Strazburg merkezli ASSEDEL derneği, 2023 yılında AİHM tarafından Türkiye aleyhine verilen ihlal kararlarının istatistiklerini ve özetlerini raporlaştırdı.
ASSEDEL’in İnsan Hakları Yardım Projesi (Human Rights Assistance Project) kapsamında hazırlanan raporda, Türkiye’nin 2023 yılında AİHM nezdindeki karnesi ele alındı.
Strazburg’da bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2023 yılında Türkiye aleyhine 1 Büyük Daire kararı, 32 Daire kararı ve 39 Komite kararı olmak üzere toplam 72 ihlal kararı verdi.
91 MİLYON TL TAZMİNAT
TR724’ten Ensar Nur’un haberine göre, verilen bu ihlal kararları sonucunda toplam 186 bin 383 Euro maddi tazminata, 2 milyon 547 bin 965 Euro manevi tazminata, 112 bin 882 Euro masraf ve gidere hükmedildi.
Türkiye hükûmetinin karışmış olduğu insan hakları ihlallerinin sadece 2023’teki bedeli 91 milyon 678 bin 795 Türk Lirası (2 milyon 847 bin 230 Euro) oldu.
72 ayrı ihlal kararında ise üçü tüzel kişi olmak üzere 775 başvurucunun mağdur edildiğine kanaat getirildi.
İHLALLERİN YÜZDE 90’I 15 TEMMUZ VE OHAL SÜRECİNE İLİŞKİN
2023 yılında verilen bu ihlal kararlarında ve hükmedilen tazminatlarda en büyük oran, 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrası yapılan tutuklamalar başta olmak üzere OHAL
kapsamında alınan tedbirlere istinaden yapılan başvurulardan oluştu.
OHAL tedbirlerini konu alan 19 ihlal kararı sonucu hükmedilen manevi tazminat 2 Milyon 272 bin 375 Euro olurken, bu miktar 2023 yılında Türkiye aleyhine hükmedilen toplam manevi tazminat miktarının yaklaşık yüzde 89’una tekabül ediyor.
OHAL kapsamında hakkında ihlal kararı verilen başvurucu sayısı ise 695, bu sayı da 2023 yılında hakkında ihlal kararı verilen kişilerin yaklaşık yüzde 90’ına denk geliyor.
BÜYÜK DAİRE’NİN YALÇINKAYA KARARI
2023 yılının Türkiye açısından en önemli kararı olan Yüksel Yalçınkaya Büyük Daire kararı ise Türkiye’nin gelecek yıllarda AİHM nezdinde alması muhtemel ihlal kararları hakkında belirleyici bir karar olarak yerini aldı.
Bu karar kapsamında AİHM, söz konusu ihlal kararının kendi önünde bekleyen 8 bin 500 başvuru için geçerli olduğunu belirterek, 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrası yapılan silahlı terör örgütü üyeliği davalarında 46’ncı madde uyarınca Türk Hükümeti’nin bu yargılamalara dair gerekli genel tedbirleri almaya davet etmiş ve benzer nitelikteki 1.000 başvuruyu taraflardan savunma dahi istemeden tebliğ etmişti.
Önümüzdeki haftalarda binlerce başvurunun daha gruplar halinde tebliğ edilmesi beklenirken, AİHM Türkiye’den gelebilecek benzer nitelikteki on binlerce dosyanın daha hukuk içerisinde çözüme kavuşturulmasını istiyor.
EN ÇOK ADİL YARGILANMA HAKKI İHLAL EDİLDİ
AİHM’in en fazla ihlal bulduğu haklar ise sırasıyla şöyle:
17 kararda adil yargılanma hakkı,
16 kararda toplantı ve dernek kurma özgürlüğü,
15 kararda özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı,
11 kararda özgürlük ve güvenlik hakkı,
10 kararda ifade özgürlüğü,
4 kararda işkence yasağı,
4 kararda mülkiyet hakkı,
2 kararda yaşam hakkı,
1 kararda kanunsuz ceza olmaz ilkesi,
1 kararda evlenme hakkı,
1 kararda ayrımcılık yasağı,
1 kararda eğitim hakkı.
