Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da düzenlenen BM zirvesi, bir zamanlar verimli olan toprakların kuraklaşması anlamına gelen küresel çölleşmeyi ele almayı umuyor.
Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi’nin (UNCCD) dönüm noktası niteliğindeki raporuna göre, Dünya topraklarının dörtte üçünden fazlası son yıllarda kalıcı olarak daha kuru hale geldi.
UNCCD, bir önceki 30 yıllık döneme kıyasla 2020’ye kadarki 30 yıl boyunca Dünya topraklarının yüzde 77,6’sının daha kuru koşullar yaşadığını belirtiyor. Aynı zamanda, kurak alanlar Hindistan’dan neredeyse üçte bir daha büyük bir alana yayıldı ve şu anda Dünya’daki tüm arazilerin (Antarktika hariç) yüzde 40’ından fazlasını kaplıyor.
UNCCD’nin raporu, Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da düzenlenen ve bir zamanlar verimli olan toprakların, insan kaynaklı iklim değişikliği, su eksikliği ve ormansızlaşma nedeniyle daha yüksek sıcaklıklar nedeniyle çölleşmesiyle mücadele konulu BM zirvesinde açıklandı.
Dünya üzerindeki topraklar kuruduğunda ne olacak?
Riyad görüşmelerini yürüten UNCCD’nin başkanı İbrahim Thiaw, “Şu anda dünyanın dört bir yanındaki geniş toprakları etkileyen daha kuru iklimler eskisi gibi olmayacak,” diye uyarıyor. “Bu değişim, Dünya üzerindeki yaşamı yeniden tanımlıyor.”
UNCCD raporuna göre 2024, kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu ve küresel ısınma eğilimleri devam ederse, yüzyılın sonuna kadar Avrupa’nın çoğu, ABD’nin batısı, Brezilya, Asya’nın doğusu ve Orta Afrika da dahil olmak üzere yaklaşık beş milyar insan durumdan etkilenecek.
UNCCD’nin baş bilim insanı Barron Orr, kuruyan toprakların “suya erişimi etkileyerek insanları ve doğayı feci devrilme noktalarına daha da yaklaştırabilecek potansiyel olarak yıkıcı etkilere” yol açabileceği konusunda uyarıyor.
Dünya kuraklaştığında risk altında olan nedir?
Raporun başyazarlarından Sergio Vicente-Serrano, kömür, petrol ve gaz yakmanın etkisiyle atmosfer ısındıkça, yeryüzünde daha fazla buharlaşmaya yol açtığını açıklıyor. Bu da insanlar, bitkiler ve hayvanlar için suyu daha az kullanılabilir hale getirerek hayatta kalmayı zorlaştırıyor.
Tarım özellikle risk altında: daha kuru topraklar daha az üretken olup hem verime hem de çiftlik hayvanları için gıda bulunabilirliğine zarar veriyor ve dünya genelinde topluluklar için gıda güvensizliğine yol açıyor.
UNCCD raporuna göre, kuraklık aynı zamanda daha fazla göçe de yol açıyor çünkü düzensiz yağışlar, bozulan topraklar ve sık sık yaşanan su kıtlığı bölgelerin veya ulusların ekonomik olarak kalkınmasını zorlaştırıyor.
Bu eğilim özellikle Güney Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ile Güney Asya gibi dünyanın en kurak bölgelerinde dikkat çekiyor.
Riyad zirvesinde neler oluyor?
COP16’da, Riyad’daki müzakereciler esas olarak dünyanın daha sık ve zarar verici kuraklıklara en iyi nasıl yanıt verebileceğini tartışıyorlar.
Avrupa iklim düşünce kuruluşu TMG’den Jes Weigelt, kuraklığın bir tıkanma noktası olduğunu, çünkü ülkelerin zengin ülkelerin dünya çapında kuraklığa müdahale için fon ayırıp ayırmaması gerektiği konusunda anlaşamadıklarını belirtiyor.
Taahhüt edilen herhangi bir para, daha iyi tahmin ve izleme sistemlerinin yanı sıra uzun süreli kuraklık dönemlerinde bile suya erişim sağlayabilecek rezervuarlar ve diğer yapıların oluşturulmasına gidecektir.
“En tartışmalı konu, bunu [kuraklığa müdahale] BM düzeyinde bağlayıcı bir protokolle mi yapacağız yoksa keşfetmemiz gereken başka seçenekler de var mı?” diyor Weigelt. Bağlayıcı bir protokol, diğer yükümlülüklerin yanı sıra gelişmiş ülkelerden finansman sağlamalarının istenebileceği anlamına gelecektir.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Artan kuraklık ve çölleşmeyle mücadele için fonlar yetersiz
UNCCD Başkanı Thiaw, zirveye ev sahipliği yapan Suudi Arabistan’ın kuraklığa karşı dayanıklılık için çeşitli ülkelerden ve uluslararası bankalardan 2.15 milyar dolar (2.4 milyar euro) taahhüt etmesinin görüşmeler için doğru tonu belirlediğini ifade etti.
Orta Doğu’da yerleşik 10 kalkınma bankasından oluşan Arap Koordinasyon Grubu ise bozulan arazi, çölleşme ve kuraklıkla mücadele için 2030 yılına kadar 10 milyar dolar (9.49 milyar euro) taahhüt etti.
Bu fonların en kırılgan 80 ülkeyi kötüleşen kuraklık koşullarına hazırlanmaları için desteklemesi bekleniyor. Ancak BM, 2007 ile 2017 yılları arasında kuraklığın dünya çapında 125 milyar dolara (118.7 milyar euro) mal olduğunu tahmin ediyor.
Suudi Arabistan Çevre Bakan Yardımcısı ve görüşmelerin başkanlık danışmanı Osama Faqeeha, “Ev sahibi olarak öncelikli hedefimiz kritik tartışmaların yapılmasına yardımcı olmaktır,” diyor. “Bu krizler sınır tanımıyor.”
Herhangi bir çözüm var mı?
Thiaw UNCCD raporunda, kuraklık zarar verici olsa da, iyileşmenin mümkün olduğunu yazıyor. Ancak toprağın kurumasını “kalıcı adaptasyon önlemleri gerektiren amansız bir tehdit” olarak nitelendiriyor.
İklim değişikliğinin engellenmesi gibi daha uzun vadeli çözümler Riyad zirvesinde pek konuşulmuyor. Ev sahibi Suudi Arabistan, COP29 gibi diğer müzakerelerde fosil yakıtlardan kaynaklanan emisyonların azaltılması konusunda ilerleme kaydedilmesini geciktirdiği için uzun süredir eleştiriliyor. Mali açıdan fosil yakıtlara bağımlı olan ülke, salımların durdurulması halinde gelirinin yarısını kaybetmesi beklenen petrol ülk elerinden biri.
UNCCD raporu, ülkelerin arazi kullanım uygulamalarını iyileştirmelerini ve suyu daha verimli kullanmalarını tavsiye ediyor. Bu, daha az suya ihtiyaç duyan ürünlerin yetiştirilmesi ve damla sulama gibi daha verimli sulama yöntemleri gibi önlemlerin çok daha geniş ölçekte uygulanmasını içeriyor.
Ayrıca, toplulukların önceden planlama yapabilmesi için daha iyi izleme ve toprağı ve nemini korumak için büyük ölçekli ağaçlandırma projeleri öneriyor.
Raporun başyazarlarından Andrea Toreti, tıpkı iklim değişikliği ya da biyolojik çeşitlilik kaybıyla mücadelede olduğu gibi, bu sorunun ele alınmasının da ülkelerin “koordineli uluslararası eylem ve sarsılmaz bir kararlılıkla” birlikte daha iyi çalışmalarını gerektirdiğini belirtiyor.
