2022 yılı Ekim ayında çıkan ve kamuoyunda “Dezenformasyon Yasası” olarak bilinen yasayla internet haber sitelerinin de Basın İlan Kurumu’nun (BİK) resmi ilanlarını alabilmesinin yolu açıldı.
Basın İlan Kurumu bugün Genel Kurulu’nu gerçekleştirerek resmi ilanların alınabilmesi için hayata geçecek yönetmeliği görüştü.
Yönetmelik, Türkiye Barolar Birliği ve Gazeteciler Cemiyeti’nin şerh düşmesine rağmen Genel Kurul’da kabul edildi. Yönetmeliğin önümüzdeki günlerde Resmi Gazete’de yayımlanması, daha sonra da yürürlüğe girmesi bekleniyor. Yayınlanmasından sonra ise Gazeteciler Cemiyeti yargı sürecini başlatacak.
Yönetmelik ne getirdi, ilanlar nasıl dağıtılacak?
BİK Genel Kurulu’nda kabul edilen yönetmeliğe göre; Türkiye geneli yayın yapan internet haber sitelerinin ilan almak için en az 32 kişi çalıştırması zorunlu olacak. 1’inci kategoride yer alan yani İstanbul merkezli kurumların en az 15, 2’nci kategoride yani Ankara ve İzmir merkezli kurumların en az 12 kişi çalıştırmaları zorunlu olacak. Diğer kategorilerde yani yerel sitelerde rakam 8 ile 4 çalışan arasında olacak. Türkiye genelini kapsayan haber siteleri için günlük en az 240 haber yayımlanması şartı olacak. Sitelerin “tıklanma” yani okunma oranları da ilan alımlarında etkili olacak. Türkiye geneli kategorisinde yer alan bir internet haber sitesinin günlük asgari tekil ziyaretçi sayısının 500 bin, günlük asgari sayfa görüntülenmesi sayısının da 1,5 milyon olması şartı da yeni yönetmelik ile aranacak. İstanbul’u kapsayan kategori için günlük asgari tekil ziyaretçi sayısı 50 bin, görüntülenme sayısı ise 150 bin olarak belirlenirken, Ankara ve İzmir’i kapsayan kategoride tekil ziyaretçide günlük 30 bin, görüntülenmede ise 90 bin olarak kabul gördü. Yönetmelikte bu teknik düzenlemeler dışında çok sayıda düzenlemede bulunurken o düzenlemelere BİK Genel Kurul üyesi de olan Gazeteciler Cemiyeti’nden ve Türkiye Barolar Birliği’nden itiraz geldi.
Gazeteciler Cemiyeti, BİK’in yeni yönetmeliğine ise itirazlarını 10 başlıkta sunarken, “Yönetmelik taslağı anayasaya, yasalara, basın ve ifade özgürlüğüne, çalışma hürriyetine aykırıdır” denildi. Anayasanın 29’uncu maddesinde “Süreli yayınların çıkarılması, yayım şartları, mali kaynakları ve gazetecilik mesleği ile ilgili esaslar kanunla düzenlenir” hükmünün yer aldığını belirten Gazeteciler Cemiyeti, mali hükümlerin kanunla düzenleneceğini, bunun yönetmelikle yapılamayacağına dair itirazını sundu.
Gazeteciler Cemiyeti açıklamasında, “İnternet sitelerinin resmi ilan yayınlama hakkının sona ermesine ilişkin maddelerde Anayasa, yasalar, basın ve ifade özgürlüğü ile çalışma hürriyetine ilişkin kesinlikle kabul edilemez hükümler vardır” denildi ve şu ifadelere yer verildi:
“Yönetmelikte ‘Yayımlama hakkı yaptırımlarına dair istisnalar’ düzenlenmiştir. Bu maddeye göre ilan yayınlayan süreli yayının sahibine, ortağına ya da muhabirine, yazarına yani fikir işçisi kadrosundaki herhangi bir gazeteciye Türk Ceza Kanunu’nun ‘Anayasal Düzene Karşı Suçlar’ bölümündeki suçlar ya da ‘Terörle Mücadele Kanunu’ kapsamındaki suçlar kapsamında ceza davası açılması halinde resmi ilan yayınlama hakkı kesilecek. ‘Hüküm giymesi’, ‘suçunun mahkeme tarafından sabit bulunması’ değil, ‘ceza davası açılması’ halinde diye yazılması açıkça kurumun kendisini mahkemelerin üzerine koymasıdır. Bir kişi hakkında dava açılması, kovuşturma başlatılması resmi ilan kesme tedbiri gerektiremez. Bu doğrudan masumiyet karinesine aykırıdır, idarenin kanuniliğine aykırıdır, Anayasaya aykırıdır.”
Gazeteciler Cemiyeti, BİK yönetmeliği ile hakkında ceza davası açılan gazetecinin çalışma hürriyetinin de elinden alındığını öne sürerken, “Maddede, ‘ceza davası açılan’ fikir işçisinin 5 gün içinde asgari kadrodan çıkarılması, aksi halde yayının resmi ilan yayımlama hakkının durduracağı yazılmıştır. Gazetecilere sık sık soruşturma ve dava açıldığı bir ortamda kesinleşmemiş yargısal bir işlem nedeniyle işten çıkarma cezasını vermek kabul edilemez. Bu madde ağır bir basın özgürlüğü ihlalini beraberinde getirir, Anayasa ve yasalarımıza aykırıdır” denildi.
“İnternet siteleri aleyhine”
Yönetmelikte internet haber sitesine “erişim engeli” kararı verildiği takdirde alan adı değiştirme başvurusunda bulunamayacağına dair düzenleme olduğu da belirtilen Gazeteciler Cemiyeti açıklamasında, “Anayasa Mahkemesi’nin erişim engellemesiyle ilgili pilot kararının gereği henüz yerine getirilmemiştir, yeni bir yasa yapılmamıştır. AYM kararı gereği bu konu yasa ile düzenlenecektir. Yasayla düzenlenmesi gereken konuda yönetmelik maddesi koyan Kurum, bunun yanı sıra her erişim engelinde internet sitelerini yeni yollar bulmaya zorlamaktadır. Erişimin engellenmesi kararının hukuki yapısından kaynaklı sorunlar nedeniyle açıkça internet siteleri aleyhine bir düzenlemedir” ifadelerine yer verildi.
