MB’nin politika faizi, mart ayında Erdoğan’ın Şahap Kavcıoğlu’nu göreve atamasından beri yüzde 19’da sabit tutuluyor. Faiz yüzde 19 ile dünyanın en yükseklerinden biri olmasına karşın enflasyonun geçen ay itibariyle altında bile kaldı.

Reuters ajansının MB’nin perşembe günü saat 14:00’te sonuçlarını açıklayacağı Para Politikası Kurulu (PPK) kararı öncesi öne çıkardığı dört soru ve yanıtları şöyle:


Faiz indirimi geliyor mu?

Aylar süren sıkı politika yanlısı açıklamaların da desteğiyle Haziran’da dolar/TL tarihi zirvelerinden gerilerken, MB son haftalarda açıklamalarını değiştirdi.

Ekim ayının ilk gününde yatırımcılarla düzenlenen toplantıda Kavcıoğlu, uzun süredir tekrar ettiği enflasyon üzerinde politika faizi taahhüdünü tekrar etmedi. Bu gelişmeden sadece iki gün sonra ise enflasyon yüzde 19’un üstün çıktı ve gerçekleşen enflasyona göre hesaplanan reel faizi negatif alana çekti.

Kavcıoğlu ayrıca, manşet enflasyon göstergeleri yerine daha düşük seviyede olan çekirdek enflasyona odaklanmanın pandemiden çıkış döneminde daha uygun olduğunu da belirtti.

Kavcıoğlu 8 Eylül’deki konuşmasında “Enflasyonun kısa vadeli oynaklıklardan arındırılmış ana eğilimini ölçmeye yarayan çekirdek enflasyon göstergelerinin önemini artırmakta” dedi ve para politikası duruşunun enflasyondaki düşüşü sağlayacak sıkılıkta olduğunu ifade etti. MB yılın son çeyreğinde enflasyonda belirgin düşüş bekliyor.

Yatırımcılar bu söylem değişikliklerini faiz artışının gündemde olmadığı ve faiz indirimlerinin yaklaştığı şeklinde yorumladı.

Reuters anketine katılan 16 ekonomistten 14’ü yılın son çeyreğinde indirim beklerken ankete ilk kez bu ay bir katılımcı da olsa faiz indirimi beklentisi girdi.

Spinn Consulting kurucu ortağı Özlem Derici Şengül, “Birçok kişi bu ay faiz indirimi beklemese de bankanın güncel yönlendirmesi, eğer banka çekirdek enflasyondaki düşüşü kalıcı görürse 23 Eylül’de bir faiz indiriminin sürpriz olmayacağına işaret ediyor” dedi.

Yatırımcılar artık MB’nin bir politika hatası yapabileceği endişesini daha sık dile getiriyor.

Erdoğan ne kadar bekleyecek?

Birçok analist kredi faizlerinin yüksek seyretmesi yüzünden 2023’te zorlu bir seçimle karşı karşıya olan Erdoğan’ın gevşeme yanlısı adımlar için sabrının azaldığını düşünüyor. Oldukça azınlıkta da olsa bazı bankacılar hızlı indirimlerinin ise bir erken seçim habercisi olabileceğini düşünüyor.

Son aylarda banka, artan küresel emtia fiyatlarının getirdiği beklenmedik enflasyon baskısı ve pandemi kısıtlamalarının hafiflemesi nedeniyle geçici gördüğü talep artış nedeniyle enflasyonda düşüş için sabırlı olunması çağrısında bulundu.

Enflasyondaki katı seyre ve TL’de yeni bir değer kaybı riskine rağmen Erdoğan yakında istediğini alacak gibi görünüyor.

Kendisini geçmişte ‘faize düşman’ olarak da tanımlayan Erdoğan, son üç MB başkanını 20 aylık bir süre içinde politika anlaşmazlıkları nedeniyle görevden aldı.

Enflasyon ne zaman düşüşe geçecek?

Tüketici yıllık enflasyonunun ekim ayına kadar mevcut yüzde 19,25 civarında yüksek seviyelerde kaldıktan sonra kasımdan itibaren baz etkisinin de katkısıyla düşüşe geçmesi bekleniyor.

Hükümet yıl sonunda enflasyonun yüzde 16,2’ye gerilemesini beklerken Goldman Sachs ve Deutsche Bank’ın beklentisi enflasyonun yüzde 16,7’ye düşeceği şeklinde. Birçok analist bu düşüşün son çeyrekte en az bir faiz indirimi için alan oluşturabileceğini düşünüyor.

Türkiye’nin güçlü ithalatı TL’deki değer kaybı ile birleşerek düşürülmesi zor bir enflasyona neden olurken bu da faiz indirimlerini öteleyen ana etken konumunda. İthal fiyatları yüzde 50’ye yaklaşan üretici fiyatları enflasyonunun da ayrıca ana nedeni.

Bir diğer risk unsuru ise ABD Merkez Bankası’ndan (Fed) yıl bitmeden pandemi dönemi desteklerinin kademeli azaltacağı beklentisi. İlgili adımın ABD tahvil faizlerinde yukarı yönlü baskı yaratması dolayısıyla Türkiye gibi her yıl milyarlarca dolar dış borcu çevirmesi gereken gelişmekte olan ülkeler için risk unsuru.

Analistler Türkiye için en büyük sorunlardan birinin de politik etkilerle MB’nin azalan kredibilitesi olarak görüyor. Bu gelişme yıllarca süren çift haneli enflasyona da neden olurken enflasyonun yüzde 5 hedefine düşeceği konusunda çok az bir inanç var.

Brookings Institute’te bir çalışma sunan London School of Economics profesörleriden Ricardo Reis, 2018’den 2021’e kadar olan piyasa beklentileri verilerine göre yaptığı çalışmada Türkiye’nin ‘enflasyon çıpasının kesinlikle kayıp’ olduğunu ortaya koyduğunu belirtiyor.

Yatırımcılar nasıl hazırlanıyor?

Kavcıoğlu’nun manşet enflasyon söyleminden çekirdek söyleme geçmesiyle birlikte TL yüzde 1,5 değer kaybederek mayıs ayından beri en büyük günlük düşüşünü yaşamıştı. TL Erdoğan’ın sıkı politika yanlısı Naci Ağbal’ı görevden almasından beri TL dolar karşısında da yaklaşık yüzde 15 değer kaybetti.

Türkiye’de birçok gıda ürünü başta olmak üzere çoğu günlük ürünün fiyatlarının çok hızlı artıyor olması son yıllarda lokallerin rekor seviyede dolar ve altın birikimi yapmasına neden oldu. Güncel verilere göre lokallerin döviz cinsi varlıkları 238 milyar dolarla rekor seviyelere yakın düzeyde.