Maliye Bakanlığı’nın açıklamaları kafaları karıştırdı

Hazine ve Maliye Bakanlığı, önce “reel sektörü banka kredileri kapsamında rahatlatmak” amacıyla bir dizi tedbiri uygulamaya koyduklarını açıkladı, ardından “yanlış anlaşıldı, bunlar tavsiye niteliğinde” dedi. Açıklanan tedbirlere göre bankalar, kur artışı nedeniyle teminat değeri risk tutarını karşılamada yetersiz kalan krediler için firmalardan ilave teminat isteyemeyecek, ödemelerde geciken ve karşılıksız çek/senet veren firmalar tekrar kredi çekerek borçlanabilecek. Ekonomistler, “Geçmişte örnekleri görülmüştü, sıkışan firmalara karşı bankalar fedakârlığa zorlanırsa bankalarda çatırdama olabilir” uyarısında bulundu.

Bankalar firmaları sıkıştırmayacak

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı tedbirler şöyle:

»Kredi kanalları açık tutulmaya, firma nakit akışlarının sürdürülebilirliği için vade ve fiyatlarda esneklik sağlanmaya devam edilecek.
»Kur artışı nedeniyle limit aşımı oluşan kredilerde limit aşımı dikkate alınmayacak ve kredi kapama talebi yapılmayacak.
»Kur etkisiyle teminat değeri risk tutarını karşılamada yetersiz kalan krediler için firmalardan ilave teminat talep edilmeyecek.
»8 Ağustos’tan itibaren yaşanan ekonomik ortam nedeniyle oluşan kredi gecikmeleri, karşılıksız çek ve protesto edilen senetler Risk Merkezi’ne ‘mücbir sebep’ koduyla bildirilebilecek. Bu uygulama, firmaların kredi erişimlerine engel teşkil etmeyecek.

Bakanlıktan yapılan açıklamada, bu tedbirlerin Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) tavsiyesiyle alındığı vurgulanarak, her bir firmanın durumunun ayrı ayrı özenle değerlendirileceği ve karşılıklı iyi niyet esasına dayalı hareket edileceği öne sürüldü.

İTO: Kritik taleplerimiz karşılandı

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Yönetim Kurulu Başkanı Şekib Avdagiç, reel sektör için açıklanan bu tedbir paketini ‘son derece yerinde’ bulduklarını belirterek, “Bakanlık bu kritik dönemde ekonominin can damarı olan reel sektörü kalkanla korumaya aldı” dedi. Avdagiç, “Kredilerin geri çağrılmaması ve nakit akışının korunması ile reel sektörün en önemli beklentileri karşılanmış oldu. Düzenleme ile reel sektörün üç kritik talebi karşılık buldu. Birincisi, piyasadaki likiditenin daralması engellendi. Reel sektörün yeni kredilere erişim imkânı korundu. İkincisi, ilave teminat baskısı ortadan kalktı. Üçüncü olarak da kredi geri çağırma gibi hadiselerin önüne geçildi. Dolayısıyla Bakanlık, aldığı kararla finans sektörüne, reel sektörün yanında olduğu gösterdi” ifadelerini kullandı.

‘Bankalara sopa sallanıyor’

Ekonomistler ise sosyal medya hesaplarından yaptıkları paylaşımlarda, bu tedbirlerle kurdaki artış nedeniyle zor durumda olan firmaları korumak için bankaların fedakârlığa zorlandığına, ancak bankaların bunu taşıyamayabileceğine dikkat çekti.

Ekonomist-yazar Mustafa Sönmez, “Bu önlemleri bankalar taşıyamazsa ne olur?” diye sordu.

Dolarda dün yaşanan artışın bu önlemlerden kaynaklandığını savunan Sönmez, “Trump’ın attığı tweetle ilgisi yok. Bankalara sopa sallanarak ‘firmaları sıkıştırmayın’ tehdidi… Dolayı tetikleyen bu emrivaki olmalı” dedi. Sönmez, şu ifadeleri de kullandı: “Sıkışan firmalara karşı bankalar fedakârlığa zorlanırsa, geçmişte görülmüştü, bankalarda çatırdama olabilir. Firmaları koruyacağız diye bankalara sopa sallanıyor. Bankalar da kendilerini korumak için istenmeyen şeylere zorlanabilirler. Dileyelim, aklıselim galip gelsin.”

Ankara Üniversitesi ‘nden iki yıl önce ihraç edilen ekonomist Dr. Özlem Albayrak da “Tüm risk bankaların üzerinde toplanıyor yavaş yavaş. Seçim öncesi Kredi Garanti Fonu ile yüzdürülen zombi firmaların tüm kur riski bankalara yükleniyor. Çok övündükleri ‘sağlıklı bankacılık sistemini’ de bozuyorlar” değerlendirmesinde bulundu.

‘Karar değil tavsiye’

Açıklanan tedbirlerle ilgili tartışmalar sürerken, Bakanlıktan yapılan ikinci açıklama ise kafaları karıştırdı.

Bakanlık, ‘ilave teminat talep edilmeyecektir’, ‘kredi erişimlerine engel teşkil etmeyecektir’ gibi kesin ifadeler içeren ilk açıklamasından birkaç saat sonra yeni bir açıklama yaparak, bu tedbirlerin “tavsiye niteliğinde” olduğunu kaydetti.

Bakanlıktan yapılan ikinci açıklama şöyle:

“Hazine ve Maliye Bakanlığımız tarafından bugün kamuoyuna bankacılık sektörünün ekonomik faaliyetin desteklenmesine yönelik değerlendirmelerine ilişkin açıklamalar, Bakanlığımız tarafından alınan kararlar şeklinde yansımıştır. Açıklamalarda yer alan hususlar, Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu tarafından üyelerine tavsiye niteliğinde alınan kararlardır. Kamuoyunda yanlış anlaşılmalara neden olunmaması için bildirim gerekliliği doğmuştur.”