KGM’nin “Hane halkına yapılan transferler” kaleminden sekiz yılda yapılan harcama, 200 milyar TL’ye dayandı.
Kamunun öz kaynakları ve sermayesi yerine Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle özel sektöre inşa ettirilen projeler, AKP iktidarlarında tartışmaların odağına oturdu.
Birgün’ün haberine göre YİD projeleri en çok, “İktidara yakın müteahhitlere rant aktarma aracı” haline getirildiği gerekçesiyle eleştirildi. Havalimanları, hastaneler, yollar ve köprüler için plansızca verilen yolcu, geçiş ve hasta garantileri, kamunun bütçesinde büyük gedik açtı.
KGM’nin harcamaları 200 milyar TL’ye dayandı
Garanti ödemelerine yönelik en büyük tartışma, 2019 yılındaki bütçe görüşmeleri sırasında yaşandı. Dönemin Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan, muhalefetin, “Garanti ödemelerinin yapıldığı kalem neden gizleniyor?” sorusuna, “Gizlenmiyor, garanti ödemeleri Karayolları Genel Müdürlüğü’nün, ‘Hane halkına yapılan transferler’ kaleminden yapılıyor” yanıtını verdi. Bakan Turhan’ın yanıtının ardından gözler, KGM’nin mali raporlarına çevrildi.
KGM’nin, “Hane halkına yapılan transferler” kaleminden 2017 ve 2024 yıllarını da kapsayan sekiz yılda yaptığı toplam harcamanın 200 milyar TL’ye dayandığı öğrenildi. Müdürlüğün raporları, YİD projelerinin garanti ödemelerine yönelik, “Bütçede karadelik açtı” eleştirilerinin haklılığını da ortaya koydu. KGM’nin verilerine göre, 2017 yılında 1 milyar 127 milyon 888 bin TL olan bütçeden hane halkına yapılan transferler, 2024 yılında 60 milyar 294 milyon 709 bin TL’ye fırladı.
Müteahhitlere yapılan garanti ödemelerini içeren kalemden yapılan ödemeler, 2017-2024 döneminde yıllara göre şöyle sıralandı:
(milyar TL)
2017: 1,1
2018: 3,4
2019: 5,1
2020: 10,1
2021: 14,2
2022: 36,3
2023: 56,8
2024: 60,2