütçe konuşmasında Kürt sorununa “Ankara çözümü” çağrısı yapan DEM Parti Eş Başkanı Tuncer Bakırhan oldu.
TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’un başkanlığında toplanan Genel Kurul’da 12 gün sürecek bütçe maratonu, bütçe teklifinin geneli üzerindeki görüşmelerle başladı.
Bütçe üzerinde söz alan siyasi parti liderleri ve temsilcilerinin iktidar ve muhalefet kulislerinde de en çok tartışılan da yine Suriye’de Esad sonrası nasıl bir rejim oluşacağı, Türkiye’nin rolünün ne olacağı ve sığınmacıların geri dönüşünün nasıl sağlanacağıydı.
İktidar kanadında, geri dönüş oranı konusundaki tahminler, yüzde 50-60’ı bulacağı yönündeydi. Bazı AKP milletvekilleri, geri dönüşlerin özellikle sınır illeri rahatlatacağı, buralarda ekonominin canlanacağı, Suriye’nin inşasında Türk müteahhitlerin alacağı ve bunun Türkiye ekonomisine olumlu yansıtacağı beklentisindeydi.
Muhalefetin sığınmacı karşıtı görüşlerini eleştiren bazı milletvekilleri ise Türkiye’nin “ucuz iş gücü” sağlayan sığınmacıları “arar hale geleceği” görüşünde. Suriyeliler ‘in gitmesi halinde “Ankara Siteler esnafı”nın çökeceğini dile getirenler vardı.
Muhalefet cephesinde ise tersi görüş egemendi. CHP’li bir parti yöneticisi “500 bin Suriyeli dönerse başarı sayarım” derken, Saadet Partili bir milletvekili, “Türkiye’de doğan çocuklar ve büyüyen gençlerin artık entegrasyon sürecine girdiğini, bir çok sığınmacının Türkiye’de iş kurduğunu, Suriye’ye dönünce nasıl bir tabloyla karşılaşacağının bilinmezliğinin, geri dönüşün önündeki engeller olduğuna” dikkat çekti. Suriye’ye geri dönüş oranının “yüzde 10-20 arasında kalacağını” savunan söz konusu siyasetçi, kendisinin bir Güneydoğu ilinde doğduğunu belirtip, “Ankara’da üniversiteyi okudum ve bir daha geri dönmedim” örneğini verdi.
‘Suriyeliler gönüllü ve onurlu döneceklerdir’
Görüşmelerin ilk gününde birleşimi yöneten TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, açış konuşmasında Suriye’nin toprak bütünlüğüne ve Türkiye’nin önceliğinin “terörden arındırılmış bir Suriye’nin tesisi” olduğuna vurgu yaptı.
Yeni rejimin şekillenme sürecine ilişkin ise “Bölgenin olgun ve gerçekten bedeli ödenmiş bir demokrasiye sahip ülkesi olarak Türkiye, Suriye halkına, dost ve kardeş Suriye milletine demokratik rehberlik noktasında, üzerine düşen sorumlulukları yerine getirecektir” görüşünü dile getirdi.
Bütçenin geneli üzerinde sunum için kürsüye gelen Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da Suriye halkının tamamının temsil edildiği bir sürecin yaşanması dileğinde bulundu.
Yılmaz, Suriye’de güvenin tesis edilmesi, ekonomik ve siyasi ortamın iyileştirilmesiyle birlikte Suriyelilerin ülkelerine “güvenli, onurlu ve gönüllü şekilde döneceklerini ve iki ülke arasında olumlu bir bağ oluşturacaklarını” söyledi.
‘Ankara çözümü’ önerdi, Bahçeli alkışladı
MHP Lideri Bahçeli, kürsüye çıkmayan tek lider oldu. Ancak, iktidar ve DEM Parti dışındaki muhalefet partilerinin liderleri veya grup yöneticileri yanına giderek, tokalaştı. Bahçeli’nin alkışladığı tek muhalefet lideri ise DEM Parti Eş Başkanı Tuncer Bakırhan oldu.
DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, Suriye’de yaşanan son gelişmelere dikkat çekerek Türkiye’nin sınırları dışında yaşayan Kürtlerle “hasımlık” değil “hısımlık” yapması gerektiğini söyledi. Bakırhan, “Türkiye’nin sınırları dışındaki Kürtler, Türkiye için bir tehdit değildir, bir barış imkanıdır. Bunu Türkiye Cumhuriyeti devletinin değerlendirmesi gerekir” ifadelerini kullandı.
Tuncer Bakırhan, konuşmasında, Bahçeli’nin Abdullah Öcalan’a ve partisine yaptığı çağrıları anımsatıp, “Bizler parti olarak üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirmeye varız’ dedik. Muhalefet partilerinin büyük çoğunluğu demokratik çözüm ve barış konusunda çok kararlı biçimde bir irade ortaya koydu. Belki ilk defa büyük bir ortak anlaşmaya şahitlik ediyoruz bu oldukça kıymetli bir tutumdu. Tarihi bir fırsattır bu fırsatı heba etmeyelim” dedi.
“Türk Kürt İttifakı” için test alanı Rojova’dır” diyen Bakırhan, Erdoğan’a da sürece olumlu katkı yapma çağrısında bulundu. Kürt sorunu konusunda ise ‘Ankara çözümü’ önerdi.
“Bu Meclis bir çözüm ile anılmalı ve yüzünü başka yere çevirmeden Ankara çözümünü sunmalıdır. Şayet Ankara vizyonu varsa Ankara çözümü de olmalıdır eğer gerçek ve köklü bir çözüm arayışında samimiyse bu çözümü dışarıda değil Türklerle Kürtlerin ortak geçmişinde ve geleceği birlikte inşa kararlılığında bulunmalıyız.”
Bakırhan konuşmasını tamamlayıp, kürsüden inerken kendisini alkışlayan Bahçeli’yi başıyla selamladı.
DEM’den İmralı tahmini: Bütçe sonrasına kalır
DEM Partili TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder’in daha sonra genel kurula gelerek Bahçeli ile tokalaşması dikkat çekti.
Kulislerde merak edilen ise iki parti arasındaki bu diyaloğun, bir süre önce Bahçeli’nin çağrısı üzerine İmralı ziyareti için Adalet Bakanlığı’na başvuruda bulunan DEM Partilerin gidiş sürecini hızlandırıp hızlandırmayacağıydı.
Suriye’deki gelişmeler bir süre izleneceği için hemen izin çıkmayacağı tahminlerini dile getirenler olsa da, DEM Partili bir milletvekili bütçe görüşmeleri sonrasına ilişkin tahminini dile getirdi:
“Şimdi bir izin çıkarsa 12 gün boyunca Meclis’te bu konuşulacak. İYİ Parti iktidar ve MHP’yi sert eleştirecek, MHP de bir şekilde cevap vermek durumunda kalacak. Böyle bir gündemde iktidar da bu tartışılsın istemez. O nedenle Ocak ayı sonrasına kalır.”
CHP gölge kabinesi tam kadro izledi, Özel erken seçim istedi
Bütçe görüşmelerini CHP’nin “gölge kabinesi”nde yer alan genel başkan yardımcıları tam kadro izledi.
Kürsüde en uzun süre kalan lider ise CHP Genel Başkanı Özgür Özel oldu.
Konuşmasında iktidarla başlattığı “normalleşme” adımlarına karşın iktidarın samimiyet ortaya koymadığını savunan Özel, Can Atalay, Tayfun Kahraman’ın tahliye edilmesi dilegini dile getirdi.
Başta CHP’li Esenyurt belediyesi olmak üzere “kayyum atamalarını” eleştiren Özel, iktidarın, “İsrail Türkiye’ye saldıracak” ve “Öcalan’ Meclis’te konuşsun” gibi çıkışlarla gündemi değiştirmeye çalıştığını savundu.
Erdoğan’ın yeniden adaylığı için yeni anayasa tartışmalarının başlatıldığını kaydeden Özel, bir kez daha “mevcut anayasaya uymayanlarla anayasa masasına oturmayacaklarını” vurguladı. Özel, Kürt sorununun çözümü için Meclis’i işaret etti.
Suriye’deki gelişmeleri de değerlendiren Özel, Türkiye’nin “maceracılıktan uzak, barışçıl” bir politika izlemesi uyarısında bulundu. Tüm Suriye’yi temsil edecek bir rejimin kurulması çağrısı yapan Özel, Suriyelilerin dönüşü konusunda ise kapsamlı bir “geri dönüş programı hazırlanması” önerisinde bulundu.
Özel konuşmasının sonunda ise “erken seçim” çağrısı yaptı.
Ala’dan CHP’ye: Biz pazardan geliyoruz, siz yolunu yeni öğrendiniz
AKP grubu adına söz alan Genel Başkanvekili Efkan Ala, muhalefetin ekonomideki eleştirilerine yanıt verrken, milli gelirin 3,5 kat arttığını, depreme rağmen, ekonominin 14 yıllık kesintisiz büyüme eğilimine devam ettiğini söyledi.
Ala CHP Lideri Özgür Özel’in geçtiğimiz haftalarda yaptığı bir konuşmada Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yaptığı “pazara git” çağrısına göndermede bulunarak, CHP sıralarına “Biz pazardan geliyoruz siz daha oranın yolunu yeni öğrendiniz. Biz oradan geliyoruz; Cumhurbaşkanımız pazardan, sokaktan geliyor” diye seslendi.
