ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze’deki savaşı bitirmek için sunduğu plan, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu tarafından kabul edilirken Hamas’tan henüz bir yanıt gelmedi.
Peki, uluslararası toplumun da destek verdiği bu 20 maddelik barış planı ne öngörüyor? DW Türkçe, planın öne çıkan noktalarını derledi.
Silahlar ne zaman susacak?
İki taraf da teklifi kabul ettiğinde, savaş hemen sona erecek. İsrail rehine-mahkûm takasına hazırlık için kısmen çekilecek. İsrail güçlerinin tamamen çekilmesine imkân tanıyacak şartlar sağlanana dek tüm askeri operasyonlar askıya alınacak ve muharebe hatları yerinde kalacak.
Hamas ne yapacak?
İsrail’in teklifi kamuoyu önünde kabul etmesini takip eden 72 saat içinde tüm rehineler serbest bırakılacak.
Karşılığında İsrail’den beklenen ne?
Tüm rehineler serbest bırakılır bırakılmaz İsrail de müebbet hapis cezasına çarptırılan 250 Filistinli mahkûmu ve 7 Ekim 2023’ten beri tutuklu olan bin 700 Gazzeliyi cezaevinden salıverecek. İsrail her bir İsrailli rehine cenazesine karşılık 15 Filistinlinin cenazesini teslim edecek.
Filistinli sivil halka ne olacak?
İsrailli sağcı bakanların çağrılarının aksine, Filistinliler Gazze’yi terk etmeye zorlanmayacak, İsrail de hiçbir toprak ilhak etmeyecek. Bunun yerine planda, Trump başkanlığında oluşturulacak bir geçiş otoritesinin “insanları kalmaya teşvik edeceği ve onlara daha iyi bir Gazze inşa etme fırsatı sunacağı” belirtiliyor. Bu otoritenin adı, “Barış Kurulu” olarak ifade ediliyor.
Ortadoğu’daki “modern mucize şehirlerin” kurulmasına katkı sağlamış uzmanlardan oluşan bir kurul da Gazze’nin yeniden inşaşı için bir ekonomik kalkınma planı yaratacak. Bu doğrultudaki “Trump kalkınma planı” kapsamında, “iyi niyetli” uluslararası gruplarca “birçok kapsamlı yatırım teklifi ve heyecan verici kalkınma fikri” hazırlandığı belirtildi. Trump daha önce, İsrail saldırıları nedeniyle nüfusunun neredeyse tamamı yerinden edilmiş ve üzerindeki binalar harabeye dönmüş bu Akdeniz topraklarında gayrimenkul projesi geliştirmekten söz etmişti. Trump’ın bu planı uluslararası kamuoyunda büyük tepki çekmişti.
Gazze Şeridi’ni gelecekte kim yönetecek?
Planda bu konuya ilişkin maddede “Gazze, Gazze halkına günlük kamu hizmetlerini ve belediye hizmetlerini sunmaktan sorumlu, teknokrat ve apolitik bir Filistin komitesinin geçici yönetimi altında yönetilecek. Bu komite, nitelikli Filistinliler ve uluslararası uzmanlardan oluşacak ve yeni bir uluslararası geçiş organı olan ‘Barış Kurulu’ tarafından denetlenecek ve gözetim altına alınacak” deniliyor. Trump’ın başkanlık edeceği bu kurulda eski İngiltere Başbakanı Tony Blair da bulunacak, başka devlet başkanlarının da arasında yer alacağı belirtilen diğer üyelerin adı daha sonra açıklanacak.
Hamas’a ne olacak?
2007 yılında Gazze Şeridi’nde iktidara gelen Hamas, artık yönetimde yer almayacak.
Hamas üyeleri, “barışçıl bir arada yaşama” taahhüdünde bulunmaları ve silahlarını bırakmaları hâlinde af kapsamına alınacak. Ayrıca Hamas üyelerine Gazze’den güvenli şekilde ayrılma imkânı tanınacak.
Barışı kim sağlayacak?
Plana göre, ABD Gazze’ye derhal konuşlandırılacak geçici bir Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) oluşturmak için Arap ve uluslararası ortaklarla birlikte çalışacak. ISF, Gazze’de “incelemeden geçmiş” Filistin polis güçlerini eğitecek ve destek sağlayacak, “bu alanda geniş deneyime sahip” Ürdün ve Mısır’la istişare hâlinde olacak. ISF, yeni eğitilen Filistinli polis güçlerinin yanı sıra İsrail ve Mısır’la birlikte sınır bölgelerinin güvenliğini sağlayacak.
Filistin devleti kurulabilir mi?
Son dönemde Filistin devletinin Fransa ve İngiltere dâhil birçok ülke tarafından tanınması üzerine İsrail Başbakanı Netanyahu bir Filistin devleti kurulmasına sonuna kadar karşı çıkacaklarını vurgulamıştı.
Ancak Trump’ın sunduğu plan, bir Filistin devleti kurulması ihtimalini tamamen dışlamıyor. Planda, “Gazze’nin yeniden inşası ilerlerken ve Filistin Yönetimi’nin reform programı eksiksiz uygulandığında, Filistin halkının arzusu olarak gördüğümüz kendi kaderini tayin etme ve devlet kurma doğrultusunda güvenilir bir yol için koşullar nihayet oluşmuş olabilir” ifadeleri yer alıyor.
Filistin Yönetimi için hangi rol öngörülüyor?
Plana göre, “reform programını tamamladıktan” sonra Mahmud Abbas liderliğindeki Filistin Özerk Yönetimi’ne de rol verilecek. Planda, Hamas’a karşı olan Ramallah merkezli bu yönetimin güçlendirilmesine yönelik Fransa planına işaret ediliyor.
Ancak Netanyahu, Trump’la düzenlediği ortak basın toplantısında, Filistin Yönetimi’nin “köklü ve gerçek bir dönüşüm geçirmedikçe” herhangi bir rol üstlenmesine karşı olduğunu ifade etti.
Bundan sonra ne olacak?
Trump ve Netanyahu, Hamas’ı barış planını kabul etmeye davet etti. Netanyahu, “Hamas planı reddederse ya da kabul etmiş gibi yapıp sonra da plana karşı her şeyi yaparsa Sayın Başkan, o zaman İsrail işi tek başına bitirir” dedi. Trump da Netanyahu’nun bu sözleri üzerine, böyle bir durumda İsrail’in ABD’den “tam destek” alacağını ifade etti.
