Alex Silveira’nın kavgası, 18 Mayıs 2000’de, Agora São Paulo gazetesinin muhabiri olarak bir öğretmen gösterisini takip etmeye gittiğinde başladı. O gün eyalet hükümeti, göstericileri dağıtmak için Askeri Polis’in süvarileri göstericilerin arasına daldı. Askeri Polis ile yaklaşık 20.000 memur arasındaki çatışmada, olayı diğer gazetecilerle belgeleyen Alex, bir gaz bombasının patlamasıyla irkildi, kimin vurduğunu görmek için geriye baktığında, yüzüne ateş edildi. Saldırı, foto muhabirinin sol gözünü aldı. Sağ gözü ise doğuştan gelen bir sorun nedeniyle % 10 görüyor. Artık foto muhabiri olarak çalışamayan Alex, São Paulo Eyaletine karşı adli bir savaş başlattı.
LS: 2008 yılında, São Paulo Adalet Divanı’nın (Tribunal de Justiça de São Paulo – TJSP) ilk örneği, devleti maddi zararları görmezden gelerek verdiği manevi zarardan dolayı kınadı. 2014 yılında mahkeme, yaralanmanızdan yalnızca sizi hatalı bulan kararı bozdu; TJSP’deki davanın raportörü Abreu Amadei, “Failin gözünden vurulduğu için suçlanacak tek kişi olduğunu iddia etti.” dedi. Nihayet, Haziran 2021’de, Federal Yüksek Mahkeme, devleti sizi tazmin etmeye yeniden mahkum etti. 22 yıl devletle savaştıktan sonra ne hissediyorsunuz?
AS: Bu cehennemden çıktığım için bir rahatlama hissediyorum. Sanki 22 yıl sonra biri gelip üzerimdeki yükü kaldırmış gibi hissediyorum. Beni en mutlu eden şey, bu durumun mesleğe en büyük katkımı sağlamasıydı, beğenin ya da beğenmeyin, davam en azından Brezilya bağlamında bir yenilik ortaya koydu. Bu beni çok mutlu ediyor, çünkü artık benzer bir durum tekrarlandığında failin benim kadar beklemesi gerekmeyeceğini ve durumlarının tek seferde çözülebileceğini biliyorum. Bugün mesleğe karşı toplumsal görevimin yerine getirildiğini hissediyorum.
POLİS ZARAR VERİR, KATLEDEN ADALETTİR
LS: Değerlerin gözden geçirilmesi için başvurduğunuz ve ilk ömür boyu tazminat ödemelerinizi (maddi hasar için) aldınız; yine de kaza tarihinden bu yana geriye dönük olanı ve ayrıca STF tarafından öngörülen fiziksel ve ahlaki zararların tazminatını da almanız gerekir. Bütün bunları göz önünde bulundurarak Brezilya adaleti hakkında ne söyleyeceksiniz?
AS: Polis zarar verir, ancak katleden Brezilya adaletidir. Adaletin incelikleri, yapılış şekli, gecikmesi, bunların hepsi saçma bir merhametsizlikle yapılır. Düşünsene, bir fotoğrafçının görüşünü kaybetmesi nasıl bir şey? “Bana ödeyecekleri tazminatı duydum. Bir saniye düşün, 52 yaşındayım, hayatımın % 40’ı! İstediğim her şeyi yaptığımı ve tatmin olduğumu varsayarsak, bunun bir tazminat olmadığını söyleyebilirim. Dostum, okulda zorluk çekiyorum, tahtayı göremiyorum, defterlerimin üzerine eğildiğim için sırtım ağrıyor. İnsanları bir metre öteden görmüyorum, sadece şekilleri, gölgeleri ve ışığı görüyorum; daha fazla netlik yok. Yani, bunu fiyatlandırmanın bir yolu yok, adaletin belirlediği hiçbir miktar tazminat olarak adlandırılamaz ve bundan daha kötüsü, 22 yıllık gecikmeyi ödemenin, vermenin bir yolu var mı? – Aldığım ya da hala almam gereken şey, bana yaptıkları için “çer çöp”, ama sahip olabileceğim ve adaletin belirlediği şey bu. Başıma gelenlerin bedeli ya da tazminatı yok.
LS: Sizin olaydan bu yana, polisin ve devletin protestoculara ve medya çalışanlarına karşı çalışma biçiminde bir değişiklik oldu mu?
AS: Hiçbir şey değişmedi! Hiçbir şey! Bu yüzden tazminatın devlet için acı verici olmasının önemli olduğunu düşünüyorum. 22 yıl önce bu benim başıma gelenler, sonra Sérgio Silva’nın, bir süre önce Pernambuco’dan herhangi bir tezahüre bile katılmayan iki kişi de dahil olmak üzere başka bir grubun da başına geldi. Yaklaşım değişmedi, çünkü sistem değişmedi, bu yüzden “para cezası” gelmeli ve önemli ve adil olmalı, aksi takdirde hiçbir şey değişmeyecek.
LS: Daha önce, Monitor do Oriente kanalında sizinle, (2013 gösterilerinde görme yetisini kaybeden) Sérgio Silva ve (2019’da işgal altındaki Batı Şeria’daki bir gösteride gözünü kaybeden Filistinli gazeteci) Muath Armaneh ile bir söyleşi yaptık. Hepiniz aynı türden saldırıların kurbanlarıydınız. Yirmi yıldan fazla bir süre sonra bile davanızın diğer davaların gidişatını ve hatta polis yaklaşımının geleceğini etkileyebileceğini düşünüyor musunuz?
AS: Medya çalışanlarının polis kadar orada çalıştığını göz önünde bulundurarak, bunun birkaç nedenden dolayı saçma olduğunu düşünüyorum. Bütün bunlar, bir sivilin devlet için “halta” değmeyeceğini gösteriyor. – Basın çalışanlarının tanımlanması kolaydır, bir fotoğrafçının yüzüne ateş etmek, gözle çalışan bir kişi olduğu için, bu bana intikam gibi geliyor! – “Yani burada ne yaptığımı kayıt mı ediyorsun?” diye düşünmüş olmalılar, kelimeler bunlar mı bilmiyorum ama bana öyle geliyor. Bu yüzden her zaman savaştım ve tüm inatçılığımla nihai sonuçlara gittim, çünkü “para cezasının” polise gazetecilere, öğretmenlere, öğrencilere ateş etme yetkisi vermeden önce yukarıdan veya Güvenlik Bakanı’ndan veya Vali’den emir gelse bile Devleti düşündüren bir “engel” olması gerektiğini düşünüyorum. Burada silahların varlığını bile sorgulamadığımı, kullanımları için öngörülen teknik normlara uygun olarak kullanımları için teknik ve psikolojik hazırlık eksikliğini sorguladığımı unutmayın; ve elbette, bu suçlar işlendiğinde yaşanan cezasızlığı…
SİYASETE KUTSALLIK MUAMELESİ BIRAKILMALI
LS: Brezilya’da bu tür saldırıların geçmişimizden sadece karanlık izler olması için neyin değişmesi gerekiyor?
AS: Brezilya’da birçok şeyin değişmesi gerekiyor, bunlardan biri siyasete kutsallık muamelesini bırakmak! Onların sadece çalışan olduklarını görmeliyiz. Artık sokaklarda askeri müdahale isteyen insanlar olduğu için seçim istedikleri gibi gitmediği için kimse bu konuda “halt” yapmadı! “İnsanlar bunun yüzünden krizleri geçirdi. Şimdi, öğretmenler haklarını talep etmek için bir araya geldiklerinde, tüm bunlar oluyor! Bunun bir kısmı bizim hatamız, bunun olmasına izin vermemiz…
LS: Biz Brezilyalılar, son seçimlerin getirdiği ideolojik değişiklikle bile, silahların taşınmasını kolaylaştırmak gibi geçmiş yönetimden gelen sorunları miras aldık. “Ölümcül olmayan” olarak kabul edilen mühimmatla vurulduktan sonra kör olan siz bu konuda ne söyleyeceksiniz?
AS: Tamamen karşıyım! Şiddetin hüküm sürdüğü bir toplumda yaşıyoruz. Sokakta birinin yüzüne silah dayayarak yürüyen şu çılgın kadına (Carla Zambelli) bakın ve hala adamın siyah olduğu gerçeği var, ben olsaydım ya da sen olsaydın bunu yapmazdı. Sadece bir düşün! Roberto Jefferson’a bakın, adam evde mahsur kalmış ve Federal Polise ateş etmiş, o adamın tüfeği ve el bombası vardı ve onu federal polise karşı kullandı! İçinde yaşadığımız toplum bu, silahlı şiddet istatistiklerinin bambaşka olduğu Kanada’da yaşamıyoruz.
LS: Yolları kapatan ve şimdi birçok şehirde kışlaların önünde kamp kuran Bolsonarist protestoculardan bahsettiniz. Polisin ve devletin bu göstericilere yaklaşımını nasıl değerlendiriyorsunuz?
AS: Dostum, barbekü partisine katılmak ve bu insanlara hiçbir şey olmadığından emin olmak için oradalar. Bu liderlik, polisin Devlete değil hükümete ait olduğunu sanma noktasına gelmiş insanlar var! Değerlerin tersine çevrilmesine bakın. Bu tam bir delilik! Lula’ya hırsız diyen, komünizmden bahseden bazıları var ama Santa Catarina’da Heil Hitler yapan bir avuç “onun bunun çocuğu” olduğunu bir saniye durup düşünmüyorlar. Bunu kınayan meclis üyesi de “görevden alınma” riski taşıyor! Brezilya dünyanın en büyük nazifaşist ağılı oluyor! – Bu adamların zaten orada olduğu açık, ancak örnek olmak için bilgisiz, hazırlıksız ve şaşkın bir kişi geldi ve her şey yokuş aşağı gitti! Bu, değerlerin tersine çevrilmesidir.
VURULDUĞUM, KÖR OLDUĞUM İÇİN BİR ÖDÜL ALDIM!
LS: Emekli maaşını zaten almanıza rağmen, tutarları yeniden hesaplamak ve STF tarafından öngörülen tazminatı almak için mücadele etmek için hala birkaç ayınız var. Sizce adalet yerini buldu mu?
AS: Bir nevi! 22 Yıl sonra galip geldiğime ve zaferin aynı zamanda meslek ve demokrasi için olduğuna inanıyorum ama bunun bitmediğini unutmamak gerektiğini düşünüyorum. – İnsan hakları için gazetecilik ödülü olan Vladmir Herzog Ödülü’nü aldım, ancak insanlık en azından haklı olsaydı bu ödülün bile olmaması gerekiyordu. Saçmalığa bakın, 22 yıl boyunca vurulduğum, kör olduğum ve devletle savaştığım için bir ödül aldım. Bugün, bu davalardan bahsetmek ve her zaman geri dönmek, Devlet umudunuzu kaybetmenize ve pes etmenize neden olmaya çalıştığı için değişiklikleri zorlamanın bir yoludur. Bu nedenle, 22 yıl sonra, yalnızca meslek sınıfı için değil, demokrasimizin savunması için de bu ihlallerden bahsetmekten vazgeçmemek önemlidir. Bu bakımdan, çok darmadağın bir şekilde, adalet ancak sağlandı. Umarım benim davamla ortaya çıkan yenilik, arkadaşım Sérgio Silva’nın davası gibi başkalarına da fayda sağlayabilir.
DESTEK İÇİN BİR GÖZLERİNİ KAPATTILAR
Alex Silveira’nın davası, çeşitli dayanışma kampanyalarını ve basın profesyonellerine yönelik şiddeti reddetmeyi harekete geçirdi. 2014 Yılında TJSP, Alex’i yalnızca yüzünden vurulduğu için suçlu ilan ettiğinde, gazeteciler ve fotoğrafçılar protesto için birleşti; bir iş günü boyunca bir gözlerini kapattılar.
2021’de Federal Adalet Divanı’na (Supremo Tribunal Federal – STF) 400’den fazla kişi tarafından imzalanan ve davanın temel hakların güvence altına alınmasındaki önemini vurgulayan bir mektup gönderildi. Aralarında Sebastião Salgado, Mauricio Lima, Lalo de Almeida, Vitor Moriyana, Araquém Alcântara, Jorge Araujo ve Rosa Gauditano gibi ödüllü kişilerin de bulunduğu gazeteciler, sanatçılar, sivil toplum kuruluşları ve fotoğrafçılar tarafından imzalanan ortak mektup ayrıca güvenlik güçlerinin gösteriler sırasındaki rolüne dikkat çekiyor ve STF’den Alex Silveira davasındaki adaletsizlikleri düzeltmesini istiyor.
