Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Kanal İstanbul’un yapımına en kısa zamanda başlama çağrısında bulunması ve “Montrö’de bize tanınan bir hak yok” Vatan Partisi lideri Doğu Perinçek ile adı konmamış ittifakta gerilime yol açmaya devam ediyor.
Aydınlık gazetesi günlerdir birinci sayfasından Erdoğan’ın aldığı kararı eleştiren haberlere imza atıyor. 21 Aralık Cumartesi günü yayımlanan manşetinde de bir kez dağa Erdoğan’a Montrö üzerinden gözdağı verildi.
“Montrö’den vazgeçilemez, Boğazlardaki egemenliğin güvencesi” başlıklı manşet haberde, büyükelçi ve diplomatları söz konusu sözleşmeye dair hükümeti uyaran açıklamalarına yer verildi.
Uzmanların görüşlerinin aktarıldığı haberde, “Eğer bu anlaşma devre dışı kalırsa dünyanın doğal tüm boğazlarında uygulanan geçiş rejim sistemi gündeme gelecektir ki bu sistem şu an Türkiye’de uygulananın aksine diğer ülkelere istedikleri zaman ve her koşulda Boğazlar’dan geçme hakkı tanır” yorumuna dikkat çekiliyor.
Emekli Moskova Büyükelçisi Halil Akıncı, tüm dünya boğazlarının kıyı devletleri egemenliği altında olmadığını, sadece Türkiye’nin Boğazlar’da egemen olduğunu, bunun Montrö Boğazlar Sözleşmesiyle sağlandığını söylüyor.
Türkiye’nin Boğazlar üzerinde, savaş zamanında hatta savaşa yakın tehlike halinde, tam egemenlik hakkı olduğunu vurgulayan Akıncı, şu ifadeleri kullanıyor:
“Bu hem Türkiye’nin hem de Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin haklarını güvence altına alan bir anlaşma. Sözleşmede, ticaret gemilerinin serbest ve güvenli geçişinin de sağlanması çok önemlidir. Aynı zamanda hem savaş hem barış anında Türkiye’ye ciddi kazançlar sağlayan, bir eşi daha olmayan bir anlaşmadır.”
Emekli Büyükelçi Alev Kılıç da, Boğazlar’da bugün kurulu düzenin tarihini şöyle anlatıyor:
“Bu sözleşme Boğazlar’dan geçişi ve Karadeniz’e çıkışı düzenliyor. Bundan önce Boğazlar’dan geçişi düzenleyen sözleşme Lozan’da yapılmıştı. Eğer tarihte çok gerilere gidecek olursak, 1774 Küçükkaynarca Anlaşması’na kadar Boğazlar Osmanlı’nın denetimindeydi ve Karadeniz bir Türk gölüydü. Rusya imparatorluk haline gelip güneye doğru genişlemeye başladıkça Boğazlar’ın zorlandığını görüyoruz. Bundan sonraki ilk adımı da 1836 Hünkar İskelesi ile 1840 Londra Boğazlar Sözleşmesi’nde Boğazlara getirilen uluslararası ilk kısıtlamalar olarak görüyoruz. Lozan’a gelindiğinde, Boğazlar uluslararası bir komisyona bırakıldı ve silahsızlandırıldı. O günün şartlarını çok iyi değerlendiren Türkiye Cumhuriyeti, bir uluslararası komisyonun arzulanan düzeni sağlayamayacağının da hesabıyla, Montrö ile tüm sorumluluğu aldı. Tüm taraflar Türkiye’nin düzeni, geçişi, Boğazlar’ın askerileştirilmesini ve güvenliğinin sağlamasını kabul ettiler. Aynı zamanda herkesin istediği zaman geçebileceği bir yol olmaktan çıkarılarak geçişler kayıt altına alındı.”
