Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Bylock davalarına ilişkin verdiği ihlal kararları, 15 Temmuz sonrası tutuklamaların hukuki dayanağını sorgulatan önemli bir dönüm noktası oldu. Gazeteci Kazım Güleçyüz, hukukçu Ufuk Yeşil’in değerlendirmelerini kaynak göstererek konuya dair detayları YouTube yayınında izleyicileriyle paylaştı.
Güleçyüz’in yayınında öne çıkan başlıklar şöyle;
Tutuklamalar somut delile dayanmıyor
AİHM, “Budak ve Diğerleri” kararında, başvurucuların tutuklanmasına gerekçe olarak gösterilen ByLock kullanımı, Bank Asya hesabı, sosyal medya paylaşımları, 1 dolar bulundurmak ve Gülen hareketi ile bağlantılı kurumlarda çalışma gibi unsurların somut suç delili oluşturmadığına karar verdi.
Mahkeme, Türk yargısının bireyselleştirilmiş değerlendirme yapmadan, soyut gerekçelerle tutuklama kararı verdiğini vurguladı. OHAL koşullarının ise bu tür ihlalleri meşrulaştıramayacağı ifade edildi.
“Uzun tutukluluk keyfi hale geldi”
“Çetin ve Diğerleri” kararında da benzer tespitlere yer verildi. AİHM, 137 kişinin 1 yıldan 4,5 yıla kadar süren tutukluluklarının ölçüsüz olduğunu ve yerel mahkemelerin yeterli gerekçe sunmadığını kaydetti.
Mahkeme ayrıca, Türkiye’nin OHAL döneminde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden doğan yükümlülüklerini askıya alma savunmasını reddederek, “Derogasyon (istisna) dahi keyfi tutuklamaları haklı çıkaramaz” ifadesini kullandı.
“İhlal sayısı 3.734’e çıktı”
Hukukçu Ufuk Yeşil, AİHM’in bu iki dosyadaki kararlarıyla birlikte 15 Temmuz sonrası haksız tutuklandığı tespit edilen kişi sayısının 3.734’e yükseldiğini belirtti.
Yeşil, bu kararların sadece tazminat açısından değil, gelecekte insanlığa karşı suç kapsamındaki soruşturmalarda delil niteliği taşıyabileceğini söyledi:
“AİHM, 6 yıldan fazla hapis cezalarına gerekçe yapılan hususların tutuklama için makul şüphe sayılmayacağını 3.734 kez tekrar etmiş oldu.”
10 bin dosya gündeme gelebilir
AİHM’in bu ay içinde 4.800 yeni Bylock dosyasını Türk hükümetine ilettiğini hatırlatan Yeşil, önümüzdeki dönemde 10 bini aşkın dosyada yeni ihlal kararları çıkabileceğini öngördü.
Yeşil’e göre, olası 7. madde (kanunsuz suç ve ceza olmaz) ihlalleri, Türk yargısının “kanunda olmayan suçlar uydurduğu” tespitini de beraberinde getirebilir.
“Bu kararlar bir dönemin kaydı”
Gazeteci Kazım Güleçyüz, yayınında AİHM kararlarının sadece bireysel mağduriyetleri değil, Türkiye’deki hukuk pratiğinin geldiği noktayı da belgelediğini söyledi:
“Bu kararlar Türkiye’de hukukun nasıl çiğnendiğinin kayıt altına alınması anlamına geliyor. Bu hukuk mücadelesi dayanışma içinde kararlılıkla sürdürülmeli.”
