Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), her iki haftada bir dünyada bir dilin yok olduğu bildiriyor. Hatta 1950’den bu yana dünya çapında 200’den fazla dilin öldüğünü paylaşıyor.
UNESCO, Türkiye’de de 15 dilin yok olmak üzere olduğunu bildirirken, 3 dilin ise çoktan tarihe karıştığını paylaşıyor.
Türkiye’de ölen diller şöyle: Kapadokya Yunancası olarak da bilinen Ürgüpçe, Türkiye’nin bir zamanlar doğusunda ve Suriye’nin kuzeydoğusunda konuşulmuş olan Mlahso dili ile Kafkas dillerinden olan Ibıhça. Dil atlasında, esas olarak Siirt’in Pervani ilçesinde konuşulan Hertevin dili ise UNESCO hâlihazırda en fazla yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan dil olarak gösterildi.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
UNESCO’ya göre Türkiye’de yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan diller ise şöyle:
Ciddi tehlikede olan diller: Gagavuzca (Edirne), Ladino ya da diğer adıyla Yahudi İspanyolcası (İstanbul Balat, Hasköy), Turoyo (Mardin Midyat)
Kesinlikle tehlikede olan diller: Abazaca, Homşetsi (Hemşince), Lazca, Pontus lehçesi (Rumca), Romanca (Sinti), Abhazca, Çerkezce.
UNESCO’nun listesine göre Almanya’da yaklaşık 7 bin kişi tarafından konuşulan Aşağı Sorbca dili tehdit altında. Kuzey Amerika’daysa yaklaşık 250 kişinin anadil olarak konuştuğu Cayuga dili ölmek üzere. Yerli dili Dalabon ise bugün toplam 11 kişi tarafından konuşuluyor; hatta son sayıma göre bu rakamın 11’den daha az olması muhtemel.
Fransız Ulusal Bilimsel Araştırmalar Merkezi’nde görev yapan ve Alman Tehdit Altındaki Diller Derneği üyesi olan Katharina Haude, “Tehlikenin en önemli sinyallerinden biri ebeveynlerin çocuklarıyla kendi dillerini konuşmuyor olmaları” diyor.
Haude, bu olguyu Latin Amerika’da bizzat gözlemlediğini anlatarak, Bolivya’nın kuzeyindeki Santa Ana del Yacuma’ya seyahatini anlatıyor. 12 bin kişilik nüfusu olan kentte yerli dilleri Movima’yı konuşan son bin 500 kişi burada yaşıyor. Ancak bu kişilerin çoğu 70 yaşın üzerinde!
Nimwegen’de bulunan Max Planck Enstitüsü bünyesindeki Tehlike Altında Bulunan Diller Arşivi’nin yöneticisi Paul Trilsbeek’e göre bunun en büyük nedenlerinden biri küreselleşme. ‘’İnsanlar yaygın dilleri konuştukları takdirde hayatta daha iyi şansları olacağını düşünüyorlar,” diyor Trilsbeek.
UNESCO, 1950 yılından bu yana dünya çapında 200’den fazla dilin öldüğünü paylaşıyor. Trilsbeek “son birkaç on yılda ortadan kaybolmuş dillerin sayısı arttığını” söylüyor. Trilsbeek, görev yaptığı enstitüde tehlike altında bulunan dillerle ilgili multimedya arşivinin yöneticisi.
Trilsbeek’e göre öncelikle dilin gelecek nesillere aktarılması motivasyonunun yeniden yaratılması gerekiyor ve bu noktada daha fazla insanın akıllı telefon kullanmaya başlamasının ve internete erişimlerinin artmış olmasının olumlu bir gelişme olduğunu vurguluyor.
