Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Washington’da Türkiye’nin yerli imkanlar ile ürettiği 5. nesil savaş uçağı KAAN’a tedarik edilecek motorların lisanslarının ABD tarafından durdurulduğunu açıklamıştı. Fidan’ın bu açıklamaları siyasette tartışma başlattı. Dışişleri Bakanı’nın bu sözleri, gündeme Türkiye’nin Endonezya’yla yaptığı 48 adet KAAN satışı anlaşmasını getirdi. Fakat Endonezya’ya verilecek KAAN’larda 2032’de entegre olması beklenen yerli motorların kullanılacağı ve teslimatlar 2035’e kadar gerçekleşeceği bildiriliyor.
Diğer yandan Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün, konuyla ilgili açıklamalarda bulundu ve “KAAN savaş uçağımızın teslimat takviminde bir gecikme bulunmamaktadır,” dedi. “Seri üretimimizi riske atmamak için de yalnızca tek bir kaynağa bağlı kalmıyor, farklı tedarik kanallarıyla çalışıyor, alternatifleri eş zamanlı olarak değerlendiriyoruz,” ifadelerini kullanan Görgün, “KAAN’ın geleceği hiçbir şekilde tek bir ülkenin motoruna bağlı değildir. Biz mühendislerimize güveniyoruz” diye ekledi. CHP’nin Dış Politikadan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Namık Tan ise “Demek ki neymiş? KAAN’ın bugünden yarına F-35’in yerini alması olanaksızmış. ABD’de tutulan altı F-35’in bir an önce Türk Hava Kuvvetleri envanterine girmesi zorunluymuş.” diyerek Fidan’ın açıklamalarına tepki gösterdi. Fidan’a bir “düzeltme” de AKP’li Şamil Tayyar’dan geldi. Tayyar, durumu “iletişim kazası” olarak nitelendirerek “ABD’nin yaptığı bir densizlik ama KAAN projesi yaptırıma rağmen devam ediyor. Umutsuzluğa kapılmayın.” ifadelerini kullandı.
Dışişleri Bakanı Fidan, önceki gün New York’taki Türkevi’nde yaptığı açıklamada “Şu anda almayı beklediğimiz F-35 ve KAAN’ın motorları var. ABD Kongresi’nde bekletiliyor ve lisansları durmuş durumda. Onların lisanslarının hayata geçirilmesi ve motorların gelmesi lazım ki KAAN’ların üretimi başlayabilsin. Bizim ABD ile olan ilişkimizde sınırlamaların olması, bizi ister istemez uluslararası sistemde daha farklı arayışların içerisine itecek” demişti.
Fidan’ın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump’ın Beyaz Saray’daki görüşmesinden iki gün sonra yine ABD’den yaptığı bu açıklama siyasetten “KAAN” tartışmasını başlattı.
Milli Muharip Uçak Geliştirilmesi (KAAN) Projesi, F-16 uçaklarının yerini alacak yeni nesil savaş uçağı olarak öne çıktı.
KAAN’ın 20 adedinin 2028 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) envanterine girmesi planlanıyor. Ancak yerli motor entegrasyonu 2032’yi bulacağından, bu 20 uçakta ABD menşeli General Electric’in F110 motorlarının yer almasına karar verilmişti. Uçağın test uçuşları yapan ilk prototipinde de bu motor kullanılmıştı.
Akıllara Endonezya satışı geldi
Dışişleri Bakanı’nın bu açıklaması, Türkiye’nin Endonezya ile yapılan 48 adet KAAN’ın teslimatına ilişkin anlaşmayı yeniden gündeme getirdi.
Ankara ve Cakarta yönetimi, 48 adet 5. nesil KAAN için 29 Temmuz tarihinde anlaşmaya varmıştı. İlk uçuşunu geçen yıl gerçekleştiren uçağın 2028’e kadar seri üretime geçmesi bekleniyordu. Ancak uçak motorunun teslimatıyla ilgili sıkıntılar, beklenen bu tarihle ilgili soru işaretleri yarattı.
Endonezya Savunma Bakanlığı Sözcüsü Frega Wenas Inkriwang anlaşmaya varılmasının ardından yaptığı açıklamada, Endonezya ve Türkiye’nin İstanbul’da düzenlenen Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı sırasında “uygulama sözleşmesi imzaladığını” belirtmişti.
Haluk Görgün’den “düzeltme”
Öte yandan Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün, KAAN Projesi, uçağın geliştirme ve ilk blok üretiminde kullanılacak ithal motorların temin süreci ve yerli motor geliştirme çalışmalarına ilişkin AA’ya açıklamalarda bulundu ve Bakan Fidan’ı “düzeltti”.
Türk savunma sanayisinin, “tam bağımsızlık” hedefi doğrultusunda motor gibi ürünlerde karşı karşıya kaldığı örtülü ya da açık ambargolara karşı stratejisi sorulduğunda Görgün “Savunma Sanayii Başkanlığımızın temel hedefi, savunma sanayiinde tam bağımsızlığı sağlamak ve kahraman ordumuzun ihtiyaçlarını yerli ve milli çözümlerle karşılamaktır. Açık ve kapalı tüm kısıtlamaları takip ediyor, savunma sanayiinde uluslararası alanda yaşanabilecek her türlü sınırlamayı dikkatle değerlendiriyor, ülkemizin çıkarlarını korumak için tüm imkanlarımızı seferber ediyoruz.” ifadelerini kullandı.
KAAN’da motor ihtiyacının nasıl karşılanacağına ilişkin açıklamalarda bulunan Görgün, yerli motor konusunda yürütülen çalışmaların geldiği son aşamayı şu sözlerle anlattı:
“Milli Muharip Uçağımız KAAN’ın motor çalışmalarında da aynı anlayışla ilerliyoruz. KAAN seri üretimi yabancı değil yerli motor üzerinden planlandı. KAAN savaş uçağının ana motoru TF35000 ve yardımcı güç ünitesi APU60 için geliştirme faaliyetleri başarıyla devam etmektedir. Savunma sanayiinde süreç daima bu şekilde işler. Önce mevcut motorlarla başlanır, ardından milli motor projeleri devreye alınır. Biz de KAAN’ı blok yaklaşımıyla üretiyoruz. Yani farklı aşamalarda, farklı kabiliyetlerle güçlenen versiyonlarını envantere kazandırarak, kademeli olarak geliştiriyoruz. Bu kapsamda KAAN savaş uçağımızın teslimat takviminde bir gecikme bulunmamaktadır. Seri üretimimizi riske atmamak için de yalnızca tek bir kaynağa bağlı kalmıyor, farklı tedarik kanallarıyla çalışıyor, alternatifleri eş zamanlı olarak değerlendiriyoruz. Böylece hem takvimi güvence altına alıyor hem de milli motor geliştirme yol haritamızı kesintisiz ilerletiyoruz. KAAN’ın geleceği hiçbir şekilde tek bir ülkenin motoruna bağlı değildir. Biz mühendislerimize güveniyoruz. TF35000’in seri imalat süreci planlandığı şekilde devam ediyor.”
Görgün’den motorların ABD’den temini konusundaki talebe ilişkin açıklama
KAAN prototip uçaklar için gerekli tüm motorların tedarik edilerek Türkiye’ye teslimatlarının tamamlandığını belirten Görgün, prototip uçakların üretiminin son hızla devam ettiğine dikkat çekti.
KAAN için ihtiyaç duyulan motorlarının ABD’den temini konusundaki talebe ilişkin güncel durumu da paylaşan Görgün, şunları söyledi:
“Hava Kuvvetleri Komutanlığımıza teslim edilecek ilk blok belli sayıda KAAN seri uçaklarımız için ihtiyaç duyulacak motor tedarikine ilişkin ABD’ye resmi başvuru süreci tamamlandı.
Kaan uçağımızın 6’ncı nesil üst düzey yetenekler kazanması için ihtiyaç duyduğumuz yerli motorumuzun geliştirme faaliyetleri planlandığı takvimle devam etmektedir. Bu aşamada yabancı farklı bir alternatif arayışımız söz konusu değildir”
Motor temininde sorunlar Endonezya’ya teslimatı engeller mi?
Görgün ayrıca “Yurt dışından motor temininde yaşanabilecek olası sorunlar Endonezya ile imzalanan 48 adetlik KAAN ihracat anlaşması için bir tehdit oluşturur mu?” sorusuna “Endonezya’ya ihraç edilmesi planlanan 48 adet beşinci nesil KAAN savaş uçağı, ABD menşeli motorlarla değil, milli motorlarımızla güçlendirilecektir.” yanıtını verdi.
CHP’li Namık Tan: Erdoğan’ı uğurlar uğurlamaz kameraları kendi önüne çekti ve yine epey çam devirdi
CHP Dışişleri Bakanlığından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Namık Tan, Fidan’ın açıklamalarına sosyal medya hesabından tepki gösterdi.
“Trump Erdoğan’ın altına sandalye mi çekiyor yoksa sandalyeyi mi Erdoğan’ın altından çekiyor derken
Hakan Fidan yine Erdoğan’ı uğurlar uğurlamaz kameraları kendi önüne çekti ve yine epey çam devirdi” diyen Tan, şu ifadeleri kullandı:
“Meğer her seçim döneminde görücüye çıkarılan ‘yerli ve milli’ 5.nesil uçağımız, F-35 alımını gereksiz kılan yerli ve milli uçağımız, Erdoğan’ın savunma sanayimizde yerli üretim oranını yüzde 90’lara vardırdığımızı göğsünü gere yüzlerimize vurduğu (!) uçağımız KAAN’ın motoru ABD’den ithalmiş.
Fidan New York Türkevi’nde “KAAN’ın motorları ABD Kongresi’nde bekletiliyor, motorların gelmesi lazım ki KAAN’ların üretimi başlayabilsin” buyuruverdi.
Haklı: KAAN’ın prototipleri için 10 adet F-110 motor ABD’den zamanında teslim alınmıştı – diye biliyoruz.
Bunların ihracat lisansları da 2017 yılında alınmıştı – diye biliyoruz.
Nitekim doğru, Fidan haklı, seri üretime geçmek için de yine ABD üretimi aynı F-110 motorlarına aynı ihracat lisansının Kongre’den çıkması haliyle gerekli”
“Demek ki neymiş? KAAN’ın bugünden yarına F-35’in yerini alması olanaksızmış. ABD’de tutulan altı F-35’in bir an önce Türk Hava Kuvvetleri envanterine girmesi zorunluymuş. İki pilotumuz F-35 eğitimi almışken bu sayının artması gerekliymiş” diyen Tan, “2024 yılı itibarıyla 278 savaş uçağından 38’i F-35 olan İsrail’le karşılaştırıldığında neredeyse 15 senedir hava kuvvetlerimizin envanterine uçak katamadıklarını söylediğimizde verilen ‘ama Eurofighter alımı için anlaştık’ yanıtı anlamsızmış” ifadeleriyle tepki gösterdi.
“Demek ki durduk yere gidip Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almamak gerekiyormuş,” diyen Tan, paylaşımını “Üstelik aynı basın toplantısında aynı Fidan ‘stratejik özerklik’ demiyor mu ciddi bir yüz ifadesiyle, insan gülsün mü, ağlasın mı hakikaten kararsız kalıyor” diyerek sonlandırdı.
