Hatay Sağlık İl Müdürlüğü’nün 26 Haziran’da yaptığı Hatay’ın farklı ilçelerindeki aile hekimlikleri için ek yerleştirme duyurusunda aile sağlığı merkezlerinin (ASM) güncel durumu da yer alıyor. Aile hekimlerinin başvurması beklenen ASM’lerin dokuzu yıkılmış, altısı ağır hasarlı, dördü az hasarlı, üçünün binası yok, dördüyse hasarsız. Hiç nüfusu olmayan ASM’ler için dahi ek yerleştirme duyurusu yapıldı.
Koşullar herkes için hala kötü
Hatay Tabip Odası Başkanı Dr. Serdar Yılmaz, Sağlık Bakanlığı’nın, 6 Şubat depremlerinden en fazla zarar gören il olan Hatay’da her şey normale dönmüş gibi davrandığını söyledi. Yıkım yapılırken oluşan ve ciddi sağlık riski yaratan toz, aspestten ailelerini ve kendilerini korumak isteyen çok insan bölgeden ayrıldı. Çocukların iyi eğitim alabileceği kamu ya da özel okul kalmadı. Sağlam kalanlarda okullar birleştirildi. Bu öğrenciler herkesle aynı sınavlarda ter döküyor.
Barınma büyük sorun olarak sürüyor. Diğer yandan bakanlık depremden önceki ocak ayına göre aile hekimlerine ödeme yapmaya geçtiğimiz şubatta son verdi. Aile hekimi başına düşen nüfus sayısı hem göçler hem de kayıplar nedeniyle neredeyse yarı yarıya düştüğü için yapılan ödemeyi düşürdü. Örneğin kayıtlı olduğu halde ulaşılamayan her bebek için aile hekimine yapılan ek ödemeden yüzde 10 kesinti yapılıyor. Hekimler teşvik ödemesi alabilmek için yeterli sayıda hastaya ulaşılamıyor.
66 ASM yıkıldı, hiçbirinin yerine yenisi yapılmadı
Yılmaz deprem bölgelerindeki aile hekimliği sisteminin, diğer illerdekilerle aynı tutulmasının büyük hata olduğunu söyledi: “Hatay’da 66 ASM yıkıldı. Hiçbirinin yerine yenisi yapılmadı. Bütün bu sorunlar yaşanırken yeni aile hekimlikleri için duyuru yapılıyor. Normalde hekim başına nüfusun en az dört bin civarında olması lazım. 2 bin 200, 1600, 1300 nüfusa kimse gelmek istemez. Yıkık, hemşiresi olmayan, nüfusu olmayan yerlere hekim arıyor, diğer yandan da performansa tabi tutuyorlar. Ben buna sadece üc-dört ay katlanabildim. En sonunda istifa ettim.”
‘Orta çağ koşullarında uzay çağı bekliyorlar’
Halen Hatay’da 66 ASM’de yaklaşık 200 aile hekimi hizmet veriyor. Bu ASM’ler bakanlığın temin ettiği konteynerlerdeler. Bakanlık diğer ASM’lerdeki gibi sınıf denetlemesi yapıyor. ASM’ler büyüklükleri, çalıştırdıkları personel vs. göre sınıflandırılıyor. Sınıflar ödemeyi belirleyen kriterlerden biri. Yılmaz şöyle devam etti: “Konteynerlerde lavabo yok ama engeli tuvaleti istiyorlar. Vatandaşlar kışın yağmurda, soğukta, güneşin altında bekliyor, bir tente bile yapmıyorlar. Hasta takibi için ekran istiyorlar. Bizi orta çağa mahkum etmişler ama uzay çağı bekliyorlar. ASM’lerin sınıfı düşürülürse hemşire, personelin işten çıkarılması gerekiyor. Milliyetçilikle söylemiyorum ama bu koşullarda çalışacak Suriyeli, Afgan doktor dahi bulamazlar.”
Yılmaz yeni Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu’na da bölgeye gelip yerinde sorunları görmesi çağrısı yaptı. Yereldeki bürokratların gerçekleri gizlediğini, iyi aktarmadığını belirten Yılmaz, “Bir felaket yaşadık, üzerine ikinci felaketi yaşatıyorlar” dedi.
Başka deprem illerinde de sorun var
Aile Hekimliği Çalışanları Sendikası (AHESEN) Genel Başkanı Dr. Ahmet Kandemir, Hatay’daki sorunun benzerinin K. Maraş’ta da yaşandığını söyledi. Depremin sorumlusunun aile hekimleri olmadığını belirten Kandemir de bakan Memişoğlu’na çağrıda bulundu: “Çözüm çok basit. Şartlar normalleşene kadar bölgedeki aile hekimliği çalışanları her türlü negatif performanstan muaf tutulmalı. Teşvikler kritersiz tavandan verilmeli. Hasarlı aile sağlığı merkezleri mümkünse onarılmalı, değilse acilen yeni yer gösterilmeli. Esnek çalışma olanağı sunulmalı ve cari gider desteği verilmeli. Eğer şartlarda düzenleme yapılmazsa bölgeden kaçışlar daha da artacak ve vatandaşlarımızın sağlık hizmeti alması zorlaşacak.”
‘Birinci basamak hala enkaz altında’
Birlik ve Dayanışma Sendikası 3. Şube Başkanı Hacı Yusuf Eryazğan, “Ek yerleştirme kurasına başvurulmaması depremin üzerinden bu kadar zaman geçmiş olmasına rağmen birinci basamağa el atılmadığını açıkça gösteriyor” dedi.
İlanda açıkça görüldüğü gibi binasız, personelsiz ASM’lere hekim arandığını belirten Eryazğan, şöyle devam etti: “Birinci basamak sağlık hizmetleri enkaz altında. Bu koşullarda kim gelir? Halk Sağlığı Müdürlüğü yönetemiyor. Hatta derin bir krize dönüştü. Toptan istifa etmeleri lazım. Yeni ASM’ler kuramadan saçma sapan ilana çıkılmış. Bina yıkık, hemşiresi yok, hekim almaya çalışıyorlar. Benzer sorun diğer deprem illeri Adıyaman, Malatya, K.Maraş’ta da var. Birinci basamakta sorun yaşanması hastaların hastanelere yığılmasına sebep oluyor.”
KAYNAK: DİKEN – MESUDE DEMİR
