TBMM bu sene 1 Ekim 2024’te başlayan ve 113 birleşimle 21 Temmuz 2025’e kadar süren 28. dönem 3. yasama yılını tamamladı. Bu yasama yılında Meclise 822 kanun teklifi sunuldu, AKP-MHP sıralarından gelen 32 kanun teklifi kabul edildi. Uzun süredir hak gasplarının kanunlaştığı bir mekanizmaya dönüşen yasama organında kabul edilen 32 kanunun içerisinde pek çok tartışmalı kanun var.
Cumhurbaşkanına YÖK üyelerinin tümünü atama yetkisi verildi, TMSF ve DDK’nin yetkileri genişletildi. Turizm işçilerinin tatil hakkı gasbedildi, öğretmenler kastlara ayrıldı, emekli aylığı 14 bin lira olarak belirlendi. Bir yandan da başta enerji ve maden şirketleri olmak üzere maden, GES ve RES yatırımlarına teşvik aktı; çevresel düzenlemeler neredeyse devre dışı kaldı. Evrensel’den Esma Ürün, pek çok hakkı tırpanlayan ve Saray’ın hukuki yetkilerini güçlendiren yasama döneminin öne çıkan kanunlarını derledi.
Öğretmenlik Mesleği Kanunu
AKP’nin Öğretmenlik Meslek Kanunu Teklifi, öğretmenliği kariyer basamaklarına ayırarak kadrolu, sözleşmeli ve ücretli öğretmenler arasında ayrımcılığı artıracak düzenlemeler içeriyor. Eğitim sendikaları ve öğretmenler tasarının liyakat dışı, torpile açık bir mekanizma getirdiğini ve eğitimin niteliksizleşmesine yol açacağını belirtiyor. Ayrıca, online yapılacak eğitim programları ve sınavlarla öğretmenlerin değerlendirilmesi planlanırken, ücretli öğretmenlerin haklarının göz ardı edilmesi eleştiriliyor.
7529 sayılı Kanun: Kıyıya OSB açıldı
TBMM Genel Kurulunda kabul edilen “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” ile tüketici kredisi, reklam ve elektronik ticarete dair bir dizi düzenleme yapıldı. Aynı kanunla, kıyıların kamu kullanımına kapatılması hukuksuzken Samsun’da yeni bir organize sanayi bölgesi kurulması için Kıyı Kanunu’nda düzenleme yapıldı ve OSB inşası ile kıyı işgal edildi.
9. yargı paketi
9. yargı paketi, etki ajanlığı ve kadınların kendi soyadını kullanmasına engel gibi tartışmalı düzenlemelerle Meclise geldi. Tepkiler sonucu iki düzenleme de paketten çıkarıldı. Paketin son haliyle 20 yıl kıdeme sahip hukukçulara sınavsız ara buluculuk hakkı tanınması, ara buluculuk uygulamasının kolaylaştırılması gibi düzenlemeler yasalaştı.
7534 sayılı Kanun: GES ve RES’ler yapı denetim dışına çıkarıldı
Köy Kanunu ve Bazı Kanunlarda Düzenlemeler Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi TBMM Genel Kurulunda kabul edildi. Kanunla Kentsel Dönüşüm Başkanlığının tahsis ettiği arsalar KDV’den muaf tutuldu. Ayrıca ‘alternatif enerjinin teşviki’ adı altında güneş ve rüzgar enerji santralleri yapı denetimi kapsamı dışına çıkarıldı. Yapı denetim kuruluşlarının seçimi ise müteahhitlerin inisiyatifine bırakıldı.
7537: Engelli yurttaşlara araç kısıtı
Bu düzenlemeyle engelli araç alımına yeni kısıtlamalar getirildi. Düzenlemeye göre, ÖTV muafiyetli araçların satılamama süresi 5 yıldan 10 yıla çıkarıldı ve yerli katkı oranı yüzde 40 olarak belirlendi. Yasalaşan teklifle pek çok engelli yurttaşın araba sahibi olmasının önüne engel getirilmiş oldu.
7538: Sağlıkta katılım payı 10 kat arttı
Teklifin yasalaşması ile 2008’den önce sigortalı olan engellilerin yaşlılık aylıklarının daha düşük bağlanması, aile hekimlerinde ücretli akupunktur ve fitoterapi gibi ‘alternatif tıp’ uygulamalarının yapılması, hekim muayenelerinde katılım payı 2 liradan 20 liraya çıkartılarak 10 kat artırılması düzenlendi.
7539: DDK ve TMSF’ye sınırsız yetki
TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaşan kanunla Devlet Denetleme Kuruluna (DDK) geniş yetkiler tanındı. DDK’ye tanınan yetkiler arasında her kademedeki kamu görevlisinin görevden uzaklaştırılabilmesi, kurum ve kuruluşların her türlü ortaklık ve iştiraklerinde her türlü idari soruşturma, inceleme, araştırma ve denetleme yapabilmesi gibi yetkiler var. Aynı kanunla en düşük emekli aylığı 12 bin 500 liradan 14 bin 469 liraya yükseltildi. Yine aynı düzenlemeyle Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun (TMSF) ‘terör suçu’nun işlendiğine dair ‘kuvvetli şüphe’ bulunan şirketlere 5 yıl süreyle kayyım olarak atanmasının önü açıldı.
Adalet Akademisi de merkezileştiriliyor
Türkiye Adalet Akademisi Kanunu’yla akademinin öğretim elemanları meslekte fiilen 5 yılını tamamlamış hakim ve savcılar arasından Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından atanacak. Bu sene Akademinin başına getirilen Bekir Altun, daha önce rüşvet ve usulsüzlük iddiasıyla HSK’ye şikayet edilmişti.
Siber Güvenlik: Yeni sansür mekanizması
Bu sene kabul edilen Siber Güvenlik Kanunu’nda siber güvenliğe ilişkin kimi cezalar getirildi. “Türkiye Cumhuriyeti’nin siber uzaydaki milli gücünü meydana getiren unsurlarına yönelik siber saldırı gerçekleştiren veya bu saldırı neticesinde elde ettiği her türlü veriyi siber uzayda bulunduranlara 8 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası verilecek. Yetkili mercilerin ve denetim görevlilerinin istedikleri bilgi, belge, yazılım, veri ve donanımı vermeyenler veya bunların alınmasına engel olanlar 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 500 günden 1500 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. Sır saklama yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere veya görev ve yetkilerini kötüye kullananlara 4 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası verilecek” şeklinde cezalar getiren Kanun yeni bir sansür mekanizmasına dönüşmesi nedeniyle endişeyle karşılaşılıyor.
7546: Emekliye bayram ikramiyesi 4 bin TL
Bu kanunla spor dallarına ilişkin kimi düzenlemelerin yanında emeklilere verilen bayram ikramiyesi 4 bin TL olarak belirlendi. Bir önceki sene 3 bin TL olarak belirlenen bayram ikramiyesine enflasyon oranının altında, yüzde 33 oranda zam geldi.
7548: TRT’ye şirket kurma yetkisi
Yasalaşan teklifle TRT’ye ihale yasasına tabi olmadan özel şirket kurma, şirket satın alma yetkisi verildi. TRT genel müdürüne en yüksek devlet memuru maaşı bağlandı. Ayrıca kamu taşınmazlarının TRT’ye bedelsiz tahsis edilebilmesi düzenlendi.
10. yargı paketi: Af yok, herkese cezaevi var
Kamuoyunda 10. yargı paketi olarak bilinen İnfaz Yasası da yeni süreçle beraber af beklentisi ile izleniyordu ancak bu yönde bir adım atılmadı. Teklifte yer alan denetimli serbestlikten yararlanmak için cezanın onda birini ceza infaz kurumunda geçirme, konutta infazın kapsamının genişlemesi, trafik ve yaralamaya ilişkin kimi suçların cezalarının artırılması düzenlemeleri kabul edildi.
7551: YÖK’ün tüm üyelerini cumhurbaşkanı atayacak
TBMM’de kabul edilen yeni yasa ile kamu iktisadi teşebbüslerinin anonim şirket olarak kurulmasının önü açıldı; bu şirketler genel kuruldan ve denetimden muaf kılındı, tüm yetkiler cumhurbaşkanında toplandı. Belediyelerin öğrenci yurdu açma yetkisi kaldırıldı. Cumhurbaşkanı ve bakanlara yönelik davaların en fazla 6 ayda tamamlanması ve YÖK’ün tüm üyelerinin cumhurbaşkanınca atanması düzenlendi.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
İklim Kanunu: Kirletmek parayla
Türkiye’nin ‘ilk iklim yasası’ olarak propaganda edilen 7552 sayılı İklim Yasası da pek çok tartışmaya yol açtı. Doğal kaynakların kurutulması ve yapılaşmaya açılması gibi sorunların hiç yer bulmadığı yasada ‘iklim dostu yatırım’ ifadesi ile küçük üreticiler, büyük tarım şirketlerinin çıkarlarına uygun üretim modellerine zorlanacak. Yasa’nın 11, 12 ve 14. maddelerinde tanımlanan emisyon ticaret sisteminde ise karşılığını ödeyen şirketler fazla karbon salımı yapabilecek.
7553: Turizm işçilerinin tatil hakkı gasbedildi
Deniz ve Hava Kuvvetleri ile milli parklara ilişkin kimi düzenlemelerin yanında turizm işçilerine ilişkin bir düzenleme de yapıldı. Bu düzenlemeye göre turizm işçilerinin haftalık izni 10 günde bir izne düşürülebilecek. Böylece turizm işçileri ayda 4 değil, 3 gün izin yapabilecek.
Maden ve enerji şirketlerine ‘süper izin’
Bu kanun teklifiyle maden ve enerji alanında yapılacak yatırımlarda pek çok çevresel kısıt ortadan kaldırılıyor, izin süreçleri kısalıyor. ÇED süreçleri fiili olarak ortadan kaldırılıyor. Odalar, dernekler, yurttaşlar artık hangi madene izin verildiğini değil, hangi madene ‘Yanıt verilmediğini’ takip etmek zorunda bırakılıyor. Arkeolojik tarama kaldırılıyor, kültür varlığı çıkarsa yapılması gereken uygulamalar esnek hâle getiriliyor. Zeytinlik alana maden yapılması durumunda zeytin ağaçlarının taşınmasının önü açılıyor.
Son kanun ÖTV zammı oldu
Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu’nda değişiklik yapılmasıyla ÖTV zammı yasalaştı. Yapılan değişiklikle hibrit ve fosil yakıtlı araçlara daha yüksek ÖTV geldi. Yeni oranlar yüzde 80 ile yüzde 220 arasında değişirken hafif arazi taşıtlarında ÖTV oranı yüzde 50 oldu.
Muhalefetin teklifleri reddedildi
Muhalefetin sunduğu 1302 kanun teklifinin tamamı ise reddedildi. Depremzedeler, işçiler, çiftçiler, emekliler, gençler ve kadınlar lehine yapılacak düzenlemelerin tümüne AKP-MHP gruplarından itiraz geldi. Muhalefetin depreme ilişkin 82 ayrı Meclis araştırma önergesi kabul edilmedi; çiftçilerin üretim yapabilmelerini direkt etkileyecek üretim faktörlerinin borçları nedeniyle haczedilmemesi, üreticinin desteklenmesi gibi pek çok kanun teklifi gündeme alınmadı; “Barajsız sendika, yasaksız grev, güvenceli iş” kampanyası kapsamında on binlerce imzayla hazırlanan yasa teklifi halen Meclis gündemi gelmedi; TBMM’de grubu bulunan CHP, DEM Parti, İYİP ve Gelecek-Saadet ile DEVA Partisi kayyım düzenlemesinin kaldırılması için ayrı ayrı kanun teklifi verdi; öğrencilere ücretsiz öğle yemeği verilmesine dair önerge AKP-MHP tarafından reddedildi.
KAYNAK: EVRENSEL – ESMA ÜRÜN
