Respect Graduate School tarafından Drew Üniversitesi’nde düzenlenen “Fethullah Gülen’s Thought and Practice” konferansının üçüncü günü; Yahudi-Müslüman ilişkileri, Amerikan bağlamında algı ve temsil, barış dili, kadınların barış inşasındaki rolü, bilim-din ilişkisi, pastoral/teo-etik yaklaşımlar ve Kur’an hermenötiği başlıklarında yoğunlaşan sunumlarla tamamlandı. Oturumlar, Fethullah Gülen Hocaefendi’nin düşüncesinin yalnızca ilkesel bir çerçeve sunmakla kalmayıp eğitim, sivil katılım ve diyalog yoluyla uygulanabilir modeller ürettiğini vurguladı.
Üçüncü günün paydası, Gülen mirasının barış, eğitim, kadınların özneliği, bilim-din bütünlüğü ve etik liderlik alanlarında teo-etikten pratiğe uzanan bir yol haritası sunduğu yönünde birleşti. Sunumlar, kutuplaşma ve kırılganlık çağında gücün değil vicdanın, sloganın değil derinliğin, tepkinin değil müsbet hareketin meyveler verdiğini gösterdi. Katılımcıların mesajları şöyleydi:
Rabbi Dr. Yakov Nagen – “Hocaefendi, Hizmet ve Yahudi-Müslüman İlişkilerinin Şifası”
Nagen, Gülen’in Yahudilikle ilişkiye dair kaleme aldığı kapsamlı bir metni merkeze alarak yaklaşımın Islami klasik kaynaklarla tutarlı ve “reform” değil ihya niteliğinde olduğunu savundu. Tevrat’ın ilahi menşeine saygı, nesh iddiasına tarihsel-metin bağlamlı itiraz ve Medine pratiğindeki iyi niyet örnekleri üzerinden bir dinî kardeşlik modeli önerdi. Farklı kıtalarda Hizmet gönüllüleriyle temaslarının, bu yaklaşımın sahadaki uygulanabilirliğini gösterdiğini belirtti.
Emre Celik – “Amerikan Perspektifleri: İlk Temaslar ve Yerleşen Tasvirler”
Celik’in 50’den fazla profesyonelle derinlemesine mülakatlara dayanan çalışması, Gülen ve Hizmet’in ABD’de eğitim, diyalog ve sivil hizmet üzerinden tanındığını gösterdi. İlk izlenimler hayranlıktan temkinli meraka uzansa da, genelde altruizm, barış inşası ve toplumsal katılım değerleri öne çıkarıldı. Hareket, Amerikan kamuoyuna sıklıkla sivil toplum inisiyatifi ve hayırseverlik kültürü ile ilişkilendirilerek anlatılıyor.
Dr. Jonathan Golden – “A Minority of One”
Golden, kutuplaşma çağında barışın taraf tutmadan ortak etik ilkelerde buluşmayı gerektirdiğini; Gülen’in popüler olmayan anlarda dahi barış dilini savunduğunu söyledi. Şiddetin “pozitif barış” üretmediğini vurgulayarak, Gülen’in şiddetsiz dönüşüm ve beklenmedik ittifaklara açıklık önerdiğini aktardı. “Hizmet”in kelime anlamına uygun şekilde, küresel sorunları birlikte çözmeye çağrı yaptığını hatırlattı.
Kathryn Ann Graham: “Diyalog: Hizmet’in Kalbi”
Graham, Gülen’in teolojisinin merhamet ve hizmet ekseninde diyalogu kurumsallaştırdığını; okullar, iftar-diyalog yemekleri, kitap okumaları ve misafirperverlik pratikleriyle İslamofobi söylemlerini insanî temasla kırdığını anlattı. 2004’ten beri sahadaki gözlemleri, bilim-din tamamlayıcılığını önceleyen eğitim vurgusunun somut sonuçlar ürettiğini gösteriyor. Post-2016 zorluklarına rağmen topluluğun hizmette ısrar tutumunu “direnç etiği” olarak tanımladı.
Dr. Alp Aslandoğan – “Bilim ve Din İlişkisine Gülen’in Yaklaşımı”
Aslandoğan, Fethullah Gülen Hocaefendi’nin bilimi kâinat kitabını okuma, sünnetullahı tanıma ve insanlığın maddi ilerlemesine katkı olmak üzere üç mercekten ele aldığını aktardı. Bu çerçeve, inananı deneysel bilgi ile metafizik anlam arasında epistemolojik köprü kurmaya çağırıyor. Sunum, bilimsel yöntemin ilâhî düzenin işleyişine saygı üretmesi gerektiği vurgusunu öne çıkardı.
Dr. Lyndsey Eksili – “Işığın Meşaleleri: Hizmet’te Kadın Liderliği”
Eksili, kadınların eğitimci, barış kurucu, girişimci ve kanaat önderi rollerini sahadan tanıklıklarla belgeledi. İhsan, sabır ve şûrâ ilkeleriyle örülen “sessiz bir hizmet devrimi”nin, sürgün ve baskı koşullarında dahi yenileyici bir liderlik ürettiğini belirtti. Çalışma, daha kapsayıcı alanların açılması için de öz-eleştirel bir çağrı içeriyor.
Dr. Kim Shively – “Gurbet’te Hayat ve Ölüm Üzerine Düşünceler”
Shively, gurbet kavramını Peygamber’in hicret pratiği ve Nursî’nin “dünya bir geçit” tasavvuru ile ilişkilendirerek Gülen’in dünya-ahiret dengesini yorumladı. Hizmet’in küresel açılımının bu gurbet tasavvuruyla sosyal hizmete dönüştüğünü; ölümün gurbeti dahi imanî perspektifte anlam kazandığını söyledi. Dünyevî özlemle ilahî vuslat arzusunu ayıran çizgiye dikkat çekti.
Prof. Dr. Juliet Perumal, Emmanuel Ojo, Tobias Orji – “Diyalojik Eğitimle Kadınların Barış İnşası: Bibliyometrik Harita”
2015–2025 arasında 737 yayını analiz eden çalışma; kadınların diyalog ve eğitim temelli barış çabalarına artan akademik ilgiyi ve disiplinlerarası kümeleri ortaya koydu. ABD-İngiltere-Kanada üretkenliği baskınken, Afrika’nın düşük temsili politika ve fon ihtiyacına işaret ediyor. Dijital platformlar, yerel topluluk temelli barış eğitimi ve kesişimsellik yükselen temalar arasında.
MD Dr. Marian Hillar – “Eğitim Yoluyla Evrensel Hümanist Değerlere”
Hillar, Gülen’in kriz dönemlerinde eğitimi öz-sürdürüm mekanizması ve doğal/evrensel değerlerin taşıyıcısı olarak konumlandırdığını anlattı. Din-bilim geriliminde iki alanı birbirine indirgeme tuzağına düşmeden uzlaştırıcı bir okuma önerdi; Aydınlanma ve Radikal Reformasyon (Socinianizm) bağlamlarına atıf yaptı. Eğitim, dindar-seküler herkese hitap eden ortak etik zemin olarak sunuldu.
Dr. Derya İnèr – “Cinsiyetin Ötesinde İman: Hizmet’te Kadınların Rolü”
İnèr, Gülen’in değer-temelli, cinsiyetsiz bir söylemle “altın nesli” tanımladığını; hareketin patriyarkal bağlamlara rağmen kadınlara yükseköğrenim, bağımsız hizmet göçü ve liderlik alanları açtığını savundu. Tefsir-fıkıhta fitne/operatif ayetlerin çağdaş bağlamda yeniden değerlendirilmesi, koruyucu öz-savunma hakkı gibi paradigma değiştirici yorumları örnekledi. Annelik vurgusunu ilahî merhametin tecellisi olarak yeniden çerçeveledi.
Asuman Çelik – “Kalb-Kafa İzdivacı: Bilim ve İmanın Bütünleşmesi”
Çelik, Gülen’in kalb-kafa izdivacını Nursî, İkbal ve Nasr gibi isimlerle karşılaştırarak bilimsel mükemmeliyet + karakter eğitimi modelinin epistemolojik parçalanmayı onardığını ileri sürdü. Gülen-esinli kurumlarda bilimsel başarı ile imanî derinliğin eşzamanlı yetiştirildiğini örneklerle gösterdi. Model, modern bilimin etik istikamet arayışına pratik bir yanıt sunuyor.
Hilal Akdeniz – “Tamamlayıcılıktan Dönüşüme: Kadın Özneleşmesi”
Akdeniz, Gülen’in 2000 tarihli “Dar Bir Çerçevede Kadın” metnini baz alarak kadınların güçlendirilmesi üzerine bir okuma yaptı.
Dr. Şeyma Aslan & Dr. Nur Bilginer – “Kâinat Kitabını Okumak: Bilim-Ruh Bütünlüğü”
Sunum, Medresetü’z-Zehra idealini okul yerine okul açma çağrısıyla güncelleyip, bilim eğitimini ahlâkî dönüşüm ve kimlik inşası ile bütünledi. İki kadın bilim insanının hikâyesi, inancın bilim merakıyla özdeşleşebildiğini gösterdi. Gülen’in aşı tavsiyesi gibi örneklerle bilim-vahiy çatışmazlığı ilkesinin güncelliği vurgulandı.
Dr. Arhan Kardaş (çevrimiçi) – “Kadınların Siyasî Hakları ve Teolojik Temellendirme”
Kardaş, Âdem-Havva yaratılışına dair Gülen’in radikal eşitlik tezini merkeze alarak klasik kısıtlayıcı okumaları sorguladı. Eğitim-ahlâk-sivil katılım vurgusundan hareketle tam siyasal dâhil oluş için teo-felsefî bir çerçeve sundu. Böylece patriyarkal anlatılarla metin-temelli bir yüzleşme önerdi.
Dr. Paul Weller – “21. Yüzyıl Avrupa’sında Öz-Güvenli Müslüman Kimliği”
Weller, Avrupa’da Müslümanların ötekileştirme ve güvenlikleştirme tecrübesini veriyle tartıştı; Gülen mirasının metodolojik dinamizm ve insan merkezli sevgi çağrısıyla kopyala-yapıştır değil, bağlama uyarlı yenileme gerektirdiğini savundu. Almanya ve Birleşik Krallık örneklerinde eleştirel sadakat çizgisiyle dahil edici vatandaşlık önerdi.
Ghada Ghazal – “Nazm-ı Kur’an ve Ahlâkî Kimlik”
Ghazal, nazm ilkesini yalnız edebî değil varoluşsal-etik bir tutarlılık çağrısı olarak yorumladı: inanç-amel uyumu, tasfiye-ilim-hizmet üçlüsüyle somutlaşıyor. Gülen’in bütüncül vizyonu, parçalı kimlik krizine metinsel yapı-ahlâkî özne köprüsü kurarak cevap veriyor. Böylece Kur’an’ın iç düzeni, sivil sorumluluk ve toplumsal uyuma rehberlik ediyor.
