Toplu mezardaki kemikleri isteyen ailelere 40 bin lira fatura

10 yıldır kemiklerini alıp mezar yeri yapmak için hukuk mücadelesi veren aileler, Van Çatak’a bağlı Kayaboğazı köyü Görentaş yaylasındaki çatışmada öldürülen yakınlarının kemiklerini almak için dava açmıştı. Mahkeme, ailelerin 40 bin 500 liralık ‘delil avansı’nı ödemediği gerekçesiyle kemiklerin kendilerine verilmesi talebini reddetti ve kemiklerin Kaymakamlığa verilmesine karar verdi. Avukat Turan Ece, Kaymakamlığa teslim edilen kemiklerin kimsesizler mezarlığına da gömülebileceğini ifade etti.

ADLİ YARDIM SEBEPSİZCE KALDIRILMIŞTI

Bianet’ten Ayça Söylemez’in haberine göre Avukat Ece, karara Yargıtay’da itiraz edecek.

Dava açıldığı dönemde ailelerin maddi yardım talebi kabul edilmiş, davayla ilgili adli yardım sağlanmasına hükmedilmişti. Ancak dava süresince köyde yaşayan ailelerin mali durumunda bir değişiklik olmamasına rağmen, bu adli yardım kararı daha dosya sonuçlanmadan kaldırıldı.

Kemiklerin büyük kısmının 21 Ağustos 2014 tarihli keşiften önce Fareşin yaylasına götürüldüğü keşif sırasında anlaşıldı. Kemiklerin kalanı, Yargıtay’ın bu mahkeme kararını onaması halinde Kaymakamlığa teslim edilecek. Kemikler şu anda Çatak Adliyesinin adli emanetinde.

KAYMAKAMLIĞA TESLİM EDİLECEK

Çatak Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 20 Nisan 2021 tarihli gerekçeli kararında, ailelerin DNA tespiti sonrasında kemikleri almak istediğine dair talebi şöyle ifade edildi:

“Ulusal ve ulusal arası mevzuat gereği mezarın açılması ve cenazelerin ailelerine teslimi yetkisinin mahkememizin olduğunu, izah edilen nedenlerle Kayaboğazı Köyü, Görentaş Yaylası Mevkiinde bulunan mezarın açılarak müvekkillerinin yakının DNA tespitinin yapılmasını ve cenazesinin kendilerine teslimi hususunda karar verilmesini talep ettiği…”

Mahkeme, Adli Tıp Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin 10/c maddesi uyarınca kemiklerin gömülmek üzere Çatak Kaymakamlığına teslimine karar verdi:

“Adli Tıp Kurumu Başkanlığı’nın 21/04/2015 tarihli ve 23/07/2019 tarihli raporları dikkate alınarak kimliklendirilmeye müsait kemik örnekleri ve 34 adet diş örneğinin toplam tutarı olan 40.500 TL delil avansı üzerinden kişi başına yatırılması gereken delil avansının 5.062,5 TL üzerinden ücretlendirme yapıldığı, delil avansını mahkeme veznesine yatırmadıkları takdirde HMK’nın 324. Maddesi uyarınca bu delile dayanmaktan vazgeçmiş sayılacağının ihtar edildiği, talep edenlerin delil avansını yatırmadıkları anlaşılmakla delil ikamesinden vazgeçildiği, Çatak Cumhuriyet Başsavcılığı, Van Cumhuriyet Başsavcılığı, Van İl Jandarma Komutanlığı, Çatak Belediyesi, Çatak İlçe Jandarma Komutanlığı, Beytüşşebap İlçe Jandarma Komutanlığı yazı cevapları ve tüm dosya kapsamında toplanan tutanak, belge, delil ve beyanlar dikkate alındığında talebin ispatlanamadığı anlaşılmakla talebin reddine karar verilmiştir.”

ADLİ TIP KİMLİKLENDİRME YAPMADI

Aileler ilk olarak kemiklerin İstanbul Adli Tıp Kurumu’na gönderilerek kimlik tespiti yapılmasını talep etmişti.
Adli Tıp Kurumu kimliklendirme yapmadan kemikleri geri gönderdi. Bunun üzerine aileler 2015 yılında “Çocuklarımızın kemiklerinin birleştirilmesini istiyoruz” dedi, tüm kemiklerin Fareşin’e gömülmesini talep etti.
Avukat Ece, “Ailelerin açmış olduğu ‘tespit ve teslim davası’ devletin kimliklendirme yapmaktan imtina ettiği 2015 tarihinden sonra sadece teslim davasına dönüştü. Ailelerin son talebi, tespit ve teslim değil, kemiklerin birleştirilmek üzere kendilerine tevdi edilmesinden ibaretti. Yani biz davacılar 2015 yılından beri Çatak adliyesindeki adli emanette bulunan kemiklerin birleştirilmek üzere Fareşin’e götürülmesini istiyoruz” dedi.

DAVANIN GEÇMİŞİ NE?

12 Ekim 1998’de Van Çatak’a bağlı Kayaboğazı köyü Görentaş yaylasında TSK ile PKK arasında çıkan çatışmada resmi kaynaklara göre 22, PKK’ya göre 27 kişi yaşamını yitirdi. Ölen PKK’lıların cenazeleri ailelerine teslim edilmedi.

Temmuz 2011’de Çatak’ta toplu mezar bulunduğu haberini alan aileler, kendi çocuklarının da orada olabileceğini düşünerek İnsan Hakları Derneği Van Şubesi’ne başvurdu. Arduç ailesi İHD Van şubesine 4 Ekim 2011’de, diğer aileler de 11 Ağustos 2011’de İHD’ye gitti.

İHD’li avukatlar Çatak Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurarak, “toplu mezarın kamu marifetiyle açılması, DNA testinin yapılması ve kendi yakınlarına ait olduğunu düşündükleri kemiklerin yakınlarına teslim edilmesini” istedi.

Çatak Cumhuriyet Başsavcılığı 24 Ağustos 2011’de “kamu adına kovuşturmaya yer olmadığına” ve “taleplerinin hukuk mahkemesi yetkisinde olduğuna” karar verdi. Erciş Ağır Ceza Mahkemesi de kararı onadı.

Avukat Turan Ece dosyayı AİHM’ne taşıdı. Başvuruyu değerlendiren AİHM, 20 Mart 2013’teki yazısında, “kovuşturmaya yer olmadığı” gerekçesiyle kapatılan dosyanın hukuk mahkemesine taşınıp taşınmadığını sordu.
AİHM’nin kararı üzerine Avukat Ece, Çatak Sulh Mahkemesi’ne 26 Nisan 2013’te başvuru yaptı, bu başvuru sonucu Çatak Sulh Hukuk Mahkemesinde dava açıldı.