Türkiye’de doğan bebekler, Avrupa’da erişilebilen en iyi yaşamda tutabilme düzeyinden 35 yıl geride. Bebeklerimiz 5,5 kat, beş yaşından küçük çocuklarımızsa 4,8 kat fazla oranda ölüyor.
Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu bugün NTV’de katıldığı programda özetle, “Türkiye sağlık konusunda dünyada örnek gösterilen bir ülke. Anne-bebek ölümlerinde dünyada iyi yerlerde. Prematüre bebekleri, yüzde 95’in üstünde yaşatıyoruz” dedi.
Ülkelerin ve sağlık sistemlerinin önemli göstergelerinden biri de bebek ölümleri. Türkiye birkaç aydır, Yenidoğan Çetesi ve ölen bebekleri konuşuyor. Bugün Yenidoğan Çetesi davasının ikinci duruşması başladı. 47 sanıklı davada, 19 özel hastanenin adı geçiyor.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Dava dosyasına göre 12 bebek yenidoğan bakım ünitelerinde öldü. Hiç kuşku yok ki bu olay vicdanları derinden yaraladı. Ancak resmi veriler dahi, ülkede ölen bebeklerin bunlarla sınırlı olmadığını söylüyor.
Türk Tabipler Birliği (TTB) Sağlıkta Ticari Çeteleşme Çalışma Grubu hazırladığı Sağlıkta Çeteleşme ve Bebek Ölümleri Raporu’nunda resmi verileri, dünyadakilerle kıyasladı.
Diken’den Mesude Demir‘in aktardığına göre, raporda yer alan tespitler şöyle:
Türkiye’de ana ve çocuk sağlığıyla ilgili ölümler, Sağlık Bakanlığı’nın stratejik hedeflerinden ve dünyada erişilen en düşük düzeyden daha fazla.
Bunların içerisinde yenidoğanlar önemli bir yer tutuyor. Sağlık Bakanlığınca yayımlanan ‘Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2023 Haber Bülteni’ verilerine göre ülkemizde 2023’de bebek ölüm hızı (BÖH) bin canlı doğumda 9,8. Tüm haftalar bazında yenidoğan ölüm hızı (YÖH) bin canlı doğumda 6.
Söz konusu veriler gelişmiş ülkelerin gerisinde.
2022’de ülkede 1 milyon 35 bin, 2023’deyse 958 bin 408 bebek doğmuştu.
Ölüm nedenlerin başında erken doğumlar geliyor
Yenidoğan yoğun bakımı çok önemli. Çünkü Türkiye’de yenidoğan ölüm nedenlerinin başında preterm (erken) doğumlar geliyor.
Türkiye’de prematüre bebek sıklığı yüz canlı doğumda 11. Bu oran Avrupa ülkelerinde yüzde 7,1. Asya’da yüzde 10,4, Afrika’daysa yüzde 9,9. Başka bir deyişle, prematüre doğum oranımız, üst-orta gelir grubundaki ülkelerin 1,5 katı.
Prematürite, doğrudan kendi başına yenidoğan bebeklerde en önemli risk nedeni. Bu bebekler henüz organ gelişimlerini tamamlayamadıklarından, doğum haftaları ve birlikte eşlik eden anomali ya da tıbbi sorunlara bağlı kimi zaman ayları bulan uzun sürelerde yoğun bakıma gereksinim duyabiliyor.
Bu süre içerisinde sadece yenidoğan uzmanı değil bebekte gelişen diğer sorunları tedavi edilebilmesi için de farklı uzmanlık alanlarında destek gerekebiliyor. Hastane içerisinde sadece yenidoğan yoğun bakım birimi değil, farklı uzmanlıkta hekimler (çocuk cerrahisi, beyin ve sinir cerrahisi, kalp ve damar cerrahisi gibi) ve gerek duyulacak tedavilerin gerçekleştirilebileceği olanaklar da bulunmalı.
Yatak çok ama özelde, uzman az
2023’de Sağlık Bakanlığı hastane sayısı 933, üniversite hastane sayısı 68 ve özel hastane sayısı 565’e ulaştı. Yenidoğan yoğun bakım birimlerindeki yatak sayılarının hastanelere göre dağılımı da benzer oldu.
Özel hastanelerdeki yenidoğan yoğun bakım yatak sayısı Sağlık Bakanlığı ve üniversitelerin toplamından daha fazla. Ülke çapında bu kurumlarda gerek sayı gerekse dağılım olarak yeterli yenidoğan uzmanı bulunmuyor.
Her yoğun bakım biriminde sorumlu bir yenidoğan uzmanının görev yapması mümkün değil. Bu kurumlarda bakanlığın düzenlediği kurslarda sertifika almış çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanları yenidoğan uzmanı yerine çalışıyor.
Bakanlık kendi hedeflerini tutturamıyor
Türkiye’nin 1990’da imzaladığı Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesinin en önemli maddelerinden biri, bebek ve çocuk ölüm oranlarının düşürülmesi sorumluluğu. Türkiye diğer taraf devletler gibi, çocukların bakımı veya korunmasından sorumlu kurumların, hizmet ve faaliyetlerin özellikle güvenlik, sağlık, personel sayısı ve uygunluğu ve yönetimin yeterliliği açısından, yetkili makamlarca konulan ölçülere uymayı taahhüt ediyor.
Türkiye’de ana ve çocuk sağlığı ile ilgili ölümler, Sağlık Bakanlığının stratejik hedeflerinden ve dünyada erişilen en düşük düzeyden daha fazla. Stratejik planda 2019’dan sonrası için hedefler tutturulamadı:
Devletin Türkiye’de çocukları yaşatma yükümlülüğü yerine getiremediğinin bir başka verisi de doğan bebeklerin 2022’de, Avrupa’da 1990’da erişilebilen en iyi yaşamda tutabilme düzeyinden çok uzak olması. Bebeklerimiz 5,5, beş yaşından küçük çocuklarımız 4,8 kat daha fazla oranda ölüyor.
Avrupa’da en düşük bebek ölüm hızı binde 1,5 iken, Türkiye’de binde 8,25. Beş yaşından küçük çocuklarda ölüm hızı oranı Avrupa’da binde 2 iken, Türkiye’de binde 9,63.
Raporu hazırlayanlar, yenidoğan yoğun bakım birimlerinde yaşanan skandal, piyasa odaklı sağlık politikalarının yarattığı krizlerin bir sonucu olduğunu belirtti ve uyardı:
“Bu politikaların yol açtığı etik dışı uygulamalar halk sağlığını ciddi şekilde tehdit ediyor. Çözüm, sağlık sisteminin kamusal bir yapıya kavuşturulması ve sağlık hizmetlerinin herkes için eşit, ulaşılabilir ve nitelikli hale getirilmesi.”
