TBMM’de 18 Mart Çanakkale Anması’nda kadın tiyatro sanatçıların TBMM Başkanlığının talimatıyla sahneye çıkartılmadığı ifade edildi.
BirGün’den Hüseyin Şimşek’in haberine göre, “Birinci Meclis, Gazilik ve Şehitlik Ruhu” temasıyla gerçekleştirilen Meclis Sohbetleri etkinliğinde, 18 Mart Çanakkale Anmasına ilişkin bir tiyatro gösterisi sergilendi. Ancak gösteride kadın oyuncuların sahneye çıkması engellendi.
Devlet Tiyatroları’nın üç gün provasını yaptığı gösteriye bir saat kala kadın oyunculara sahneye çıkamayacakları ifade edilirken herhangi bir gerekçe gösterilmedi. Erkek oyuncuların sahnede oyunu sergiledikleri sırada konukların arkasında merdivenlerin üzerinde bekletilen kadın oyuncular, oyunun bitiminin ardından TBMM’den çıkartıldı.
“Bir saat kala sahnede istemediler”
Meclis Başkanı İsmail Kahraman’ın da bilgisi dahilinde gerçekleştirildiği ifade edilen engelleme girişiminin ardından oyunlarına müdahale edilen tiyatrocular BirGün’e konuştu.
Kadın sanatçıların merdivenlerde şiir okuyacağını ancak sahneye çıkamayacağını öğrendiklerinde pek çok kadın sanatçının gözyaşlarını tutamadığını ifade eden tiyatro sanatçısı Övgü Özgürce, “Pazartesi gününden beri prova yapıyoruz. Gece 11 buçuğa kadar sürüyor. Dün de gösterimiz vardı. Öncesinde de prova aldık. Çok çalıştık. Gösteriye bir saat kala, herkes hazırlanmak üzereyken kadın oyuncuların sahne önünde yar almamasını, sahnenin yanında olmasını istediklerini belirttiler. Böyle bir şok atlatmış olduk ve bir karar vermek zorunda kaldık. Emri vaki oldu. Çok kısa sürede yeniden prova alıp yeni bir düzenleme ile gösterinin gerçekleşmesini sağladık” dedi.
“Oyun süresi 12 dakikadan 4 dakikaya düştü”
Korodaki kadın sanatçılardan birinin ağlayarak TBMM’yi terk ettiğini ifade eden Özgürce, sansüre uğrayanların sadece kadınlar olmadığını, sahneye yerleştirilmiş Mustafa Kemal fotoğraflarının da kaldırtıldığını söyledi. Özgürce, TBMM’de yaşanan skandalları şöyle anlattı:
“Son dakikada yapıldıysa bir tahrik etme unsuru olabilir mi diye düşünüp inadına çıkıp söylemek istedik sözlerimizi ama olmadı. Oyunda bizim olmamız da onların kendi isteğiydi. Bize anlatıldı ve günlerce bunu çalıştık. Ama son anda Mustafa Kemal resimlerini bile istenilmedi. 12 dakikalık gösterimiz 4 dakikaya düştü. Biz de kenarda merdivenlerde şiirlerimizi söylemek zorunda bırakıldık.”
“Kadrolu değil sözleşmeliyiz”
“Hepimiz sözleşmeli sanatçılarız. Kadromuz yok. Biz orada kurumun bizden istediği şeyi yapmış olduk. Kurum da bunu istemedi aslında ama o an onların da eli mahkumdu. Herkes çok üzüldü. Unutamıyorum yaşadıklarımızı. Söyleyebildiğimiz herkese söylemeye çalışıyoruz. Çok korkunç bir şeydi. Bu sadece kadınlara yapılmış bir şey değildir. Bu geleceği yapılmış bir şeydir.”
İsminin yayınlanmasını istemeyen bir diğer tiyatro sanatçısı ise önce vedalaşan asker – anne koreografisinde kadınların erkeklere sarılmamasının istendiğini ardından da kadınların sahneden indirildiğini açıkladı.
“Kahraman istemedi”
Sahneye çıkmak istemediklerini ancak ilgili müdürleri tarafından ikna edildiklerini belirten tiyatro sanatçısı, şunları anlattı:
“Oyun bitiminde selam vermedik ama onlar bunun ne demek olduğunu anlamamışlardır tabii ki. Çoğumuz sinirden ağladık, direnemedik. Şöyle bir an var, kostümlerimizi giymiş merdivenlerden iniyorduk ki İsmail Kahraman’la karşılaştık. ‘Bayan oyuncular çıkmıyor değil mi, aferin’ dedi. Asker kostümlü arkadaşlara da ‘Siz kaçıncı alaydasınız’ diyerek güya espri yaptı, kimse gülmedi. Esas amacı teyit almaktı.”
***
Kadın oyunculardan açıklama
Sahneye çıkamayan kadın oyuncular adına yapılan açıklamada ise şu ifadelere yer verildi:
“Yaşadığımız can sıkıcı durumu kadın erkek denkliğini sağlamak adına erkekleri de pasifize ederek , sindirilebilecek bir yaklaşım olmadığını yine sanatımızla ifade etmeye gayret ettik. Daha önce olan malum sakız olayı dahi kurumun yönetim tarafından baskı altına alınmasına yol açtığından, hiçbir yasal hakka sahip olmayan sözleşmeli sanatçılar olarak kurum yöneticilerinin kararı ile kurumun geleceğine zarar vermemek adına ikna edilerek gururumuzu çiğneyip sahneye çıktık. Daha etkili bir yola karar vermek için 30 dakika yetersiz bir süreydi. Olayın şoku, gerginliği ve yaşadığımız öfke ile verebileceğimiz en sağlıklı kararı verip erkek-kadın koridorlarda sahne almayı kabul ettik. Kurum yöneticilerinin kararı temsilin iptali olsaydı bunu severek kabul edecektik, hatta bunu talep de ettik. Kurumun varlığına zarar vereceği aşikar olan provakatif herhangi bir girişime karar vermek elimizde değildi. Bunun vebalini sırtlayamazdık. Sanata ve tarihe yapılmış bu müdahalenin vebalini sahibi ve uygulatıcılarına aittir.”
Meclis gündemine taşındı
Cumhuriyet Halk Partisi İzmir Milletvekili Murat Bakan, konuyu Meclis gündemine taşındı. TBMM Başkanı İsmail Kahraman’ın cevaplanması üzerine Meclis’e verilen soru önergesi şöyle:
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde düzenlenen ‘Çanakkale Anması’ etkinliği için bir tiyatro gösterisi yapılması kararlaştırılmış, oyun için bütün hazırlıklar yapılırken, gösteriye 1 saat kala ‘acil toplantı’ yapılacağı açıklanmış ve toplantıda tiyatroculara ‘kadın oyuncuların sahneye çıkmaması’ yönünde karar alındığı bildirilmiştir.
TBMM Başkanı İsmail Kahraman’ın da katıldığı etkinlikteki gösterinin yönetmeninin Ötüken Hürmüzlü olduğu, Hürmüzlü’nün yaşanan skandaldan dolayı oyunda isminin geçmemesini talep ettiği, ancak “Gösteriyi izlemek istediği” için etkinliği terk etmediği aktarılmıştır.
‘Çanakkale Anması’ etkinliğinin, her çarşamba ‘şehit yakınlarına’ yapılması planlanan etkinlikler kapsamında gerçekleştirildiği söylenmektedir.
Kararın Meclis Başkanının talebiyle alındığı bildirilirken; Meclis Başkanının kadınların sahneye çıkmaması talebinin yanı sıra, sahnedeki Atatürk büstünün kaldırılmasını da talep ettiği iddia edilmektedir.
Bu bağlamda;
1 – TBMM’de düzenlenen ‘Çanakkale Anması’ etkinliği için oynanacak tiyatro oyunu hangi gerekçeyle oyuna 1 saat kala iptal edilmiştir?
2 – ‘Kadın oyuncuların sahneye çıkmaması’ yönünde karar aldığınız iddiası doğru mudur?
3 – Sahnedeki Atatürk büstünün kaldırılmasını da talep ettiğiniz iddiası doğru mudur?
