Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinin ayrıntıları, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dün yaptığı açıklama ile belli oldu. Milyonlarca yurttaşı ilgilendiren EYT düzenlemesinin ayrıntılarının belli olmasının ardından birçok soru gündeme geldi.
İşte EYT’de en çok merak edilenlerin yanıtları…
EYT HANGİ TARİHİ KAPSIYOR?
8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlar EYT kapsamına giriyor. Bu tarihten sonra hizmet başlangıcı olanlar ise düzenlemeden yararlanamayacak.
KAÇ KİŞİ YARARLANACAK?
Düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle ilk etapta 2 milyon 250 bin kişi emeklilik hakkına kavuşacak. Prim ve sigortalılık süresini tamamlayanlarla birlikte bu sayı her yıl artacak.
EYT’DE YAŞ ŞARTI VAR MI?
Prim ve sigortalılık süresi şartlarını karşılayanlar yaşa bakılmadan emeklilik hakkı kazanacak.
EYT DETAYLARI NELER?
8 Eylül 1999 öncesi işe girişi olanlardan kadınlar için 5 bin prim günü ve 20 yıl sigortalılık süresi, erkekler için 5 bin prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresi gerekiyor. Prim ve sigortalılık süresi şartlarını karşılayanlar yaşa bakılmadan emeklilik hakkı kazanacak. Prim günü ya da sigortalılık süresi eksik olan çalışanlar, bu eksikliklerini tamamladıktan sonra emekli olmak için başvurabilecek. Primini doldurup sigortalılık süresini doldurmayanların beklemesi gerekecek.
PRİM GÜNÜ EKSİK OLAN NE YAPACAK?
Prim günü dolmayan kadınlar doğum borçlanması, erkekler de askerlik borçlanması yapabiliyor. Bu sayede eksik günler tamamlanabiliyor.
EMEKLİ OLUP ÇALIŞANLAR İÇİN DURUM NE?
Emekli olup çalışmaya devam edecekler için sigorta prim teşviki getirilecek. Böylece emekli olanlar için şirketlerin ödeyeceği primlerde düşüş olacak. Normal çalışanla emekli çalışan arasında prim farkı kalmayacak.
EYT’LİLER NE KADAR AYLIK ALACAK?
Emekli aylığının miktarı kişiye özel olacak. Başvuru yapıldığında üç dönem için ayrı ayrı “tam aylık” hesabı yapılacak. Ardından her bir dönemdeki çalışma süresi toplam prim gününe bölünerek o dönem için “kısmi aylık” tutarı belirlenecek. Emeklilikte yaşa takılanlar için maaş hesaplamasında; 1999 yılı öncesi, 1999- 2008 yılları arası, 2008 yılı sonrası önemli. Bu üç dönemdeki hesaplamalar yapıldıktan sonra emeklilikte yaşa takılanlar için aylık hesaplaması yapılacak.
SİGORTA KOLU, KIDEM AYIRIMI VAR MI?
EYT’de SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı’nı içeren sigorta kolları ayırımı söz konusu olmayacak.
Emeklilikte yaşa takılanlar mevcut sisteme göre kıdem tazminatı alacak. Emekli olan çalışanlar son işyerindeki çalışma süresi için kıdem tazminatı alacak. Her bir çalışma yılı için 30 günlük (brüt) ücreti tutarında kıdem tazminatı verilecek.
KIDEM ÖDEMESİ İŞÇİYE YAPILACAK
İşverenlerin kıdem tazminatı ödemesi için Hazine destekli Kredi Garanti Fonu kefaletiyle sunulacak destek banka limitlerinden düşmeyecek. Kıdem tazminatı ödemesi sırasında verilecek bu destek işveren adına ama ödeme doğrudan işçiye yapılacak. Emekli olup çalışmaya devam eden işçiler için de mevcut çalışanlarda olduğu gibi 5 puanlık prim desteği verilecek.
BORÇLANMA HÜKÜMLERİ
EYT düzenlemesiyle İş Kanunu’ndaki borçlanma hükümleri değişmeyecek. Uzun vadeli sigorta öncesi yapılan askerlik, staj sonrası doğum sigorta başlangıcını öne çekebilecek. Çalışan kadınlar doğum, erkekler askerlik, doktora öğrenimi, tıpta uzmanlık, avukatlık stajını yapanların staj süreleri, kısmi süreli çalışılan aylara ait eksik süreleri borçlanabilir. Staj yapılan süre ile uzun sigorta koluna geçiş arasında yapılan doğumlar, işe başlamadan önce yapılan askerlik için yapılan borçlanmalar sigorta başlangıç tarihini öne çekecek. EYT için emeklilikte, 30 güne ihtiyaç varsa doğum, askerlik borçlanmasında bir ayı borçlanmak yeterli olacak. Farklı sigortalılık statüsünde ödenen primler birleştirilerek toplam hizmet süresi üzerinden emekli olunabilecek.
NE ZAMAN DEVREYE GİRECEK?
Düzenlemenin Meclis’e sunulmasının ardından ocak ayında görüşülmesi bekleniyor. Yürürlük tarihinin ise 1 Ocak 2023 olması bekleniyor.
