Çin’in yapay zeka asistanı DeepSeek’in teknoloji sektörünü ve piyasaları sarsma ve AI teknolojilerinde Amerikan üstünlüğüne dair algıyı kırma hızı en hafif tabirle şaşırtıcı oldu.
BBC’nin haberine göre, Teknoloji girişimlerine yatırım yapan bir isim olan Marc Andreessen, DeepSeek’in ortaya çıkışını, uzay yarışını başlatan uyduya gönderme yaparak “Bu bir Sputnik anı” diye tanımlarken en iyi anlatımı bulmuş olabilir. 20 Ocak’ta duyurulan DeepSeek, hafta sonu Apple’ın App Store’unda en çok indirilen ücretsiz uygulama oldu. Çin’in yapay zeka robotu sektördeki Amerika liderliği algısını sarsarken, büyük teknoloji şirketi hisselerinde de satış yönlü bir dalga yarattı. 27 Ocak Pazartesi günü piyasalar kapandığında ABD merkezli çip üreticisi Nvidia, yüzde 17 değer kaybetmişti.
ABD Borsaları Düştü
Yaklaşık 600 milyar dolara karşılık gelen bu kayıp, Bloomberg’e göre ABD borsaları tarihinde rekor bir düşüşe karşılık geldi. Bu olağanüstü düşüşün arkasında çok basit bir sebep var; maliyet. DeepSeek’i geliştiren Çinli teknoloji şirketinin, milyon dolarlarla ifade ettiği geliştirme maliyeti iddiası Silikon Vadisi’nde soru işaretleri oluşturdu. OpenAI, benzer yapay zeka asistanı ChatGPT için yalnızca geçen yıl beş milyar dolar harcadı. DeepSeek geliştiricileri ise piyasaya sürdükleri modelin 5.6 milyon dolara mal olduğunu savunuyor. Bu miktar, yapay zeka devleri OpenAI, Google ve Anthropic’in sürümleri için harcadığı geliştirme maliyeti karşısında çok ama çok düşük. Bu dramatik gelişmeler karşısında, normalde benimle konuşmaya hevesli Silikon Vadisi’nden birçok kişide, tercihli bir sessizlik hali var.
Yatırımcı ve Analistler Şaşkın
Bazıları bunun bir hisse satın alma fırsatı olup olmadığını sorgularken bazıları da DeepSeek’in kamuoyuna açıkladığı bilgileri sorguluyor. Deneyimli bir analist olan Gene Munster, “Gerçeğin hala tam olarak günyüzüne çıktığını düşünmüyorum” derken DeepSeek’in maliyete ilişkin verilerine duyduğu şüpheye işaret ediyor. Munster sohbet robotunun “şaşırtıcı derecede iyi olduğunu” söylüyor ve “bu da inanmayı zorlaştırıyor” diyor.
‘Göz Morartan Yumruk’
Tüm bu şüpheye karşın Munster, Çin’in DeepSeek ile yaptığı çıkışı “gösterişli” olarak tanımlıyor ve ABD için de “göz morartan bir yumruk” olduğunu savunuyor. Üstüne üstlük daha geçen hafta OpenAI’den Sam Altman ve Oracle’dan Larry Ellison’ın Başkan Donald Trump’la bir araya geldiği tanıtım etkinliği, ABD’nin yapay zeka üstünlüğünü gösteren bir poster fotoğrafı olarak değerlendirilmişti.
Tanıtımda 500 milyar dolarlık özel sektör yatırımı ile Stargate adı verilen yapay zeka altyapısı duyuruldu. Bu dev yatırım 100 bin kişilik istihdam ve Texas eyaletinde veri merkezleri öngörüyor.
Çin’in değerli madenler ve yetenekli mühendis noktasındaki hakimiyetine karşın, ABD, üst düzey çip üretimi konusundaki kontrolü ile yapay zeka alanında liderliğin kendisinde olduğuna inanıyor görünüyordu. Hatta bazıları Amerika’nın yapay zeka alanındaki üstünlüğünün geri dönmez bir kabul haline geldiğini de savunuyordu.
Amerika Fiyakasını Bozdu
ABD halen sektörü kontrol ediyor olabilir ama DeepSeek bu noktada Amerika’nın fiyakasını bozdu. Trump’ın bu ani çıkış sonrası sözleri de muhtemelen Altman ve Ellison’ın içini rahatlatır tondan gelmedi. Yeni başkan, bu anı ABD teknoloji endüstrisi için bir “uyandırma alarmı” olarak adlandırdı. Trump yapay zekanın daha ucuza mal edilmiş olmasının da “sonuçta iyi bir şey” olduğunu söyledi.
Çin merkezli DeepSeek, piyasaya sürdüğü son modelin açık kaynak yazılımları ile geliştirildiğini duyurdu. 27 Ocak Pazartesi günü piyasalarda darbe yiyenin yalnızca teknoloji hisseleri değil, enerji hisseleri olduğunu da söylemekte fayda var. DeepSeek’in ortaya çıkışı, yapay zeka geliştirme konusunda mevcut öngörüleri de değiştirecek gibi görünüyor. Belki de Microsoft’un yapay zeka geliştirmek için gereken enerjiyi, eski bir nükleer santral alanınında hayata geçirme planına gerek yoktu. Belki de o kadar yatırım ve güç gerekmiyor. Şimdilik Nvidia gibi bu teknolojinin merkezindeki dev şirketlerin geleceği belirsiz.
DeepSeek, piyasaya sürdüğü son modelin mevcut teknoloji ile açık kaynak yazılımları ile geliştirildiğini, herkesin kullanımına açık ve bedava olduğunu duyurdu. Ancak Wired dergisi, DeepSeek kurucusu Liang Wenfung’un uzun süredir yapay zekanın belkemiğini oluşturan çipleri biriktirdiğini yazdı. Şirket de son modelin Nvidia üretimi H800’lerle yapıldığını doğruluyor.
Çin’e Yeni Kısıtlamalar Gelebilir
İkinci Trump yönetiminde hali hazırda kısıtlamaların olduğu Çin’e çip satışı konusunda yeni kısıtlamalar gelebilir. OpenAI’ın kurucusu Sam Altman da büyük oranda suskun geçirdiği 27 Ocak Pazartesi günü geç saatlerde, DeepSeek için “etkileyici… özellikle de fiyat ve karşılığında sundukları konusunda” paylaşımını yaptı.
Rusların Sputnik uydusu, 1950’lerde gerçek anlamdan bir uzay yarışını başlattı. O zaman da ABD buna hazırlıksız yakalanmıştı. Şimdi Çin’in bu teknoloji atılımına nasıl yanıt verileceğini izlemek ilginç olacak. Dahası bu yarış, yapay zeka teknolojisine de ciddi bir atılım kazandırabilir.
