Ukrayna, Rusya ile savaşı sona erdirmeyi amaçlayan barış anlaşmasında ABD ile “ortak bir anlayışa” ulaşıldığını açıkladı.
Barış planı, geçen hafta Washington’ın Kiev’e sunduğu 28 maddelik planı temel alıyor. Amerikalı ve Ukraynalı yetkililer hafta sonu Cenevre’de yapılan görüşmelerde plan üzerinde görüşmeler yapmıştı.
ABD Başkanı Donald Trump sosyal medyada yaptığı açıklamada orijinal plan üzerinde “her iki tarafın katkılarıyla, ince ayar yapıldığını” belirtti.
Trump “Özel Temsilcim Steve Witkoff’a Moskova’da Başkan Putin ile görüşmesi talimatı verdim ve aynı zamada, ordudan sorumlu bakan Dan Driscoll Ukraynalılarla görüşecek” dedi.
ABD Başkanı söz konusu görüşmeler için herhangi bir tarih vermedi.
Kremin, daha önce yeni taslak anlaşma konusunda kendilerine danışılmadığını açıklamış ve plandaki değişiklikleri kabul etmeyebileceği mesajını vermişti.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’nın ABD’nin başta önerdiği çerçeveden yana olduğunu ve plan önemli değişikliklerden geçmişse, durumun “çok daha farklı olacağını” söylemişti.
Kremlin, Salı sabahı itibarıyla yeni plan metninin kendilerine ulaşmadığını açıklamış ve Avrupa’yı Washington’ın barış çabalarının altını oymakla suçlamıştı.
Amerikalı yetkililer, Rusya’nın kaygılar konusunda kamuoyu önünde açıklama yapmadı ama Dan Driscoll ve Rus yetkililer Abu Dabi’de görüşmeler yaptı.
Rusya ve Ukrayna’nın görüş ayrılığı yaşadığı ve şu ana kadar değinilmeyen konular arasında Kiev’e güvenlik garantileri ve Ukrayna’nın doğusundaki bazı bölgelerin kaderi bulunuyor.
Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy, “hassas noktaları” görüşmek için Trump ile görüşmeye hazır olduğunu ve ay sonuna dek bir görüşme yapmayı umduğunu belirtti.
Beyaz Saray henüz ikili görüşme konusunda açıklama yapmazken, Trump sosyal medyada Zelenskiy ve Putin ile “yakında, ama sadece savaşı sona erdirmeye yönelik anlaşma son aşamalarındayken” görüşmek istediğini belirtti.
Beyaz Saray’ın görece iyimser tavrına karşın, Avrupalı liderler neredeyse dört yıldır süren savaşın ardından bir barış anlaşmasına varılacağından şüpheli görünüyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ateşkes için “Rusya’da bir irade görmediğini” belirtirken, İngiltere “gidilmesi gereken uzun ve zorlu bir yol” olduğunu vurguladı.
Güvenlik garantileri Moskova ve Kiev arasındaki anlaşmazlıklardan sadece biri. Zelenskiy Pazartesi günü barışı engelleyen “asıl sorunun” Putin’in Rusya’nın ele geçirdiği toprakların tanınması olduğunu belirtti.
Moskova Ukrayna’nın Donetsk ve Luhansk’tan oluşan Donbas bölgesinden tamamen çekilmesini sistiyor. Rus güçleri yanı zamanda Kırım ve Herson ile Zaporijniya bölgelerinin büyük kısmında hakim.
ABD Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna’da barış için 28 maddelik planı 23 Kasım’da Cenevre’de masaya geldi.
Ukrayna ve Avrupalı yetkililer bu taslağın üzerinden geçerek bazı değişiklikler yaptı.
Bunun ardından konuşan Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, değişiklikleri memnuniyetle karşıladığını söyledi.
Zelenskiy “Şimdi savaşı sona erdirmek için gerekli adımlar gerçekleşebilir hale geldi. Çok sayıda doğru unsur bu çerçeveye eklendi” dedi.
Ukrayna’nın Avrupalı müttefiklerinin, planın Rusya’nın savaşta elde etmeyi amaçladığı hedefler doğrultusundaki maddelerini reddeden, yeni bir versiyon oluşturdukları anlaşılıyor.
İngiltere, Fransa ve Almanya’nın kaleme aldığı belirtilen yeni taslakta, Rusya’nın elindeki toprakların tanınması reddediliyor, Ukrayna ordusu genişliyor ve ülkenin NATO’ya katılmasına açık kapı bırakılıyor.
Rusya’nın toprak taleplerine yer vererek hazırlanan “Ukrayna barış planı” Atlantik Okyanusu’nun iki yakası arasındaki ilişkilerde derin bir güven bunalımına yol açmış durumda.
Avrupalı siyasetçiler, Trump yönetimini, Avrupa’nın güvenlik endişelerini yok saymakla suçluyor.
Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt ise Trump yönetiminin, barış planının oluşturulmasında Kremlin yanlısı davranmadığında ısrar etti.
Leavitt “Amerika Birleşik Devletleri’nin bu savaşı sona erdirmek için her iki tarafla eşit bir şekilde temas etmediği fikri tamamen bir yanılgı” dedi.
Cenevre’deki görüşmelerin ardından Trump sosyal medyada “iyi bir şeyler yaşanıyor olabilir” demiş ama “Görene kadar inanmayın” diye de eklemişti.
Cenevre’deki görüşmelerin başlangıcında, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Trump’ın savunduğu 28 maddelik planın bazı unsurlarının Moskova’nın uzun süredir dile getirdiği taleplerle uyumlu gibi görünmesi nedeniyle, taslağın Kremlin tarafından yazıldığı iddialarını reddetmek zorunda kalmıştı.
Rubio Cenevre’deki görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında ise “Bu süreçte muhtemelen şimdiye kadarki en verimli ve anlamlı toplantıyı gerçekleştirdik” ifadelerini kullandı.
Rusya ile Ukrayna arasındaki temel ayrılık noktası toprak bütünlüğü konusunda yoğunlaşıyor.
Zelensky, Moskova’nın saldırganlığı karşılığında zorla ele geçirdiği topraklarla ödüllendirilmemesi gerektiğini ve bunun tehlikeli bir emsal oluşturacağını dile getiriyor.
Planda neler var?
Basına yansıyan haberlere göre planın son hali şöyle:
- Ukrayna ordusu 800 bin personelle sınırlandırılacak. İlk teklifte bu 600 bindi.
- Ukrayna NATO ülkelerinin tamamı onay verirse üye olabilecek. Şu anda tüm ülkeler bunu desteklemiyor. Planın ilk halinde Kiev için NATO üyeliği bir seçenek olmaktan çıkarılacaktı.
- NATO Ukrayna’da “kalıcı” asker bulundurmayacak. İlk taslakta Ukrayna’da hiçbir NATO askeri bulunamayacağı yer alıyordu.
- ABD, Rusya’nın saldırı ihtimaline karşı NATO’nun 5. maddesine benzer bir güvenceyi Ukrayna’ya verebilecek. Bu, Ukrayna’ya yapılan saldırıların tüm NATO’ya yapılmış kabul edileceği anlamına geliyor. İlk taslakta böyle bir güvence yoktu.
- Ukrayna kaybettiği toprakları askeri yollarla almamayı vadedecek. Bunun yerine müzakerelerle geri almayı deneyecek. İlk taslakta Kırım, Luhansk ve Donetsk bölgelerinin “defakto Rus toprağı” olarak kabul edilmesi yer alıyordu.
Ukrayna topraklarının yaklaşık beşte birini kontrol eden ve ilerlemeye devam eden Rus güçleri, kış yaklaşırken Ukrayna’nın enerji altyapısına sık sık saldırılar düzenliyor.
Kremlin 2022 yılında Ukrayna’nın dört bölgesini (Donetsk, Lugansk, Zaporijya ve Herson) tam kontrole sahip olmamasına rağmen ilhak etti.
Rusya ayrıca 2014 yılında Kırım yarımadasını Ukrayna’dan ilhak etti.
Putin uzun zamandır Kiev’den ABD liderliğindeki NATO ittifakına katılma planlarından vazgeçmesini ve Moskova’nın Rusya’nın bir parçası olduğunu iddia ettiği dört vilayetten askerlerini çekmesini talep ediyor.
Moskova bu taleplerinden vazgeçtiğine dair herhangi bir işaret vermedi ve Ukrayna da daha önce bunları kabul etmeyeceğini söyledi.
