Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, elinde şemalarla anlattığı yeni askerlik sisteminde herkes bedelli miktarına odaklanırken, dövizle askerlik şartları gözden kaçtı.
TR724’ten Gazeteci Hasan Cücük’ün özel haberine göre Bedelli ve dövizle askerlik sık sık birbirine karıştırılan iki kavram. Bedelliden; ülke içindekiler, dövizleden ise yurt dışında yaşayan Türkler yararlanıyor. Hulusi Akar, bedelli askerlik ücretinin 31 bin 343 liraya yükseltildiğini açıklarken, dövizle askerliğin bedelli ile eşitlendiğini söylüyordu. Bedelli askerliğe eşitlenen ‘dövizle askerlik’ de böylece 5 bin 113 Euro oldu. Bedelli ücreti 6 ayda bir güncellenecek. Zam anlamına gelen bu güncelleme doğal olarak dövizle askerlik ücretine de yansıyacak. Gelin yıllar içinde değişen dövizle askerlik ücretine bir göz atalım. Özellikle son yıllarda AKP’nin sistemi nasıl ve neden yap-boza çevirdiğine mercek tutalım.
‘Her Türk asker doğar da yurt dışında alanlar doğmaz mı? Elbette doğar. Devletimiz, vatandaşları arasında ayrımcılık(!) yapmama konusunda hassas olunca, askerlik herkes için geçerli oluyordu. 1960’lı yılların ortasından itibaren Avrupa’ya işçi olarak giden Türklerin çoğu vatanı görevini yapmışlardan oluşuyordu. 1970’li yıllardan itibaren artık gurbeti mesken tutan Türkler, sılada bıraktıkları eş ve çocuklarını da yanına getiriyordu. Küçük yaşta Avrupa’ya gelenler 20 yaşına geldiğinde vatani görev için Türkiye yolunu tutuyordu. 20 ay askerlik yapmak için Türkiye’ye giden gençler, çalıştıkları işyerinden parasız izin alıyordu. Bu gurbetçiler ciddi bir maddi kayıp demekti.
İLK KEZ 1980’DE UYGULANDI
1980’de ise dövizle askerlik hayata geçiyordu. Tespit edilen bedel 800 bin liraydı. Yaş sınırı ise 29’du. Yurt dışında 3 yıldan fazla yaşayan Türk vatandaşları, 800 bin lirayı verdikten sonra bir de 2 ay askerlik yapmak zorundaydılar. Askerlik için seçilen il ise Burdur oluyordu. Maddi gücü 800 bin lirayı ödemeye yetmeyenler ise 20 ay ‘yaylalar’ söylüyordu. 29 yaşını aştığı halde askerliğini yapmayanların ise gözünün yaşına bakılmadan vatandaşlıktan atılıyordu. 1984-92 arasında 8 bin Türk askerlik yapmadığı için vatandaşlıktan çıkarılıyordu. 1993’te gelen afla dövizle askerlik bedelini bir seferde ödeyenler yeniden vatandaşlığa kabul ediliyordu.
1984’de yasa bir kez daha değişiyordu. Dövizle askerlik ücreti 600 bin liraya (o yıllarda yaklaşık 15 bin mark) düşürülürken, yaş sınırı 29’dan 32’ye yükseliyordu. Ödenecek döviz miktarında ise 1 Mart 1980’deki kur esas alınıyordu. Güya ücrette yüzde 25 indirim yapılıyor ama 4 yıl öncenin kuru baz alınarak, gurbetçi gençlerin cebi çaktırmadan boşaltılıyordu.
1992’ye gelindiğinde dövizle askerlik bir kez daha değişecekti. Yazı boyunca bol bol ‘bir kez daha’ kelimelerini okuyacağınızı bir kez daha hatırlatıp, devam edelim. Bu kez ücret 10 bin marka sabitleniyordu. 32 olan yaş sınırı 38’e çıkarılıyordu. Dahası 2 ay olan temel askerlik hizmeti bir aya düşürülüyordu. Bu duruma en çok Burdur esnafı üzülüyordu. 2 ay boyunca cebi para dolu binlerce Mehmet Ağa’yı ağırlamak şehir ekonomisine ciddi katkı sağlıyordu. Kardan yüzde 50 zarar dönemi başlıyordu. Devletin, Burdur’a olan ‘gıcıklığı’ devam ediyordu. 1999’da temel askerlik süresi bu kez 21 güne düşürülüyordu. Yaş sınırı 40 oluyordu. Ücret ise 10 bin markın karşılığı olan 5 bin 120 Euro oluyordu. 81 il arasında dövizle askerliğin kaymağını Burdur yese de devletin kasasına gurbetçilerden hatırı sayılır bir miktar giriyordu. Hem de yıllarca.
AKP’NİN MÜDAHALELERİ BAŞLADI
AKP döneminde dövizle askerliğe ilk müdahale Kasım 2011’de geliyordu. Dönemin Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, yurt dışında resmi görevi olan Türk vatandaşlarının 21 gün izin almasının zor olduğunu belirtip, 21 günlük temel askerlik eğitimini kaldıracaklarının işaretini veriyordu. Kısa sürede bu sözler hayata geçiyor, 21 günlük askerlik kalkıyordu ama arkasından 90’a takılan bir gol geliyordu. Askerlik ücreti bu kez 10 bin Euro oluyordu. Burdurlular bu karara kızarken, devlet gurbetçiler üzerinden kazancını yüzde yüz artıyordu.
Askerlik ücretinin 10 bin Euro’ya çıkarılması çifte vatandaşların konsolosluklara koşup, Türk vatandaşlığından çıkmasını sağlıyordu. Az bir para değildi. Hele ekonomik durumu giderek kötüleşen gurbetçiler için… AKP’nin klasik uygulaması bir kez daha devreye giriyordu. Önce ücreti yükselten AKP, haziran 2013’te ücreti düşürüyordu. Bunu ise bir lütuf gibi sunuyordu. Bu tarihten sonra ücret 6 bin Euro’ya iniyordu. Gerekçe, gurbetçilerden gelen tepki gösteriliyordu ama gerçek çok farklıydı.
Yurt dışındaki Türk vatandaşlarının artık seçme hakkı da vardı. AKP, Avrupa’da yaşayan 2,5 milyon seçmeni kızdırmak istemiyordu. İşte önce 10 bin Euro’ya çıkartılıp, sonra lütuf gibi 6 bin Euro’ya inen dövizle askerlik ücretinin nedeni gurtbetçilerin oyu idi. Nitekim, yurt dışındakiler bulundukları ülkelerde ilk kez Ağustos 2014’te yapılan Cumhurbaşkanlığı Seçimi’nde oy kullanıyordu. Avrupalı Türklerin tercihi Erdoğan oluyordu. AKP, gurbetçi oyunun tadını varmıştı. Özellikle Haziran 2015’te yapılan seçimler öncesi dönemin başbakanı Ahmet Davutoğlu, gurbetçi oyları için vaat üstüne vaatler sıralıyordu. Bir gün bu vaatlerin akıbetinide nasip olursa yazarım. Biz dövizle askerliğe devam edelim. Haziran 2015 seçimlerinde oy kaybeden AKP, Kasım’da yapılan erken seçimler öncesi bir kez daha dövizle askerliği düşürme sözü veriyordu. Telaffuz edilen rakam komik düzeyde idi. Rakam mı? Bin Euro’ydu. Nitekim, AKP aldığı yüzde 49 ve yurt dışından gelen yüksek oy oranıyla vaadini tutup, Ocak 2016’da dövizle askerlik ücretini bin Euro’ya indiriyordu. En çokta 6 bin Euro ödeyenler bu karara gıcık oluyordu. Kendilerini bir nevi ‘enayi’ hissediyorlardı.
AKP, dövizle askerliğe bir kez daha Ağustos 2018’te el atıyordu. Ücreti yeniden arttıran AKP’nin yeni tarifesi 2 bin Euro oluyordu. Yeni uygulama 3 Ağustos’ta yürürlüğe giriyordu ama küçük bir detay vardı; uzaktan eğitim. 2 bin Euro’yu yatıranlar, Milli Savunma Bakanlığı’nın hazırladığı yaklaşık 30 dakika süren bir testen geçmesi gerekiyordu. Test hazır olmadığı için 2 bin Euro’luk ücrette hayata geçmiyordu. Ancak aylar sonra test hayata geçince, yeniden dövizle askerlik müracaatı başlıyordu.
Henüz Ağustos 2018’de 2 bin Euro olarak belirlenen dövizle askerlik ücreti yeniden zamlandı. Hem de ne zam! Yeni tarife ile dövizle askerlik 5 bin 113 Euro oldu. AKP’nin tuzu kuru. 2023’e kadar gurbetçinin oyuna ihtiyacı yok. Şuan oydan daha önemli olan şey para. Dövizle askerlikte tamamı kar olan bir ekonomik gelir. Bu fırsatı AKP’nin kaçırması düşünülmezdi.
AKP, Kasım 2011’den sonra dövizle askerlik uygulamasını yap-boz tahtasına çevirdi. Önce 5 bin 120 Euro’dan 10 bine çıkardı, sonra 6 bine indirdi, hızını alamadı bu kez bin Euro’ya düşürdü, bu az olmuş deyip 2 bin Euro yaptı, bedelli ücreti ile eşitleyelim deyip yeniden 5 bin Euro’ya çıkardı. Bunların hepsi 7 yılda oldu. Kazanan hep AKP oldu. Oy zamanı düşürdü, oyu aldıktan sonra yükseltti. Kaybeden taraf ise hep aynı…
Kaynak: TR724
