İsrail’in İran’ın nükleer programını hedef alarak 13 Haziran Cuma günü başlattığı saldırılarda, ülkenin en üst düzey üç komutanı hayatını kaybetti.
İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami ve ülkenin askeri operasyon kararlarının alındığı ve koordine edildiği Hatam el-Anbiya Karargahı’nın komutanı Gülam Ali Reşid öldürüldü.
Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Amir Ali Hajizadeh’nin saldırılarda öldüğü doğrulandı.
Bu isimlere ek olarak nükleer kapasite geliştirme alanında çalışan ülkenin önde gelen bilim insanları da hedef alındı.
Vurulan nükleer tesisler de oldu.
Saldırı, bölgenin tam ölçekli bir savaşa sürükleneceği endişesini doğurdu.
Peki İsrail’in saldırılarında ölen üst düzey komutanlar kim ve neden önemliydiler?
Muhammed Bakıri: İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı
Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, ordunun en yetkili ismiydi.
Gerçek adı Muhammed Hüseyin Afşardi olan Bakıri, 1939’da Tahran’da doğdu.
1981’te İran Devrim Muhafızları’na üye oldu.
Bakıri, 1980-1988 yılları arasındaki İran-Irak Savaşı sırasında ilk olarak operasyonel alanda çalışmaya başladı ve kademeli olarak istihbarat alanında sorumluluklar üstlendi.
1983’ten savaşın sonuna kadar, İran Devrim Muhafızları’nın kara kuvvetlerinin istihbarat operasyonlarından sorumluydu.
Bakıri, Devrim Muhafızları’nın istihbarat operasyonlarının ilk komutanıydı ve kendi ifadelerine göre, İran-Irak Savaşı sırasında Devrim Muhafızları’nın tüm önemli operasyonlarında aktif yer aldı.
Bakıri, savaştan sonra Genelkurmay Başkanlığı’na transfer edildi ve önemli pozisyonlarda bulundu. 2007 yılında, ülkenin en önemli askeri karargahı olan Hatam el-Anbiya’ya yardımcı koordinatör olarak atandı.
Bu karargah, İran’ın bütün askeri operasyonlarının planlandığı ve koordine edildiği yer.
İran-Irak Savaşı sırasındaki hizmetleri nedeniyle İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’den zafer madalyaları aldı ve tümgeneral rütbesine yükseltildi.
Temmuz 2016’da, İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı olarak atandı.
İran-Irak Savaşı’nın başlarında Devrim Muhafızları kara kuvvetleri komutan yardımcısı olan ve 1982’de öldürülen Hasan Bakıri’nin kardeşiydi.
Hüseyin Selami: İran Devrim Muhafızları Komutanı
İran Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami, saldırılarda ölen en üst düzey İranlı yetkililerden biri oldu.
65 yaşındaki Selami, İsrail ve ABD de dahil olmak üzere İran’ın rakiplerine karşı sert bir tutum sergilemesiyle tanınıyordu.
Daha geçen ay, İran’ın herhangi bir ülke tarafından saldırıya uğraması halinde Tahran’ın “cehennemin kapılarını açacağı” uyarısında bulunmuştu.
Saldırılardan sadece bir gün önce Selami, İran’ın “her türlü senaryo, durum ve koşul için tamamen hazır olduğunu” söylemişti.
“Düşman, İsrail kuşatması altındaki savunmasız Filistinlilerle savaştığı gibi İran’la da savaşabileceğini düşünüyor” dedi. “Bizim savaş tecrübemiz var ve deneyimliyiz.”
İsrail’in saldırılarında nükleer alanında çalışan bazı bilim insanları da hedef alındı.
Selami, İran Silahlı Kuvvetleri’nin güçlü bir kolu olan Devrim Muhafızları’na 1980 yılında İran-Irak Savaşı sırasında katıldı ve 2009 yılında komutan yardımcısı, 10 yıl sonra da komutan oldu.
İran’ın nükleer ve askeri programlarına dahil olduğu için 2000’li yıllardan bu yana Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ve ABD tarafından yaptırımlara uğradı.
Selami İran’ın askeri kapasitesini övdü ve hatta bir keresinde ülkenin “dünya gücü olmanın eşiğinde” olduğunu söyledi.
İsrail’in 2019’da Suriye’deki İran hedeflerine yönelik saldırısının ardından “Siyonist rejimi” haritadan silme sözü verdi.
Nisan 2024’te Suriye’deki İran Büyükelçiliği’ne düzenlenen saldırının ardından da benzer bir uyarıda bulundu:
“Cesur adamlarımız Siyonist rejimi cezalandıracaktır.”
Saldırıda yedi Devrim Muhafızı mensubu hayatını kaybetmişti. Bu kişilerden ikisi komutan seviyesindeydi.
Devrim Muhafızları’nın üst düzey komutanları rutin olarak İran’ın dini liderine danışmanlık yapıyor.
Gülam Ali Reşid: İran’ın en önemli askeri karargahının komutanı
İran-Irak Savaşı sırasında Devrim Mufafızları’nın başlıca komutanlarından biri olan Tümgeneral Gülam Ali Reşid, 17 yıl boyunca silahlı kuvvetlerin genelkurmay başkan yardımcısı olarak görev yaptı.
2016 yılında Ayetullah Ali Hamaney’in emriyle İran’ın en önemli askeri karargahı Hatam el-Anbiya’nın komutanlığına atandı.
Gülam Ali Reşid, silahlı kuvvetlerin operasyonel koordinasyonundan sorumluydu. Bu karargah, sekiz yıllık savaş boyunca, özellikle de son yıllarında, en üst düzey operasyonel kararların alındığı yerdi.
Reşid ayrıca İran İslam Cumhuriyeti’nin savunma doktrininin geliştirilmesinde önemli bir rol oynadı.
Gülam Ali Reşid, İslam Devrim Muhafızları’nın kıdemli komutanlarından ve önde gelen askeri stratejistlerden biri olarak hatırlanıyordu.
1953 yılında Huzistan Eyaleti’nin Dezful şehrinde doğdu. 1979 devriminden sonra Devrim Muhafızları’na katıldı ve örgütlenmenin ilk aşamasında önemli bir rol oynadı.
Sekiz yıllık İran-Irak savaşı sırasında Gülam Ali Reşid, Devrim Muhafızları’nın önde gelen komutanlarının yanında büyük askeri operasyonların planlanmasında önemli bir rol oynadı.
Çeşitli cephelerde askeri kararların alındığı toplantıların kilit bir üyesiydi.
Reşid basında nadiren yer aldı, ancak karar alma ve strateji açısından İran’ın savunma yapısını planlamada her zaman en etkili kişilerden biri oldu.
Son yıllardaki nadir basın açıklamalarında, ordunun özellikle ABD ve İsrail olmak üzere dış tehditlerle yüzleşmeye hazır olması gerektiğini vurguladı.
Amir Ali Hajizadeh: Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri Komutanı
Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Amir Ali Hajizadeh, Ekim 2009’da Ayetullah Ali Hamaney tarafından Devrim Muhafızları’nın hava-uzay kuvvetleri komutanlığına atanmıştı.
1962’de Tahran’da doğan Hacızade, 1980-1988 İran-Irak Savaşı’nın başlamasından kısa bir süre sonra Devrim Muhafızları’na katıldı ve çeşitli operasyonlarda keskin nişancı olarak görev yaptı.
Savaşın ardından Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri’ne katıldı ve füze geliştirme programında çalışmaya başladı.
Hacızade, Haziran 2019’da İran’ın Hürmüz Boğazı yakınlarında bir Amerikan insansız hava aracını düşürmesinin ardından diğer Devrim Muhafızları komutanlarıyla birlikte ABD Hazine Bakanlığı’nın yaptırımlarına tabi tutulmuştu.
İran ve İsrail, 1979’da İran’da gerçekleşen ve İsrail karşıtlığını ideolojisinin önemli bir parçası olarak belirleyen bir yönetimi başa getiren devrime kadar müttefikti.
İran rejimi bugün İsrail’in var olma hakkını tanımıyor. Ülkenin dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, İsrail’i “kökü kazınacak ve yok edilecek” bir “kanserli tümör” olarak nitelendiriyor.
İsrail, Tahran’ın söylemlerinin İran’ı varoluşsal bir tehdit haline getirdiğini söylüyor.
İsrail ve müttefikleri İran’ın bölgede İsrail’i yok etmeyi isteyen Lübnanlı Şii militan grup Hizbullah da dahil olmak üzere vekil güçler oluşturmasını da eleştiriyor.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
