Balıkesir’in merkez Karesi ilçesinde bulunan mühimmat, madenlerde kullanılmak üzere sivil patlayıcı, av ve spor fişeği üretilen ZSR Patlayıcı Sanayi adlı fabrikada henüz bilinmeyen bir nedenle patlama meydana geldi. Patlama ve çökme nedeniyle 11 işçi yaşamını yitirdi.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, içeye bağlı kırsal Kavaklı Mahallesi’nde patlayıcı üretim fabrikasında meydana gelen patlamaya ilişkin 8’i kadın 3’ü erkek olmak üzere 11 kişi hayatını kaybettiğini açıkladı. Yaralıların hayati tehlikesi bulunmadığını söyleyen Yerlikaya patlama nedeninin belirlenemediğini söyledi.
11 İŞÇİNİN KİMLİKLERİ BELİRLENDİ
Hayatını kaybeden işçilerin kimlikleri belirlendi, mühimmat fabrikasının kapsül üretimi yapılan bölümündeki patlamayla ilgili ekiplerin olay yerindeki çalışması sürüyor.
Patlamada yaşamını yitiren fabrika personelinin Tuğba Demir (21), Çetin Karamüftüoğlu (38), Muhammet Ergin (34), Özlem Özçakır (33), Tuba Sert (41), Enes Kırmızı (28), Seda Akın (35), Seçil Çapa (24), Müberra Sönmez (45), Selin Karanlıkoğlu (27) ve Elif Özgür (19) olduğu belirlendi. Bu kişilerin cansız bedenleri, Bursa Adli Tıp Kurumu morguna gönderildi.
Cenazelerin, Bursa Adli Tıp Kurumu morgundaki otopsi işlemleri sürüyor.
Balıkesir Karesi’de bulunan işletme bugün Zirve Holding ve Senta Madencilik Sanayi ortaklığında ZSR Patlayıcı Sanayi adıyla faaliyet sürdürüyor. 10’un üzerinde bölümden oluşan ZSR Patlayıcı Sanayi A.Ş. fabrikasında yaklaşık 608 işçinin çalıştığı biliniyor.
BALIKESİR-SLOVAKYA-ÇEKYA-UKRAYNA HATTINDA MÜHİMMAT TİCARETİ…
ZSR Patlayıcı Sanayi, 15 Temmuz 2016’ya kadar Yavaşçalar adı altında faaliyet yürütüyordu. 15 Temmuz’dan sonra şirket önce Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) devredildi, ardından Kalyon Holding’e geçti.
Zirve Holding, Kalyon Grubu’na, Senta ise insaatçı Zafer Topaloğlu’na ait.
Rekabet Kurulu’nun kararıyla Nisan 2024’te, ZSR’nin belli orandaki hissesi Slovakya’da kurulmuş bir savunma sanayi şirketi olan Topalipo A.Ş.’ye devredildi. Slovakya’daki şirket de özellikle Ukrayna’ya yoğun mühimmat satan Çekya’daki Defence Export A.S.’ye bağlı.
TEŞVİKLERLE İHYA OLDU
Patlamanın yaşandığı ZSR Patlayıcı Sanayi A.Ş. el değiştirdikten sonra teşviklerle ihya oldu.
2019 Şubat’ında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı teşviklerinden yararlanan şirkete, 8 milyon 862 bin, Mayıs 2019’da 1 milyon 305 bin, 2020 yılında ise 118 milyon 800 bin TL değerinde kaynak aktarıldı.
ZSR’nin Balıkesir’deki üretim tesisi, 2022 yılında “proje bazlı devlet yardımı” verilecek projeler arasına alındı. Proje sonunda sabit yatırım tutarı 768 milyon 168 bin 447 lira olarak öngörülmüştü.
NEREDEYSE HİÇ VERGİ ÖDEMEDİLER
Şirkete sağlanan bu teşviklerle KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, faiz desteği, çeşitli oranlarda eklenerek biriken vergi indirimi, en az 7 yıl sigorta primi işveren hissesi ödeneği elde etti.
Şirket bu teşvikler sayesinde gelirlerinden ödemesi gereken yüzde 25 oranındaki kurumlar vergisini 2023 yılında hiç ödemedi. 2022 yılında 253 milyon TL olan vergi matrahının yüzde 0,34’ü oranında, 2021 yılında ise 52.4 milyon TL olan matrahının yüzde 0,68’i oranında vergi ödedi.
ZORUNLU ALMASI GEREKEN BELGE YOK
Ayrıca patlamanın yaşandığı fabrikada ZSR’nin üretim yapabilmesi için alması gereken belgelerin eksik olduğu ortaya çıktı.
11 işçinin ölümüne neden olan ZSR web sitesinde patlayıcı imalatıyla ilgili aldığı izin ve kalite belgelerini “Belgelerimiz” başlıklı bölümde yayınlamış. Bu bölümde madenler için patlayıcı imalat izni belgesi ve yeraltı emülsiyon belgeleri yer alırken; patlayıcı üretimi yapan şirketlerin alması zorunlu olan Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik gereği hazırlaması gereken belge yayınlanmamış.
Büyük endüstriyel kazaların Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bildirilmesi zorunlu. Bakanlık bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren kaç kaza bildirimi yapıldığını ve bu kazaların içeriklerini kamuoyu ile paylaşmıyor.
FABRİKAYI İNCELEYEN VALİ OLUMLU DEĞERLENDİRMEDE BULUNMUŞ
Bu yıl şubat ayında Balıkesir Valisi İsmail Ustaoğlu’nun işletmeyi detaylı olarak incelediği, yürütülen çalışmaları yakından takip ettiği de ortaya çıktı.
Patlayıcı sanayi alanındaki faaliyetleri ve işletmenin güvenlik önlemlerini gözlemleyen Vali Ustaoğlu, işletmenin başarıları ve gelecek planları hakkında olumlu izlenimler edindiğini belirtti.
ERDOĞAN NİKAH TÖRENLERİNE KATILMIŞTI
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ZSR Patlayıcı şirketinin yönetim kurulu üyesi Zafer Topaloğlu’nun nikah törenine katılmıştı.
TOPALOĞLU HER YERDE
Erdoğan’a yakınlığıyla bilinen Zafer Topaloğlu Toya Grup’un sahibi. Toya Grup’a ait Mates Madencilik de Soma’da Türkiye Kömür İşletmeleri’ne bağlı Ege Linyitleri İşletmesi bünyesinde verilen saha karşılığında yıllardır Elmalı Kömür Havzasını İşletme hakkını elinde bulunduruyordu. ETİ MADEN ise her yıl 20 milyon dolar kar yapan şirketini kapatıp Rusya ve tüm bölgedeki “Yetkili Distribütörlüğünü” de kurucusu Zafer Topaloğlu’nun olduğu GLOBAL TRADE LIMITED isimli bir şirkete verdi.
Öte yandan Topaloğlu, Savunma Sanayi İhracatçıları Birliğinin (SSI) yönetim kurulunda da yer alıyor. SSI’nın yönetim kurulunda TUSAŞ, Sarsılmaz Silah, Aselsan, Roketsan, Havelsan ve MKE gibi şirketlerden temsilciler de yer alıyor. SSI ise Orta Anadolu İhracatçı Birliklerinin parçası.
İddialara göre Zafer Topaloğlu 2011 seçimlerinde AKP’nin İstanbul’da kurulan ana seçim karargahı olan binayı AKP’ye tesis ediyor. O seçimden sonra da projeleri önünde buluyor. Önce Esenler Erokspor’a başkan oluyor. Kulüp oynadığı ligde üst üste başarılar almaya başlıyor. Kulüp başkanı Topaloğlu’na AKP döneminde İBB tarafından makam aracı dahi tahsis edildiği iddia ediliyor.
BU TOPALOĞLU’NUN İLK İŞÇİ CİNAYETİ DEĞİL
Zafer Topaloğlu’nun Soma’da bulunan Mates Madencilik adında bir de linyit fabrikası bulunuyor. Mates Madencilik’e ait linyit ocağında yaşanan heyelan sonucunda bir işçi ölmüş, 5 işçi de yaralanmıştı.
ERDOĞAN BAŞSAĞLIĞI DİLEDİ
Erdoğan patlamaya ilişkin şu açıklamalarda bulundu:
“Balıkesir’imizin Karesi ilçesindeki bir mühimmat fabrikasında meydana gelen patlama sonucu 12 kardeşimizin hayatını kaybetmesinden büyük bir üzüntü duydum.
Patlamaya ilişkin Balıkesir Valimiz başta olmak üzere ilgili tüm kurumlarımızdan bilgi alarak tüm yönleriyle gerekli tahkikatın derhâl başlatılması talimatını verdik.
Vefat eden kardeşlerime Allah’tan rahmet, ailelerine başsağlığı niyaz ediyor, yaralılarımıza acil şifalar diliyorum.
Balıkesir’imizin, milletimizin başı sağ olsun.”
FABRİKADA DAHA ÖNCE DE PATLAMA MEYDANA GELMİŞ
Mühimmat fabrikasında 3 Haziran 2014’te de fişek sıkıştırma işlemi sırasında patlama meydana geldiği, 5’i kadın 6 işçinin hafif yaralandığı öğrenildi.
BAKAN TUNÇ: 4 CUMHURİYET SAVCISI GÖREVLENDİRİLDİ
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, X hesabından yaptığı açıklamada, “Balıkesir ilimizin Karesi ilçesinde patlayıcı üretilen fabrikanın kapsül üretilen bölümünde meydana gelen patlamayla ilgili Balıkesir Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatılmış olup 1 başsavcıvekili koordinesinde 4 Cumhuriyet savcısı görevlendirilmiştir. Soruşturma çok yönlü ve titizlikle sürdürülmektedir. Patlamada hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, yaralı vatandaşlarımıza acil şifalar diliyorum” açıklamasını yaptı.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Tunç ayrıca, soruşturma kapsamında 5 kişilik bilirkişi heyeti görevlendirildiğini belirterek, “Soruşturma kapsamında patlamanın nedenini belirlemek amacıyla kimya, makine, iş güvenliği, jeofizik mühendisi olmak üzere alanında uzman 5 kişilik bilirkişi heyeti görevlendirilmiştir” dedi.
EMEP: PLANSIZ, DENETİMSİZ FABRİKALAR CAN ALIYOR
Patlamanın yaşandığı ZSR fabrikası önüne giden Emek Partisi (EMEP) Genel Başkanı Seyit Aslan şu açıklamaları yaptı:
“Bugün Balıkesir’de yaşanan patlamada 12 işçi iş cinayeti nedeniyle hayatını kaybetti. Bir kez daha gördük ki, plansız, programsız, denetimsiz yapılan fabrikalarda işçilerimiz, yaşanan patlamalardan sonra hayatını kaybediyor. Daha önce de bunları yaşadık ve bugün bir kez daha Balıkesir’deki özellikle savaş sanayine üretim yapan, mermi üreten bir fabrikada işlerin yaşamı hiçe sayılarak, bugün buradaki yaşanan patlamada 12 işçi arkadaşımız hayatını kaybetti.”
İŞLETME “İHALESİZ SATILDI” İDDİASI
Gelecek Partili Abdullah Güzeldülger de “TMSF den tarihinde ilk defa ihalesiz bir şirket satıldı o da Yavaşçalar Mühimmat firmasıydı” diyerek patlamanın yaşandığı şirketin ihalesiz el değiştirdiğini iddia etti.
