Taksilerde ses ve görüntü kaydının yapılmasını zorunlu kılan genelge kapsamında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ait ‘İTaksi’ uygulaması ile taksiler ses ve görüntü kaydı almaya başlayacak.
Kriptolu kayıt
Kameraların kriptolu kayıt yaptığını ve şoför tarafından görüntülere erişilmediğini belirten İstanbul Büyükşehir Belediyesi konuyla ilgili şu açıklamada bulundu: “16.02.2017 tarihli Emniyet Genel Müdürlüğü genelgesi ile; başta terör olayları olmak üzere, adli olayların araştırılması, delillere ve faillerine ilişkin bilgilere hızla ulaşılması amacıyla, şehir içi yolcu taşımacılığında kullanılan taksi, minibüs ve otobüs cinsi taşıtlarda en az yedi gün süreyle kayıt yapabilen ön dış ve iç kamera ile kayıt cihazının bulundurulması ve aktif halde tutulmaları görevi büyükşehir belediyelerine verilmiştir.”
Uygulama TCK’ye göre suç teşkil eder
Hürriyet’te yer alan İdris Emen’in görüştüğü hukukçuların görüşleri ise şöyle: 17 bin 395 taksinin bulunduğu İstanbul’da, belediyenin ‘Bitaksi’ ve ‘Uber taksi’ gibi uygulamalara rakip olarak tanıttığı İTaksi’nin güvenlik önlemi özel hayata ilişkin hukuksal bir tartışmayı da beraberinde getirdi. Taksilerde ses ve görüntü alınmasının özel hayatın gizliliğini ihlal ettiğini belirten avukat Uğur Poyraz, “Bir kimsenin sesi ve görüntüsü onun özel hayatı kapsamında olup kişilik hakları gereğince koruma altındadır. Kanunun açıkça belirttiği üzere bir kimsenin rızası bulunmaksızın özel hayatına yapılan müdahale hukuka aykırıdır. Aynı zamanda yapılan müdahale Türk Ceza Kanunu’nun 134. maddesi uyarınca suç teşkil etmektedir” diyor.
Taksilerde ses ve görüntü kaydı alınmasının sorunlar yaratacağını savunan Poyraz “Yapılacak kayıt neticesinde örneğin, bir kimsenin yaptığı bir telefon konuşmasının kayda alınması, taksi içerisinde paylaşılan herhangi bir kişisel, ticari mahrem bilginin ses ve görüntü kaydına alınması gibi suç teşkil eden eylemler meydana gelebilir” diyerek uyarıyor.
3 bin taksiye kurulumu yapıldı
Taksilerde ses ve görüntü kaydının yapılmasını zorunlu kılan genelge kapsamında bugüne kadar 3 bin taksiye kurulumu yapılan İTaksi uygulamasında kameralar dikiz aynasının hemen üstünde bulunuyor. Dikkatli bakıldığında ancak fark edilen kameralar hem taksinin içini hem de dışarısını kaydedebiliyor. Taksilerde ses ile görüntü kaydı alındığına dair herhangi bir uyarı bulunmuyor.
Avukat Uğur Poyraz, bunun da sakıncalı olduğunu dile getiriyor: “Bu şekilde yapılacak bir kaydın kişiye önceden bildirilmesi zorunludur. Aksi halde kayıt yapılması hukuka aykırı hale gelecektir. Bu amaçla telefondaki uygulamada ve taksilerde bu bilgilendirmenin yer alacağı görünür metinler bulunmalı; bunun yanı sıra şoförler de bu konuda müşteriye bildirimde bulunmalıdır.”
Taksi kamusal alandır
Taksilerin içinin kamusal alan olduğunu, dolayısıyla taksilerde ses ve görüntü alan kameraların yerleştirilmenin hukuka uygun olduğunu savunan İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Başkanı Yahya Uğur eleştirilerin doğru olmadığı görüşünde: “İTaksi uygulaması sadece kameradan ibaret değil. Kamera İTaksi uygulamasına daha sonra ilave edilen bir faktör oldu. İTaksi artık müşterilerin akıllı telefonlarla taksileri rezerve yaptırabildikleri ve taksiyi kapının önüne kadar çağırabilmelerini sağlayan bir sistem. Kamera, ‘özel hayatın gizliliğini ihlal ediliyor’ deniliyor. Taksinin içi kamusal alandır. Özel hayatla alakası yoktur. Ayrıca acil durumlar dışında bu kameraları hiç kimse izlemeyecek. Kameralar sadece kayıt yapacak. Bir şikayete konu olduğunda bu görüntüler savcılar tarafından incelenecek. Bunun hiçbir şekilde kimsenin davranışlarını değiştirmesine gerek yok. Takside yine istediği gibi rahat edebilirler.”
Ses kaydı acil durulda olsun
Taksilerde kameraların sürekli görüntü ve ses kaydı almasının ölçülü bir uygulama olmadığını savunan Bilişim Uzmanı Avukat Mehmet Ali Köksal, “Görüntü ve ses kaydı uygulamasının taksi içerisinde sürekli aktif halde bulunması kişisel verilerin hukuka uygun şekilde toplanması açısından da büyük bir sorun oluşturmaktadır. Söz konusu verilerin bu şekilde kaydedilmesi 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu uyarınca özel hayatın gizliliğini ihlal ve kişisel verilerin hukuka aykırı olarak kaydedilmesi suçlarına da vücut vermektedir” diyor.
Köksal, bu durumu engellemek için sadece acil durumlarda ses kaydı almasını öneriyor:
“Kamera uygulamasına getirilebilecek önerilerden ilki, görüntü kaydının sürekli olup ses kaydının panik butonuna basınca başlamasıdır. İkinci öneri ise panik butonuna basıldığı zaman görüntü ve sesi kaydeden düzeneğin aktif hale getirilmesi, bunun öncesinde herhangi bir kaydın yapılmaması olabilir.”
