Varlığı AKP’nin varlığına bağlı şirketler var

Cumhuriyet yazarı Çiğdem Toker, Ankara-Sivas yolculuğunu iki saate indireceği belirtilen Yüksek Hızlı Tren (YHT) projesini üstlenen şirketlere ilişkin olarak “Varlığını AKP’ye, AKP’nin siyasi ömrünün uzamasına, başkanlık öncesi milliyetçiliğe tahvil edeceği konsolidasyona borçlu olduğu firmalar var. Son üç yıldır olmadığı ölçüde hesapsız, aşırılıklar içeren, denetimi önemsenmeyen harcamalar yapılıyor” dedi. 

Toker’in “YHT’deki 9 milyar hesabı nasıl yapıldı?” başlığıyla yayımlanan (27 Mart 2018) yazısı şöyle: 

Ankara-Sivas yolculuğunu iki saate indireceği belirtilen Yüksek Hızlı Tren (YHT) projesi için, evvelki gün “ray serme” töreni yapıldı.

Hat üzerindeki istasyonlardan biri olan Yozgat-Yerköy’de düzenlenen törene dair haber fotoğraflarında, Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan, Yozgatlı Başbakan Yardımcısı B. Bozdağ, Sivaslı Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz, törenin ruhuna uygun neon rengi inşaat giysileri içinde görülüyor.

Ankara-Kırıkkale-Yozgat-Sivas hattı 393 km uzunluğunda. Başkent Ray da dahil edilince 405 km’ye yükselecek. Ulaştırma Bakanı Arslan, proje bittiğinde Sivaslının 5.5, Yozgatlının ise 4.5 saatte İstanbul’a gidebileceğini müjdelemiş. Projenin ekonomik büyüklüğünü ise 9 milyar TL olarak açıklamış. 
 
Maliyet artışı dahil mi?Üç bakanın katılacağı kadar önemli, iddialı bir projeyle ilgili tören haberlerine göz attığınızda, bu kitlesellikteki bir haberde yer alması gereken temel unsurlar ya yok, ya da geçiştirilmiş:

-Bakan Arslan’ın belirttiği 9 milyar TL “ekonomik büyüklük” hangi hesaba göre elde edilmiş bir toplam? Söz konusu rakam, ilk planlandığı tarihten bu yana değişmeyen bir büyüklük müdür bu, yoksa açıklanmayan gerekçelerle maliyet artışları mı oldu? Ne kadar?

-YHT’nin her biri farklı ihale ve maliyette hesaplanan bileşenleri nedir? Hattın hangi kesiminin hangi etabının maliyeti kaç liradır? 
Bunlar yok. Dahası, bütçeden finanse edilen bu ciddi yatırım haberinde haberciliğin asgari unsurları gereği bulunması gereken bilgiler de yok:

-11 saatlik yolculuğu iki saate düşürecek bu önemli projeyi hangi firmalar, kimler yapıyor? Hangi ihaleleri, ne zaman, kaç TL teklifle aldılar?

Projeye dair epeyce veri aktarmasına, bir siyasetçi olarak YHT yatırımlarının propagandasını yapmasına karşın, Bakan Arslan da Ankara-Sivas YHT projesini üstlenen şirketlerden söz etmemiş. Ya da söz etmiş olsa da bilmediğimiz bir nedenle Kolin’in, Limak’ın, Cengiz’in, Mapa’nın, Doğuş’un Çin şirketinin isimleri haberde yer almamış.

Bir garip “anonimliktir” gidiyor anlayacağınız.

Birkaç hatırlatmayı biz yapalım.

Projenin ilk gündeme gelişi, 2004; ihale başlangıcı ise 2008.

(Kitlesel nitelik taşıyan diğer bazı ulaştırma projeleri gibi Ankara-Sivas YHT’nin de 2019’da tamamlanması hedefleniyor.)

-Ankara-Sivas YHT’nin ilk etabı Yerköy-Sivas ihalesinde en düşük teklifi 839 milyon dolar ile Chine Major-Cengiz-Limak-Kolin konsorsiyumu vermişti.

-Kırıkkale-Yerköy altyapı tamamlama işi ihalesini 247.7 milyon TL teklifle Kolin İnşaat kazanmıştı.

-İkinci etap olan Kırıkkale-Yerköy ihalesini 398 milyon TL’ye Kolin-Cengiz-Limak-Mapa almıştı.

-Elmadağ viyadükleri için Doğuş ile sözleşme imzalanmıştı. 
Görülebileceği gibi projeyi burada da isimleri Türkiye’deki pek çok havalimanı, yol, metro, YHT projelerinde sıklıkla geçen firmalar üstlenmiş durumda.

Son dönem deprem, afet, salgın hastalık olmasa da karayolu ve metro projelerinde, tercih edilen 21/b’ye göre davet edilen iki elin parmakları kadar bile olmayan müteahhitler. Varlığını AKP’ye, AKP’nin siyasi ömrünün uzamasına, başkanlık öncesi milliyetçiliğe tahvil edeceği konsolidasyona borçlu olduğu firmalar. Artık geri planda durmayı söz konusu şirketler mi tercih ediyor, yoksa gazeteci meslektaşlara şirket isimlerinin yazılmaması mı rica ediliyor?

Ya da şirket adı anmanın bir faydası olmadığını düşünüp kendiliklerinden mi koymuyorlar metne, bilmiyoruz.

Bildiğimiz: Son üç yıldır olmadığı ölçüde hesapsız, aşırılıklar içeren, denetimi önemsenmeyen harcamaların yapıldığı.