Sözde AİHM‘e başvurular düşmüş! Oysa Türkiye, AİHM’de en çok dosyası bulunan 1. ülke

Adalet Bakanlığı, hâkim ve savcılara yönelik iş yükünü düşürme hedefini geçen yıl da gerçekleştirmedi. Rapora göre, ülkedeki cezaevi sayısında artış yaşanırken Bakanlık, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuruların ‘düşük’ olduğunu ileri sürdü. Oysa Türkiye, 2022’de de olduğu gibi 2023’te de AİHM’de en çok İnsan Hakkı İhlali başvurusu olan ülke oldu.

Adalet Bakanlığı 2023 yılı Faaliyet Raporu’nu yayımladı. Bakanlık, hâkim ve savcı başına düşen dosya sayısında azalma gerçekleştirilmeyi hedeflerken dosya sayısında artış yaşandı. Bakanlık, yargı mensupları üzerindeki ağır iş yükünü raporda itiraf ederken yalnızca bin 102 yeni atama yapıldı. Aynı zamanda rapora göre kapatılan cezaevinden çok açılan cezaevi sayısında artış yaşanırken Bakanlık İnsan Hakları Eylem Planı için 2023’te hedeflediği yüzde 70 oranındaki faaliyet tamamlama hedefini gerçekleştiremedi.

“Özgür birey, güçlü toplum; daha demokratik bir Türkiye” adı altında 2021’de duyurulan İnsan Hakları Eylem Planı’nın 2023’te ancak yarısı hayata geçirildi. Adalet Bakanlığı’nın raporuna göre, İnsan Hakları Eylem Planı kapsamında gerçekleştirilmesi öngörülen toplam 393 faaliyetten 260’ı gerçekleştirildi. Yüzde 70 oranında gerçekleştirilmesi öngörülen faaliyetlerin yalnızca yüzde 66,2’si gerçekleşti.

AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2019’da duyurduğu Yargı Reformu Stratejisi’nin 5 yılda yalnızca yüzde 70,7’si hayata geçirildi. “Güven veren ve erişilebilir bir adalet sistemi” adı altında hazırlanan belgenin 256 faaliyetinden yalnızca 181’i tamamlandı. Raporda, Yargı Reformu Stratejisi’nin 2023’te tamamlanması beklendiği ancak bu hedefin gerçekleştirilemediği ifade edildi. Raporda, reform ihtiyacının sürdüğüne dikkat çekildi. 2024-2028 yıllarını kapsayacak belgenin hazırlık süreci başladı.

DOSYA SAYISINI AZALTMA HEDEFİNE ULAŞILAMADI

BirGün gazetesinden Deniz Güngör’ün haberine göre, yıl içinde bin yeni hâkim ve savcı atamayı hedefleyen bakanlık bin 102 atama yaptı. Önceki dönemde 785 olan hâkim başına düşen dosya sayısı ise yılsonunda 741 olarak hedeflenirken 788’e yükseldi. Benzer bir durum savcı başına dosya sayısında da yaşandı. Önceki dönem bin 543 olan savcı başına düşen dosya sayısı bin 300 olarak hedeflenirken bu sayı yılsonunda bin 592’ye çıktı. Böylelikle Bakanlık hedeflediği sayıya ulaşamadı. Ayrıca 100 bin kişi başına düşen hâkim ve savcı sayısında da azalma hedeflenmesine rağmen artış gerçekleşirken hâkim ve savcıların ağır iş yükünde azalış gerçekleşmedi.

Raporun ‘Zayıflıklar’ başlığı altında dikkat çekici ifadelere de yer verildi. Raporda zayıflıklar şu şekilde sıralandı:

Yargı organlarının iş yükünün fazla olması
Adalet personelinin özlük haklarının yetersiz olması
Hâkim, savcı ve personel sayısının iş yükü ile orantılı olmaması
Bütçe imkânlarında daralma

CEZAEVİ SAYISI ARTTI

Rapora göre geçen yıl yaklaşık 12 cezaevi kapatıldı. Kapatılan cezaevlerinin kapasitesi ise 4 bin 344 oldu. Rapora göre kapatılan cezaevlerinin yanı sıra geçen yıl 16 yeni cezaevi açıldı. Ancak rapora göre yılın başında 20 cezaevi açılmasına yönelik hedef kısmen gerçekleştirilirken açılan cezaevlerinin kapasitesine ilişkin bilgi verilmedi.

YİNE ‘ÖVÜNÇ’ DUYDULAR

Adalet Bakanlığı Faaliyet Raporu’nda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) yer alan dosyalara da değinildi. AİHM tarafından verilen 72 ihlal kararı Bakanlık tarafından olumlu görüldü. Raporda, AİHM’e yapılan 23 bin 400 başvurunun nüfusa göre düşük olması ile övünüldü. Ancak Bakanlık raporda her ne kadar nüfusa oranla başvuru sayısının düşüklüğü ile övünç duysa da Türkiye, 2022’de de olduğu gibi 2023’te de AİHM’de en çok başvuruya sahip ülke oldu.

Öte yandan özgürlük ve güvenlik hakkına ilişkin AİHM’in “sadece 16 ihlal kararı” verdiğine dikkat çekilen raporda önceki yıllara kıyasla karar sayısının düşüşü ile de övünüldü.

∗∗∗

VERİLERLE DENETİMLİ SERBESTLİK