Nobel Barış Ödülü’ne önerilenler arasında Türkiye’den iki isim yer alıyor, Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve Anadolu Kültür Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Osman Kavala. İki isim de Türkiye’de tutuklu.
Demirtaş, İsveç Sosyal Demokratlar Partisi milletvekili Thomas Hammarberg önerdi. Osman Kavala ise geçtiğimiz ay bu listeye eklenmişti.
Kavala’nın aday olarak önerildiği bilgisini kamuoyuna ilk Ahval duyurmuştu. Ahval Genel Yayın Yönetmeni Yavuz Baydar, Ahval’in podcast programında 1 yılı aşkın süredir tutuklu olan Kavala’nın Nobel Barış Ödülü’ne aday olarak önerildiğini paylaşmıştı.
Euronews’ten Bahtiyar Küçük’ün haberinde Nobel Barış Ödülü için adaylık ve seçim sürecinin nasıl işlediği aktarılıyor.
Habere göre, Nobel Barış Ödülü’nü alacak kişiyi Norveç Nobel Komitesi belirliyor. Beş kişiden oluşan bu komitenin üyeleri Norveç Parlamentosu tarafından atanıyor.
Komitenin başkanlığını avukat Berit Reiss-Andersen yapıyor. Üyeler arasında Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Thorbjorn Jagland; Oslo Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü’nde (PRIO) Kıdemli Araştırmacı Henrik Syse, bağımsız danışman, eski parlamenter, vali Anne Enger; tarihçi yazar Olav Njolstad ve dış politika uzmanı Asle Toje bulunuyor.
Norveç Parlamantosu’ndaki siyasi partilerin gücünü eşit olarak temsil etmesi beklenen komite üyeleri altı yıl bu görevde kalabiliyor ve tekrar seçilebiliyor. Ayrıca bütün üyelerin Norveç vatandaşı olması şartı aranıyor.
Ödül için kimler aday gösterebiliyor?
Nobel Barış Ödülü için kişinin ya da bir kurumun kendisini aday göstermesi mümkün değil. Aday gösterebilecekler ise şu şekilde sıralanıyor:
Mevcut devlet başkanlarının yanı sıra, ulusal meclisler ve ulusal hükümetlerin üyeleri (kabine üyeleri, bakanlar)
Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı ve Uluslararası Daimi Tahkim Mahkemesi üyeleri
Uluslararası Hukuk Enstitüsü üyeleri
Üniversite profesörleri, tarih, sosyal bilimler, hukuk, felsefe, teoloji ve din profesörleri; üniversite rektörleri ve üniversite direktörleri (veya eşdeğerleri); barış araştırma enstitüleri ve dış politika enstitü müdürleri
Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilen kişiler
Nobel Barış Ödülü’nü kazanan kuruluşlar için ana yönetim kurulu üyeleri veya eşdeğerleri
Norveç Nobel Komitesi’nin mevcut ve eski üyeleri
Norveç Nobel Komitesi’nin eski danışmanları
Nobel Barış Ödülü’nü kazananlar nasıl seçiliyor?
Eylül: Norveç Nobel Komitesi yukarıda işaret edilen profildeki isimler arasından birinin aday gösterdiği kişilerle ilgili başvuruları kabul etmeye başlıyor.
Şubat: Adalık için başvuruların Norveç’in başkentindeki Oslo’daki Norveç Nobel Komitesi’ne en geç 1 Şubat’a kadar iletilemesi gerekiyor. Geçtiğimiz yıllarda komite Nobel Barış Ödülü için yaklaşık 200 farklı aday başvurusu aldı.
Şubat-Mart: Adayları değerlendirme süreci başlıyor. Yapılan kapalı oturum tartışmaları sonucunda 20-30 kişiden oluşan kısa bir liste hazırlanıyor. Kısa listedeki adaylar Nobel Enstitüsü’nün daimi danışmanları tarafından değerlendiriliyor. Enstitü Direktörü ve Araştırma Direktörüne ek olarak, danışmanlar genel olarak ödülle ilgili konularda uzmanlığa sahip Norveçli üniversite profesörlerinden oluşuyor.
Mart-Ağustos: Adaylarla ilgili danışman incelemesi yapılıyor. Danışmanlar genellikle raporlarını birkaç ay içinde hazırlıyor. Raporlar ayrıca diğer Norveçli ve yabancı uzmanlardan da isteniyor. Danışmanların raporları sunmasının ardından Nobel Komitesi muhtemel adaylarla ilgili kapsamlı bir tartışma başlatıyor. Bu süreçte genellikle yabancı uzmanlardan adaylar hakkında ek bilgi ve güncelleme talep ediliyor.
Ekim: Nobel Ödülü’nü kazananlar seçiliyor. Kural olarak komite, ekim ayı başında ödülün açıklanmasından önceki son toplantısında bir karara varıyor. Nobel Komitesi, Nobel Barış Ödülü sahiplerini çoğunluk oyuyla seçiyor. Bu kesin karar temyiz edilemiyor. Ancak bunun imkansız olduğu nadir durumlarda, seçime basit oy çoğunluğu ile karar veriliyor. Kazananlar açıklanıyor.
Aralık: Ödüller Norveç’in başkenti Oslo’da yapılan törenle sahiplerini buluyor. Kazanana Nobel madalyası ve diplomasının yanısıra para ödülü de takdim ediliyor.
Nobel Vakfı’nın yönetmeliğine göre Nobel Barış Ödülü’ne aday olanların isimleri ve adaylarla ilgili diğer bilgiler 50 yıl sonrasına kadar açıklanamıyor. Bu kısıtlama ayrıca bir ödülün verilmesiyle ilgili araştırma yapanları ve görüş açıklayanları da kapsıyor.
Komite, adayların isimlerini ne medyaya ne de adayların kendilerine duyuruyor. Bu noktada kimin ödülü kazanacağına ilişkin spekülasyon yapılmasının önüne geçiliyor.
Kaynak: AHVAL
