1976’da Solaklar Kulübü’nün kurucusu Dean R. Campbell tarafından başlatılan bu özel gün, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 10’unun karşılaştığı günlük engellere dikkat çekmeyi amaçlıyor — garip tasarlanmış makaslardan konserve açacaklarına, çoğu gitardan sağ ellilere göre ayarlanmış aletlere kadar. Aynı zamanda, sağ elini kullananların dünyasında kendini zaman zaman solak gibi hissedenleri de kutluyor.
İşte solaklık hakkında bilmediğiniz yedi gerçek:
Tarih boyunca damgalanma
Ne yazık ki, solaklar tarih boyunca çoğu zaman şeytani ya da kötü niyetli olarak görüldü. Kara büyü, sık sık “sol el yolu” olarak anılmış, hatta Orta Çağ’da solakların şeytanla iş birliği yaptıkları gerekçesiyle kazığa bağlanarak yakıldığı olmuştur.
Bu önyargının oluşmasında, Tanrı’nın sağ elini tercih ettiği vurgusunun yer aldığı Hristiyanlık da dahil olmak üzere pek çok dini metnin sağ ele atfettiği önem etkili olmuş olabilir.
Tarih boyunca süregelen bu yaklaşım, günlük dile de yansımış; sol taraf kötülük, uğursuzluk ya da beceriksizlikle özdeşleşmiştir. Örneğin “uğursuz” kelimesi, Latince “sol” anlamına gelen “sinister” kelimesinden türemiştir. Benzer şekilde, “sağ” yönünü ifade eden kelimeler pek çok dilde “doğru” ya da “haklı” anlamı taşır. Fransızca’da “gauche” sakar anlamına gelir; İtalyanca “sinistra” yine olumsuz çağrışımlar taşır; İspanyolca ve Portekizce’de “por izquierda” ifadesi, yolsuzluk veya hileli iş yapmak anlamına gelebilir; Almanca’da “links” kelimesi, “sakar” anlamına gelen “linkisch” ile yakından ilişkilidir.
Bu tür ifadeler sayısızdır. Örneğin Lehçe “miec dwie lewe rece”, Hollandaca “twee linkerhanden hebben” ve Macarca “ketbalkezes” deyimlerinin hepsi “iki sol ele sahip olmak” yani sakar olmak anlamına gelir.
Mürekkebi bulaştırmak
Dolma kalemlerin icadından önce, daldırma kalemle sol elle yazmak, mürekkebin kâğıda bulaşması anlamına gelirdi.
Okullarda ise çocuklar sağ elleriyle yazmaya zorlanıyordu — hatta sol ellerinin arkadan bağlandığı vakalar dahi belgelenmişti. Bu sert ve baskıcı uygulama, 2007 yılında yapılan bir araştırmaya göre, ABD’den Rusya’ya, Tayvan’a kadar farklı ülkelerde ve eğitim sistemlerinde yaygındı. Araştırmaya göre, doğuştan solak çocukların yaklaşık yüzde 59,3’ü sağ elini kullanmaya zorlanmıştı.
Kültürel çağrışımlar
Olumsuz çağrışımlar büyücülük ve sakarlık ile bitmiyor.
Sol el dünyanın birçok yerinde hâlâ kirli kabul ediliyor. Örneğin Hindistan, Pakistan, Nepal ve Orta Doğu’da sol elle bir şeyler almak ya da yemek yemek kaba bir davranış olarak kabul edilir. İslam’daki kişisel hijyen kuralları uyarınca, Müslümanlar arasında temizlik için sol elin kullanılması da gelenekseldir.
Erkek egemen bir özellik
Solak olma olasılığı erkeklerde daha yüksek. 2008 yılında yayımlanan “Solaklıkta Cinsiyet Farklılıkları: 144 Çalışmanın Meta-Analizi” başlıklı araştırmada, erkeklerin yüzde 23’ü solak olarak tespit edildi.
Migrenler ve alerjiler
Norman Geschwind ve Peter Behan’ın 1982 yılında yaptığı bir araştırma, solak bireylerde bağışıklık bozukluklarının — alerjiler ve otoimmün hastalıklar dahil — sağ elini kullananlara kıyasla istatistiksel olarak daha sık görüldüğünü ortaya koydu.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Aynı araştırmada, solakların migren yaşama olasılığının sağ elini kullananlara göre yaklaşık iki kat daha fazla olduğu da tespit edildi.
Yaratıcı bir avantaj mı?
Solakların daha yaratıcı olduğu düşünüldüğünde, haberler o kadar da kötü değil.
2021 yılında yapılan bir beyin taraması çalışması, solakların yaklaşık yüzde 20’sinde hareketle ilgili alanlarda daha fazla sağa eğilimli beyin aktivitesi görüldüğünü ortaya koydu. Bu oran, sağ elini kullananlarda yalnızca yüzde 5 civarındaydı.
Araştırmalar ayrıca, solak bireylerin belirli görevlerde beynin sağ yarımküresini kullanma olasılığının daha yüksek olduğunu belgeliyor. Bu yarımküre genellikle yalnızca uzamsal farkındalıkla değil, aynı zamanda yaratıcılıkla da ilişkilendiriliyor. Leonardo da Vinci, Charlie Chaplin, Jimi Hendrix, David Bowie ve Kurt Cobain’in solak olması bu yüzden pek şaşırtıcı değil.
Diğer ünlü solaklar arasında Oprah Winfrey, Hugh Jackman, Lady Gaga, Prens William, Jennifer Lawrence ve The Simpsons’ın yaratıcısı Matt Groening bulunuyor — bu da Bart Simpson’ın neden sol eliyle yazdığını açıklıyor.
Hayvanlar dünyası
Hayvanların çoğunluğu hangi eli/ayağı daha çok tercih ettikleri konusunda eşit bir bölünme gösterirken, araştırmalar kanguruların çoğunun günlük davranışlar için sol pençelerini, daha fazla fiziksel güç gerektiren davranışlar için ise sağ pençelerini kullanma eğiliminde olduğunu gösteriyor.
KAYNAK: EURONEWS TÜRKÇE
