Bugün oy kullanırken neye dikkat edilmesi gerekiyor?

24 Haziran Pazar günü; yani yarın yapılacak Cumhurbaşkanı ve 27’nci Dönem Milletvekili Genel Seçimleri’nde birçok ilk yaşanacak. Siyasi partiler ilk kez ittifak yaparak seçime girecek. Anayasa değişikliğiyle getirilen yeni sisteme geçilecek 24 Haziran seçiminde seçmenin dikkat etmesi gereken hususlar da var.

İKİ AYRI OY TEK ZARFA KONULACAK

Siyasi partiler ilk kez ittifak yaparak seçime girecek. İttifak yapan partiler oy pusulasında ‘ittifak’ unvanları altında yan yana yer alacak. Seçmenlerin cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimleri için kullandıkları 2 ayrı oy tek zarfa konularak sandığa atılacak.

İTTİFAK OYLARININ DAĞILIMI

Milletvekili seçiminde ittifakın oyları, partilerin kendi oylarının oranında ittifaktaki partilere dağıtılacak. İttifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamının yüzde 10’u geçmesi halinde, bu siyasi partilerin her biri barajı geçmiş sayılacak.

İttifak kutucuğunda yer alacak olan partilere verilecek oyların da nasıl geçerli sayılacağı tek tek belirlendi. İttifakta yer alan partilere verilen oylar tek tek sayılacak ancak ittifak kutusu içinde yer alacak herhangi bir ‘EVET’ mührü de ittifaka ortak oy olarak yazılacak ve çoğunluğa göre dağıtılacak. İttifak yapan siyasi partilere aynı anda oy verilmesi durumunda, oy geçersiz sayılmayacak ve tek bir oy olarak sayılacak. Yani bir kişinin iki oy vermesi mümkün değil.

ÖRNEK DAĞILIM

Örneğin, ittifak yapan A siyasi partiye 200 bin oy verildi, B siyasi partiye ise 50 bin oy verildi. İki partiye aynı anda verilen oyların toplamı da 50 bin. Bu durumda 50 bin ittifak oyu, partilerin oylarına oranla dağıtılacak. Bu formüle göre; 200 bin oy alan A partiye ortak oylardan 40 bin oy düşecek, 50 bin oy alan B partiye ise 10 bin oy düşecek. Bu durumda  A partinin oyu 240 bin, B partinin oyu ise 60 bin olacak.

ÖNCEKİ SEÇİMLERDEN FARKLI OLACAK

Anayasa değişikliğiyle getirilen yeni sisteme geçilecek seçimlerde, ilk kez ittifak uygulaması nedeniyle seçmenlerin oy kullanırken önceki seçimlerden farklı olarak çok daha dikkatli olması gerekiyor. 24 Haziran’da yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimiyle ilgili olarak oy kullanma işlemi, oy pusulalarının geçerli olup olmayacağı ,oy tasnifi ve milletvekili dağılımı şöyle olacak:

İki pusula tek zarf: Seçmene Cumhurbaşkanlığı seçimi ve milletvekili seçimi için iki ayrı pusula verilecek. Cumhurbaşkanlığı seçimi oy pusulasında adayların isimleri ve fotoğrafları yer alacak. Milletvekili seçimi oy pusulasında ise ittifak yapan partiler ve seçime bağımsız giren partilerin amblemleri, isimleri ve milletvekili aday listeleri olacak. Cumhur ittifakında yer alan AKP ve MHP ile millet ittifakında yer alan CHP, İYİ Parti ve SP, ittifaklarının adı altında tek sütunda yer alacak. İki pusula aynı zarfa konarak sandığa atılacak.

MÜHRÜN YERİ ÖNEMLİ

Seçmenin ittifak partilerinden birine vurduğu mühür o partinin oyu sayılacak, ittifak sütununda birden fazla partiye vurulan mühür ise ‘ortak oy’ sayılacak. Seçmen, ittifak içinde kendi partisine oy vererek vekil sayısını artırabilecek, ancak yanlışlıkla ya da karıştırarak birden fazla partiye mühür vurarak ortak oyu artırması kendi partisinin aleyhine olacak. Ortak oylar, aldıkları oy sayısına göre partiler arasında dağıtılacağı için ittifak partilerinin kendi içindeki vekil dağılımında etkisi olmayacak.

İTTİFAKTA OY DAĞILIMI NASIL OLACAK?

Pusulada yalnızca tek bir partiye mühür basılmışsa, oy o partiye yazılacak. Pusulada yalnızca ittifakın adının olduğu bölüme mühür vurulmuşsa, ‘ortak oy’ sayılacak. Pusulada hem ittifaka hem de tek bir partiye mühür vurulmuşsa, oy o partiye verilmiş kabul edilecek ve partinin hanesine yazılacak. Mühür ittifak bölümüne taşacak şekilde parti alanına vurulmuşsa yine o partiye verilmiş sayılacak. Pusulada hem ittifaka hem de birden çok partiye mühür basılmışsa, o oy‘ortak oy’ hanesine yazılacak.

ÖNCE İTTİFAK SONRA PARTİLERE VEKİL DAĞILIMI

İttifakın elde edeceği milletvekili sayısının hesaplanmasında, ittifak yapan siyasi partilerin toplam oyu esas alınacak. İttifakın elde ettiği toplam milletvekili sayısı, ittifak yapan siyasi partiler arasında her birinin aldığı geçerli oy sayısı esas alınarak nispi temsil sistemine göre paylaştırılacak.

KİMLİK OLMADAN OY KULLANILAMAYACAK

Seçmenler kayıtlı oldukları sandıklarda oy kullanabilecek. Seçmen kartı ulaşmayan seçmenler, YSK’nin internet sitesi, e-devlet veya seçmen sorgulama mobil uygulamasından oy kullanacağı yeri öğrenebilecek. Yurttaşların, seçmen kartının yanı sıra TC kimlik numarasını taşıyan kimlik kartı, nüfus cüzdanı, geçici kimlik belgesi, resmi dairelerce verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi ya da sürücü belgesi bulundurması gerekecek.

OY TASNİFİ NASIL OLACAK?

Sandıkların açılmasının ardından oy tasnifi için, zarfın içinden çıkan oy pusulaları okunmadan önce, seçim türüne göre ters çevrilerek tasnif edilip masanın üzerine konulacak. Önce Cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.

PUSULA TORBALARINA DİKKAT

Oy verme günü 2 kamu görevlisi ve 5 siyasi partinin belirlediği üyelerden oluşan sandık kurulu, sabah 07.00’de göreve başlayacak. Sandık kurulunun oluşmasının ardından oy pusulaları ve zarflarının bulunduğu torbalar açılarak mühürleme işlemi yapılacak. Sandık kurulu üyelerinden bir veya birkaçının gelmemesi durumunda kamu görevlileri arasından belirlenen sandık kurulu başkanı, seçim bölgesinden okuma-yazma bilen herhangi bir kişiyi kurul üyesi yapabilecek.

MÜHÜRSÜZ OY PUSULALARI

Üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen YSK filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan oy pusulaları ve zarflar geçerli sayılacak.