Türkiye’de ana akım medya olarak tanımlanan merkezin dışında yer alan yayın organlarından Gazete Duvar, 12 Mart itibarıyla yayınlarına son verdiğini duyurdu.
Haber sitesinin sahibi Vedat Zencir ve yayın yönetmeni Barış Avşar, veda yazılarında, temel kapanış gerekçesi olarak, ekonomik nedenler yanında, Google’ın algoritma değişikliğini gösterdi.
2016’da yayın hayatına başlayan Gazete Duvar, gelirlerinin önemli bir kısmını Google’ın yönlendirdiği trafik aracı ile elde ediyordu.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Bu kapanma kararının ertesi günü 9 yayın organı “Google’ın yıkıcı ambargosunu protesto ediyoruz” başlığı ortak bir metni okurlarıyla paylaştı.
Ortak metinde “Bağımsız medyanın yaşadığı kriz, özgürce haber almak isteyen tüm yurttaşların krizidir. Daha da ötesi bu bir demokrasi krizidir” ifadesi yer alıyor.
Dünyanın en çok kullanılan arama motoru Google’ın 2024 yılındaki algoritma değişiklikleri yalnızca haber sitelerini değil, içerik üretimi yapan tüm yayınları etkiledi.
Gelirler nasıl bir model üzerinden elde ediliyor?
Televizyon yayıncılığının aksine, internet siteleri, büyük oranda arama motorları gelen kullanıcı sayısına göre gelir elde ediyor.
Kullanıcıların siteye direkt ulaşımı anlamına gelen doğrudan trafik, en bilindik yayın organlarında dahi tüm oranın yüzde 10’u civarında kalabiliyor.
Türkiye’deki haber siteleri iki temel şekilde toplam ziyaretçi sayısını gelire dönüştürebiliyor.
Google Reklamlar sitelere elde ettikleri okuyuc oranında dağıtılıyor ve bu ana gelirlerden biri.
İkinci olaraksa, asgari trafik şartını yerine getiren haber siteleri Basın İlan Kurumu (BİK) üzerinden resmi ilan alıyor.
En üst kategoriden resmi ilan geliri elde edebilmek için günlük 250 bin tekil ziyaretçi şartı bulunuyor.
BBC Türkçe‘ye bilgi veren Gazete Duvar GYY Barış Avşar, Ekim ayındaki algoritma değişikliği sonrası böylesi bir trafiğe ulaşmanın kendileri için çok zor hale geldiğini savunuyor.
9 yayın organının imzaladığı ortak metinde de reklam verenlere, haber sitelerine doğrudan reklam vermeleri çağrısı yapılıyor.
Bu noktaya nasıl gelindi, Google ne diyor?
Google’ın tüm dünyadaki site trafiklerini etkileyen ve yapay zekayla filtrelemeyi öne çıkaran algoritma değişiklikleri 2022’de başladı. 2024 Mart ayındaysa bugün konuştuğumuz etkileri yaratan güncelleme yapıldı.
Şirketin bunu hayata geçirme gerekçesi, Google aramalarında ilk sıralara çıkma amacıyla üretilen içeriklerin engellenmesi, bir anlamda cezalandırılmasıydı.
Güncellemeler, temel olarak, kullanıcıların arama yapma hedeflerinin karşılığını aldıkları içeriklere ulaşmalarını hedefliyor.
Kullanıcının arama ile ulaştığı sitede kalma süresi temel göstergelerden biri.
Google bu sayede, “düşük kalite içeriklerin yüzde 45 oranında” azaltıldığını iddia ediyor.
Ancak bu algoritma değişimleri GQ gibi bir yayıncılık devinin bile yüzde 26 oranında trafik kaybetmesine neden oldu.
Türkiye’de de merkez medya tanımı içine giren yayın organları dahil haber siteleri büyük ziyaretçi kayıpları yaşadı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, CHP’nin soru önergesi üzerine Google ile temasa geçildiğini duyurdu.
Bakanlık, “Algoritma değişikliği nedeniyle herhangi bir internet adresinin hedef alınmadığı, herhangi bir internet adresini kayıracak veya ayrıştıracak yönde bir değişiklik yapılmadığı” hususunda Google’ın kendilerine bilgi verdiğini, şirketle görüşmelerin devam ettiğini aktarıyor.
Bu arada 2024 Ağustos ayında ABD’de bir mahkeme, 2 trilyon dolar değerindeki Google’ın arama motoru olarak tekel haline geldiğine hükmetti. Bunun sonucu olarak şirket hizmetlerinin bazılarını elden çıkarmak zorunda kalabilir.
Barış Avşar da, algoritma değişikliğinin bazı köklü internet sitelerine kazanç sağlaması nedeniyle Rekabet Kurumu’na hukuki başvuru yapabileceklerini söylüyor.
‘GazeteDuvar, buzdağının görünen yüzü’
Google Trendler üzerinden yapılan analiz, son iki yıl içerisinde Türkiye’den haber kategorisiyle ilgili yapılan aramaların düşüş eğiliminde olduğunu gösteriyor.
Son dönemde, haber kategorisine yönelik Google aramaları, Mayıs 2023 seçim dönemine kıyasla yarıya kadar azalmış durumda.
Türkiye Gazeteciler Sendikası Genel Sekreteri Banu Tuna, gelinen aşamada, “iktidara yakın haber mecralarının ayakta tutulmaya devam ettiğini, bağımsızların destek mekanizmalarının tek tek tükendiğini” söylüyor.
Tuna, internet haber sitelerinin Basın İlan Kurumu’ndan resmi ilan almaya hak kazanmak için büyük yatırımlar yaptıklarına işaret ediyor:
‘Aranan kriterler az buz değil. Günde kaç haber girmeniz gerektiği, bunların kaçının özel haber olması gerektiği, kaç kişi çalıştırmanız gerektiği ve bu kişilerin hangi pozisyonlarda çalışacağı, köşe yazarlarınızın haftada kaç gün yazacağı bile yönetmelikle düzenleniyor.”
Tuna algoritma değişikliğiyle ilan için gerekli ziyaretçi sayısı hedefine ulaşmanın çok zorlaştığını söylüyor ve devam ediyor:
“GazeteDuvar, buzdağının görünen yüzü. Geçen ay İzmir’de BİK denetiminden geçemeyen üç yerel gazete kapanmanın eşiğinde. Orada da onlarca gazeteci işsiz kaldı.
“Eğer BİK’ten alacağınız ilan gelirinin kaderi Google algoritmasına bağlıysa, eğer diğer ilan verenler (özel şirketler) size ilan vermeden önce ne kadar ziyaretçiniz, okurunuz olduğunu Google’dan takip ediyorsa, “Suç Google’da değil, sizde” demek acımasız ve günlük pratik gerçeklikten uzak kalıyor.
“Basın İlan Kurumu bu algoritma değişikliklerinden kaynaklanan erimeyi görmezden gelmeye devam eder ve bir düzenlemeye gitmezse ulusaldan yereline birçok internet haber sitesi için benzer sonuçlar ortaya çıkmaya devam edecek.”
