Türkiye Yayıncılar Birliği kitap sektörüne dair geleneksel raporunu yayınladı. 2024’ün verilerini içeren raporda ekonomik krizin üretim aşamasındaki neredeyse tüm girdileri ithal olan yayıncılık sektörünü sarstığı kaydedildi. Enflasyon, ve döviz kurunun artışı nedeniyle maliyetlerin katlandığı, okurların da alım gücünün düştüğü belirtilerek bu durumun yayın planlarını olumsuz etkilediği vurgulandı.
Maliyetler yüzde 84 arttı
Bunların yanında basılı ve dijital korsanın devam etmesi, izinsiz fotokopi çoğaltımlarının sürmesi gibi etkenlerin de sektöre olumsuz etki yaptığı kaydedildi. Birliğin yaptığı araştırmaya göre, maliyetler döviz bazında %84 artarken, yayıncıların belirlediği önerilen perakende satış fiyatları ise %15’lik azaldı.
‘Ücretsiz kitap’ sektörü vurdu
Raporda, MEB tarafından 2003-2004 döneminden beri yürütülen ücretsiz ders kitapları dağıtımı uygulamasının bir kesimi kolladığı bu durumun da yayıncılık sektörünü olumsuz etkilediği kaydedildi. Şu ifadelerle yer aldı: “Bağımsız ve tüm uzmanlığıyla zaten sürekli kendini geliştirerek yüksek nitelikli eserler üreten eğitim yayıncılığımızın ders kitapları ve yardımcı kaynaklar alanında neredeyse “oyun dışı” bırakılması hem öğrencilerimiz hem sektörümüz açısından onarılması güç hasara sebep olmaktadır.”
Dağıtımın objektif, nesnel kriterlerle gerçekleştirilmesinin talep edildiği raporda, “Her ülkede eğitim yayıncıları ve eğitim içeriği üretenler, en gelişmiş içerikleri üretebilmeli ve öğretmenler, öğrenciler ve tüm eğitim paydaşları da diledikleri şekilde en iyi içerikleri alıp okuyabilmeli, bu içeriklerden yararlanabilmelidirler. Ancak bağımsız yayıncılığımızın zarara uğradığı, teşvik edilmediği bir çerçevede bu mümkün olamayacaktır” ifadeleri kullanıldı.
Cimer şikayetleri satışları etkiliyor
Rapordaki bir diğer çarpıcı tespit ise ihbarcılığın yayın sektörünü olumsuz şekilde etkilediğine ilişkin. Şu ifadeler kullanıldı: “CİMER’e yapılan şikayetler neden gösterilerek üniversitelerde akademisyenlerin kitap tavsiye etmelerinin yasaklanması şeklinde birtakım duyumlar derneğimize ulaşmıştır. Bu da yine, zaten bitmek üzere olan akademik yayıncılığımızın çok zor günler geçirmesine neden olmaktadır.”
Basıan kitap sayısı kişi başına 8,2
Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu (YAYFED) tarafından açıklanan bandrol verilerine göre sektör 2024 yılını 413 milyon 860 bin 263 adet kitap üretimiyle tamamladı. 2023’e kıyasla 13 milyon 519 bin 686 adetlik (yani %3,38 oranında) bir artış söz konusu.
YAYFED verileri yalnızca bandrole tabi olan kitap üretimini kapsıyor. Bu veriye, bandrole tabi olmayan ve Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından üretilen kitaplar olan 182 milyon 368 bin 602 adet ile bandrole tabi olmayan ve 48 sayfadan az çocuk kitabı ve eğitim materyali olan yaklaşık 100 milyon adet de eklendiğinde, nüfusumuza göre kişi başına üretilen kitap adeti 8,2 olarak gerçekleşti. Üretim adetleri, 2018 yılını yakalamış değil.
Hangi kategoride ne kadar kitap basıldı?
Son üç yılın verileri incelendiğinde, yetişkin kültür yayınları ve yetişkin kurgu-edebiyat yayınlarında gerileme, çocuk kitapları ve eğitim yayınlarında üretim artışı dikkat çekiyor.
Kategori dağılımında ise basılan kitapların %11,9’unu yetişkin kültür yayınları, %13,6’sını yetişkin kurgu kitapları, %15’ini çocuk kitapları, %1’ini gençlik kitapları, %8,8’ini inanç kitapları, %2,5’ini akademik yayınlar, %1,3’ünü ithal kitaplar ve %46,5’ini eğitim yayınları oluşturdu.
YAYFED verilerine göre, 2024 yılının ilk üç ayında 92.476.607 bandrol alınırken, bu yılın aynı döneminde 81.764.136 adet bandrol alındı. Bu da bu yılın Ocak – Mart döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre %12 oranında bir azalmaya işaret etmektedir.
Akademik yayıncılık alanında korsan fotokopi ve korsan dijital paylaşımlara ek olarak, üniversitelerde ders kitabı tavsiyesi verilememesi nedeniyle, önceki yıllarda 2 bin adet olan ortalama akademik kitap baskı tirajnın günümüzde 772’ye düştüğü tespit edildi.
Yetişkin kurgu – edebiyat alanında, ilk kez baskısı yapılan kitapların baskı tirajlarının önceki yıllarda en az 2 bin – 3 bin adet civarındayken günümüzde bu tirajların ortalama 1.195 adete düştüğü görülüyor.
Tüm kitap severler için en memnun edici gelişme olarak, çocuk kitapları alanındaki tiraj artışı. Çocuk kitapları alanında, ilk kez basılan kitapların ortalama baskı tirajı 3.412 olarak gerçekleşti. Yeniden basım adetlerinde ortalama tiraj 4.863’e adete yükseldi.
Çevrimiçi basılı ve dijital kitap satışlarındaki artışın devam ediyor. Kültür yayınlarındaki kitap satışlarının yaklaşık %66,25’i çevrimiçi gerçekleşti. Eğitim ve üniversite kütüphanelerindeki çevrimiçi aboneliklerin önemli payı ile birlikte, toplam çevrimiçi satışların sektör büyüklüğüne oranının, bir önceki yıla göre %6 artışla %43,62 olarak gerçekleştiği görüldü.
Haberin kaynağına buradan ulaşabilirsiniz
