Son dönemde sıklıkla duyulan “asgari ücret artmıyor, akaryakıt değişmiyor, dolar sabit, fiyatlar neden artıyor?” şeklindeki söylemler fiyat artışlarında üretici tarafına bakmayı ihmal ediyor.
Özellikle dar gelirlinin en büyük harcama kalemi olan gıda fiyatlarındaki artışta, tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) ve tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarımsal-GFE) verileri önemli rol oynuyor.
2021 yılı son çeyreğinde başlayan kurlardaki ataklarla yükselen enflasyon alım gücünü düşürdü. Harcama kalemlerinde özellikle dar gelirli vatandaşın bütçesinde en çok yer kaplayan gıda kalemi enflasyonda da hissedilir kısmı daha da etkili kılıyor.
Kurlardaki artışın tetiklediği tarım sektörü ve gıda fiyatlarındaki artışlarda 2022 ve 2023 yıllarında ilişkinin bozulduğu görülüyor. Yaz döneminde, temmuz ve ağustos aylarında genel olarak düşüş eğilimine giren ya da ortalamaların altında seyreden Tarım-ÜFE ve Tarımsal-GFE, 2023 yılı Temmuz ve Ağustos aylarındaki yüksek seyriyle, tüketici fiyatları endeksi (TÜFE/enflasyon) üzerinde de etkili olmuştu.
Kurdaki seyrin öncelikli etkilediği Tarımsal-GFE, döviz kurlarındaki yatay seyirle geçen yıldan bu yana eski görünümüne dönerken, 2024 Mayıs’tan bu yana Tarım-ÜFE de seyrinde iyileşme gösteriyordu. Bu endekslerin geçişkenliği ile yükselen gıda enflasyonunda yeniden yükselişin görülmesi de verilerin yakından izlenmeye devam edilmesi gerektiğini işaret etti.
2024 yılı sonuna yaklaşırken, tüm endekslerde seyrin halen yükseliş yönünde olması da mutfak bütçesini daha çok etkileyecek gibi görünüyor.
KAYNAK: EKONOMİM – ÖZDER ŞEYDA UYANIK
