Pakette barajın yüzde 7'ye düşürülmesi ve seçim bölgelerinin 7'şer milletvekilinden oluşacak şekilde daraltılması gibi siyasi denklemi derinden etkileyecek maddeler var.

Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), Seçim Kanunu ve Siyasi Partiler Kanunu başta olmak üzere mevzuat değişikliğine dair paketi hazırladı. AKP, Cumhur İttifakı’nın küçük ortağı Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ile taslak metne nihai şeklini verdikten sonra paketi muhalefet partilerinin görüşüne sunulacak.


AKP’nin hazırladığı taslakta en önemli düzenlemelerden birini halen seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke barajının aşağı çekilmesi teşkil ediyor. Barajın düşürülmesi konusunda görüş birliği oluşurken, çalışmalar sırasında barajın tamamen kaldırılması önerisi dahil, birkaç seçenek tartışıldı.

YÜZDE 7, HDP’NİN DAHA AZ OY ALMASI İÇİN TAKTİK MANEVRA MI?

Barajın tamamen kaldırılması hâlinde küçük muhalefet partilerinin kendi başlarına seçime girmeye yönelebileceği, böylece Millet İttifakı’nın da güç kaybedebileceği hesabı yapılsa da bu öneri kabul görmedi. Yüzde 5 ya da 7 seçenekleri üzerine müzakereler yürütüldü. MHP’nin de itiraz etmemesi hâlinde barajın yüzde 7 olarak düzenlemeye konulması görüşü benimsendi.

Edinilen bilgiye göre seçim barajına ilişkin oranın belirlenmesinde “tek başına seçime girecek küçük partilerde ümitsizliğe yol açmayacak, ancak bazı partilerin de potansiyelinin üzerinde oy alma sonucu doğurmayacak” oran arayışı etkili oldu.

AKP kulislerinde, “potansiyelinin üzerinde oy alan parti” olarak Halkların Demokratik Partisi (HDP) görülüyor. HDP’nin gerçek oyunun “yüzde 6-7 dolayında olduğu” düşünülüyor ve muhalif seçmenin, barajı geçmesi için kendi partisi yerine HDP’ye oy verme davranışı sergilediği düşünülüyor.


AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan, 3 Mart’ta MHP lideri Devlet Bahçeli ile görüştü.

AKP’li üst düzey bir yönetici, BBC Türkçe’ye verdiği mülakatta, “Baraj HDP’yi gereksiz büyüttü. Eğer baraj yüzde 7 olsaydı, HDP’nin yüzde 10’un üzerine çıkması mümkün değildi. Baraj yüzde 7 olduğunda, emanet oylar da esas partisine dönecektir. Barajın yüksek olması küçük partilerin seçmenini ümitsizliğe sevk ediyor. Onun için kendi partisi yerine parlamentoya girebileceğini düşündüğü başka partiye yöneliyor.” dedi.

İTTİFAK İÇİNDE İTTİFAK OYLARININ DAĞILIMINA BAKILACAK

AKP’nin ilk çalışmasında, küçük muhalefet partilerinin muhalefet cenahına kaymasını önlemek için “ittifak içi baraj” konulması da tartışıldı. Ancak, böyle bir barajın cumhur ittifakı içinde yer alan partileri de olumsuz etkileyeceği düşünülerek, vazgeçildi.

Bunun yerine, ittifak oylarının dağılımında değişikliğe gidilmesi düşünülüyor. 24 Haziran 2018 Partili Cumhurbaşkanlığı Seçimi’nde uygulanan ittifak sisteminde her ittifakın çıkardığı milletvekili sayısının hesaplanmasında, toplam ittifak oyları esas alınmıştı. Daha sonra ittifak içindeki her bir siyasi partinin aldığı oy oranına göre milletvekili paylaştırıldı.

Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) muhalefet ittifakın büyük bileşeni olarak artık oyları alarak geçmişte milletvekili çıkaramadığı İç Anadolu Bölgesi dahil, birçok yerde milletvekilliği kazandığı hesaplanarak, yeni seçim sisteminde, ittifak oylarının önce oy oranlarına göre partilere dağıtılması görüşü ön plana çıktı.

DAR BÖLGE YOK, DARALTILMIŞ BÖLGE SİSTEMİ ESNETİLECEK

AKP yönetimi, ülkenin, seçilecek milletvekili kadar seçim bölgesine, yani 600 bölgeye ayrılmasını içeren “dar bölge” sisteminden, MHP’nin karşı çıkması sebebiyle vazgeçti. Ancak her seçim bölgesinin 5 milletvekilinden oluşmasını öngören “daraltılmış bölge” sistemi esnetilerek, MHP’nin de benimseyebileceği yeni bir formül üzerinde çalışıldı.

Büyükşehirler hariç, birçok ilin 5 veya 7 milletvekili çıkardığı düşünülerek, her seçim bölgesinin 7 milletvekilinden oluşması öngörüldü. Böyle bir düzenleme yapılması halinde, İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehirlerde, partinin daha fazla milletvekili kazanacağı hesaplandı.

AKP’de, MHP’nin bu öneriye de karşı çıkması halinde, mevcut sistemle devam edileceği belirtilirken, “Seçim sisteminin her hâli bize zaten yarıyor. Dar ve daraltılmış bölgeden daha karlı çıkıyoruz, ama MHP itiraz ederse mevcut sistemle de devam edilebilir.” görüşü dile getiriliyor.

MİLLETVEKİLİ TRANSFRENİE KARŞI KOMİSYONDA TEMSİL ENGELİ

24 Haziran 2018 seçimlerinde İyi Parti’nin seçime girme koşulunu sağlamak için CHP’nin 15 milletvekilini ödünç vermesi sebebiyle muhalefetin benzer yöntemi yeniden kullanmasını mani olmak için seçime girme yeterliliğinin yeniden düzenlenmesi de gündeme gelmiş, hatta MHP lideri Devlet Bahçeli, milletvekili transferinin önlenmesi için yasal düzenleme çağrısı yapmıştı.

Bu kapsamda bir siyasi partinin seçime girme yeterliliğini kazanma koşullarından olan “Meclis’te grubu bulunması”, yani 20 milletvekiline sahip olmasına dair düzenlemenin değiştirilmesi tartışılmıştı. Başka ülkelerin de uygulamaları incelendi. Bazı ülkelerde, istifa eden milletvekilinin belli bir süre başka bir partiye katılamadığı, bazılarında ise ihtisas komisyonlarında temsilinin engellendiği değerlendirildi.

AKP yönetiminin tercihi, ihtisas komisyonlarındaki üye sayısının, seçimden sonra TBMM’ye giren siyasi partilerin sandalye sayısına göre dağıtılması, partisinden istifa eden milletvekilinin komisyonlarda temsilinin engellenmesi yönünde oldu.

HAZİNE YARDIMI İÇİN EN AZ YÜZDE 7 OY ŞARTI

AKP’nin hazırladığı pakete göre, Hazine yardımı şartları yeniden düzenlenecek. Halen yüzde 3 oy alan siyasi partilere Hazine yardımı yapılabilirken, AKP bu oranın seçim barajıyla paralel olmasını istiyor. Böyle bir durumda, seçim barajı yüzde 7 olarak belirlenirse, Hazine yardımı almak için de en az yüzde 7 oy almak gerekecek. Böylece, küçük partilerin Hazine yardımı alması engellenmiş olacak.

MHP ile ittifakını bir sonraki seçime taşımayı planlayan AKP’de İyi Parti’ye giden oyların geri kazanılması için hangi adımların atılması gerektiği de tartışılıyor.

İyi Parti’nin AKP, MHP ve kısmen de CHP tabanından oy aldığına işaret edilerek, “İyi Parti seçmen kitlesini çözen seçimin galibi olacak. Çünkü İyi Parti’ye her birisi ayrı bir nedenle oy veriyor. Bu seçmenin niye İyi Parti’ye gittiğini, diğer partiler de düşünmeli, ancak en çok da biz düşünmeliyiz. Seçmenin bu arayışını önemsemeli ve buna göre önlemlerimizi almalıyız.” yorumu yapılıyor.