İnsan hakları örgütü Solidarity With Others, Turkey Rights Monitor’ün 240’ıncı sayısını açıkladı. Raporda Türkiye’de yaşanan insan hakları ihlalleri ve keyfi tutuklamalara yer verildi.
Açıklanan rapora göre 1 hafta içinde savcılar en az 71 kişi hakkında Gülen Hareketi gönüllüsü olma gerekçesiyle gözaltı kararı verdi.
Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde Hizmet Hareketi gönüllüsü olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi.
Belçika merkezli Solidarity With Others, AKP rejiminin Türkiye’de toplumun herkesimine uyguladığı toplu gözaltı, baskıları detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçiriyor.
İnsan hakları ihlallerinin derlendiği bültenimizin
— Solidarity with OTHERS (@OthersInfo_TR) January 28, 2025sayısını okumak için
https://t.co/NJxIfw8MqN
İşte geçen haftanın insan hakkı ihlaleri;
24 Ocak: İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, AİHM’in ByLock kullanımının suç olmadığına dair kararına rağmen, Türk makamlarının 23 ilde 71 kişiyi sosyal medya paylaşımları ve ByLock kullanımı suçlamaları da dahil olmak üzere Hizmet Hareketi gönüllüsü oldukları iddiasıyla gözaltına aldığını açıkladı.
24 Ocak: Gezi Parkı protestolarından on iki yıl sonra, ünlülerin menajeri Ayşe Barım hükümeti devirmeye teşebbüs ettiği iddiasıyla İstanbul’da gözaltına alındı ve tanınmış oyuncular Halit Ergenç, Dolunay Soysert, Mehmet Günsür ve Rıza Kocaoğlu soruşturma kapsamında ifadeye çağrıldı.
KEYFİ YAŞAM HAKKI İHLALLERİ
23 Ocak: Türkiye’nin Kartalkaya kayak merkezindeki Grand Kartal Otel’de çıkan yangında 78 kişinin hayatını kaybetmesinde ciddi ihmallerin olduğu belirtilirken, uzmanlar çalışmayan yangın alarmları, yetersiz yangın çıkışları ve ahşap kaplamaların yangını körüklediğini ifade etti.
20 Ocak: İleri derecede lenfoma teşhisi konulan emekli imam Hüsamettin Karadeniz, tıbbi gerekçelerle yaptıkları tahliye talepleri defalarca reddedilmesinin ardından Kırşehir Cezaevi’nde hayatını kaybetti. 2021 yılından bu yana Hizmet Hareketi soruşturmaları kapsamında tutuklu bulunan Karadeniz’in tedavi başvuruları da Ankara Üniversitesi Onkoloji Hastanesi tarafından reddedilmişti.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
22 Ocak: İstanbul Kadıköy’de sol gruplara mensup 41 gazeteci ve dernek üyesinin gözaltına alınmasını protesto eden ESP Eş Genel Başkanı Murat Çepni ve Limter-İş Genel Başkanı Kanber Saygılı’nın da aralarında bulunduğu 38 kişi polis tarafından gözaltına alındı.
25 Ocak: Polis, Ankara Ulus Meydanı’nda 26 Ocak 2025 tarihinde yapılması planlanan Furkan Hareketi konferansının tanıtımını yapan 34 kişiyi fiziksel güç kullanarak gözaltına aldı.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
21 Ocak: Marksist Leninist Komünist Parti (MLKP) ile bağlantılı oldukları iddiasıyla İstanbul merkezli bir terörle mücadele operasyonunda aralarında Kürt siyasi hareketinden ve solcu siyasetçiler, gazeteciler ve aktivistlerin de bulunduğu toplam 37 kişi gözaltına alındı.
23 Ocak: Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA), bir Türk mahkemesinin, daha önce Yargıtay’ın delillerin yetersiz olduğu yönündeki kararına rağmen, yeniden yapılan yargılamada gazeteciler Yakup Çetin, Ahmet Memiş, Cemal Azmi Kalyoncu, Gökçe Fırat Çulhaoğlu, Ünal Tanık ve Yetkin Yıldız’ı Gülen hareketiyle bağlantılı terör suçlarından hapis cezasına çarptırdığını bildirdi.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
20 Ocak: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu hakkında, CHP Gençlik Kolları Başkanı Cem Aydın’ın gözaltına alınmasının ardından yaptığı açıklamalarla Cumhuriyet Başsavcısı Akın Gürlek’i hedef aldığı iddiasıyla soruşturma başlatıldı.
21 Ocak: Türkiye’nin aşırı sağcı Zafer Partisi lideri Ümit Özdağ, Cumhurbaşkanı Erdoğan hükümetinin muhalefet partilerini hedef almak ve muhalif sesleri susturmak için keyfi bir hamlesi olarak görülen “halkı kin ve düşmanlığa tahrik” suçlamasıyla tutuklandı.
21 Ocak: Manisa’nın Yunusemre ilçesinin CHP’li belediye meclis üyesi Mertcan Üreten, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı hakkındaki sözlerini sosyal medyada paylaştığı gerekçesiyle gözaltına alındı.
23 Ocak: İstanbul Barosu Yönetim Kurulu Üyesi Fırat Epözdemir, İstanbul Havalimanı’nda “terör örgütü üyeliği” suçlamasıyla gözaltına alındı, evinde ve ofisinde yapılan aramalarda bilgisayarına ve bazı belgelere el konuldu.
KÜRT AZINLIK
23 Ocak: Kürt yönetmen Kazım Öz, 2017 yapımı “Zer” filminde “terör propagandası” yaptığı iddiasıyla İstanbul’da kısa süreliğine gözaltına alındı ve sorgusunun ardından 13 Mart’a ertelenen duruşmada serbest bırakıldı.
23 Ocak: Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde 2023 yılında gardiyanlar tarafından saldırıya uğradığı iddia edilen Kürt mahkûm Ahmet Kaya’nın durumu, solunum güçlüğü, kemik dejenerasyonu ve diş eti hastalığı da dâhil olmak üzere tedavi edilmeyen yaralanmalar nedeniyle kritik.
DİĞER AZINLIKLAR
21 Ocak: Türkiye’de artan milliyetçilik dalgası, sosyal ayrımcılık, kurumsal baskılar ve hedefli saldırılarla karşı karşıya kalan Hıristiyan azınlığın yaşadığı zorlukları daha da artırıyor ve Türkiye Open Doors’un 2025 Dünya İzleme Listesi’nde Hıristiyanlara yönelik zulümde ilk 50 ülke arasında yer alıyor.
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
20 Ocak: Tataloo olarak bilinen İranlı rapçi Amir Hossein Maghsoudloo, 2023 yılının sonlarında Türkiye’den sınır dışı edildikten sonra dine hakaret suçundan idam cezasına çarptırıldı.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
21 Ocak: Halen Türkiye’deki bir cezaevinde tutulan 57 yaşındaki Dilek Dağlı’nın ailesi, karaciğer sorunları, sinir sıkışması, yüksek tansiyon, işitme kaybı ve menisküs gibi kötüleşen sağlık koşulları nedeniyle Dağlı’nın serbest bırakılması çağrısında bulundu.
22 Ocak: Yirmi yaşındaki Furkan Özen, Mersin’in Akdeniz ilçesindeki protestolar sırasında zırhlı bir aracın çarpmasının ardından Türk polisini gaddarlıkla suçladı ve polislerin kendisine kasıtlı olarak vurduğunu, yerde kendisine saldırdığını ve tıbbi tedavisinden önce bir polis aracının içinde kendisini dövmeye devam ettiğini iddia etti.
SINIR ÖTESİ KÖTÜ MUAMELE
21 Ocak: Türk istihbaratı tarafından 2021 yılında Kırgızistan’dan kaçırılan Türk eğitimci Orhan İnandı, muhalefet milletvekili ve insan hakları savunucusu Ömer Faruk Gergerlioğlu’na gözaltında işkence gördüğünü, kolu kırıldıktan sonra 16 ay boyunca ameliyat edilmediğini ve ağır kötü muameleye maruz kaldığını söyledi.
