Dünyada gözler ABD’ye, Donald Trump’ın ikinci başkanlık dönemini başlatacak Washington’daki yemin törenine çevrildi.
Trump’ın görevdeki ilk günleri, alacağı kararlar, sembolik olarak önem taşıyor.
İç politika kararlarıyla seçmenlere işin ehli olduğunu, dış politikaya ilişkin kararlarıyla da dünyaya Amerika’nın gücünü göstermek isteyecek.
İşe başkanlık kararnameleriyle başlayacak
Donald Trump, vaatlerini hızla hayata geçirmek için işe başkanlık kararnameleriyle başlayacak. Hatta yemin eder etmez imzalaması için çok sayıda kararname taslağının hazırlandığı açıklandı.
Trump da 8 Aralık’ta verdiği bir mülakatta ilk olarak imzalayacağı kararnamelerin bir çoğunun ekonomi, enerji ve göçün sınırlandırılması hedefiyle Meksika sınırının güçlendirilmesiyle ilgili olduğunu söyledi.
ABD başkanları ulusal güvenlik, dış politika ve düzenleyici mevzuat gibi geniş bir alanı kapsayan konularda ABD Kongresi’ni baypas eden başkanlık kararnameleri imzalayabiliyor.
Ancak Pennsylvania’daki Penn State Harrisburg Üniversitesi öğretim üyesi Dan Mallinson, başkanlık kararnamelerinin her şeyi kapsayan bir yetki olmadığına, yalnızca yürütme organının eylemlerini yönlendirmek için kullanılabileceğine dikkat çekiyor.
DW’ye konuşan kamu yönetim uzmanı Mallinson, bu yetkilerin Trump’ın “sınır kapatma sözünü” kapsayacak şekilde geniş kapsamlı olabileceğini söylemekle birlikte, “Ama diğer başkanlık kararnameleri ağır federal kural koyma süreçlerini başlatıyor ve bu süreçler yıllar alabiliyor” dedi.
Düzensiz göçü durdurma ve kitlesel sınır dışı vaadi
Trump siyaset sahnesinde ilk boy gösterdiği an itibariyle ülkesinin Meksika ile sınırına, ABD’ye ulaşmak için bu sınırı geçen göçmenlere odaklanmıştı.
Hatta ilk başkanlık döneminde ABD’nin Meksika ile sınırına inşa ettirdiği duvarı tamamlamayı hedeflemiş, bunun parasını da Meksika’ya ödetmek istemişti.
Donald Trump’ın dört yıl aradan sonra yeniden başkan seçilmesinde de yine düzensiz göçü durduma, ABD’de yasa dışı olarak bulunanları kitlesel sınır dışı etme vaadi ve çağrıları rol oynadı.
Trump’ın, sığınmacıların talepleri değerlendirilirken Meksika’da beklemelerini öngören “Meksika’da kal” politikasını yeniden canlandırması muhtemel. Sınır dışı kararlarını hayata geçirmek için önce yasa dışı olarak ülkede bulunan suçlulara odaklanacağı, ardından diğer belgesiz göçmenlere yöneleceği belirtiliyor.
Ancak bu konuda Trump başkanlık kararnamesi imzalasa bile planını hayata geçirmesi kolay olmayacak, zaman alacak. Üstelik bu planlarına muhtemel hukuki itirazlar, onu yasal sınamalarla da karşı karşıya getirecek.
Bu arada Donald Trump, düzensiz göçle mücadelenin yanı sıra ABD’ye yasal yollardan göçü de yine frenlemeye çalışacak. Çalışma izni, yeşil kart ve vize almayı zorlaştırmak ve daha pahalı hale getirmek gibi adımlarla yasal göçü yavaşlatması muhtemel.
Bu durum ABD’ye nitelikli iş gücünün gidişini olduğu kadar, üniversiteyi Amerika’da okumak isteyen öğrencileri de etkileyebilir.
Trump, ayrıca ABD’de doğanlara vatandaşlık verilmesine de son vermek istediğini, bunu başkanlığının ilk günü için bir öncelik olarak gördüğünü açıkladı. Donald Trump Aralık ayında verdiği bir röportajda, “Buna son vereceğiz çünkü bu çok saçma” demiş, bu değişikliği mümkünse bir başkanlık kararnamesi ile yapmak istediğini söylemişti. Ama ABD topraklarında doğan herkesin Amerikan vatandaşı olabileceğini öngören ilke anayasada yer aldığı için bu o kadar da kolay olmayabilir.
İthal mallara gümrük vergisi tehdidi
Ticaret, Trump’ın önceliklendirdiği bir diğer konu olarak öne çıkıyor.
ABD’ye giren tüm ürünlere yüzde 10’luk genel bir gümrük vergisi uygulanmasını öneren Trump, ülkenin en büyük ticaret ortakları olan Meksika, Kanada ve Çin’e daha da yüksek vergiler uygulamak istiyor.
“Bu durumun ne ölçüde gerçekleşeceği veya gümrük vergisi tehdidinin belirli ülkeleri ticaret müzakerelerine zorlamak için kullanılıp kullanılmadığı henüz net değil” diyen Dan Mallinson, Trump’ın geçmiş siciline dikkat çekiyor, en azından bazı yeni gümrük vergilerini yürürlüğe koymasının güçlü bir ihtimal olduğunu söylüyor.
Başkan belirli ithalat kategorilerine gümrük vergisi uygulama yetkisine sahip, ancak tüm mallara genel vergi uygulaması daha karmaşık bir süreç olacak. Böyle bir hamle kaosa neden olabilir ve yargıya taşınabilir.
Ayrıca kamu politikaları uzmanı Mallinson, gümrük vergilerinin ABD’yi ve dolaysıyla da Trump’ın kendisini de zora sokabileceğine işaret ediyor.
Mallinson, “Enflasyona karşı duyulan öfke Trump’ın başkanlığı kazanmasına yardımcı oldu. Ancak izleyeceği ekonomi politikası fiyatların yükselmesine veya ekonominin duraksamasına yol açarsa o zaman işte Trump hızla halk desteğini kaybedebilir” diyor.
ABD’yi Paris İklim Anlaşması’ndan yeniden çekecek mi?
Çevre konusu, ABD seçmenleri için ekonomi veya göç kadar önemli olmasa da Trump’ın öncelikleri arasında.
Trump, ilk başkanlık döneminde iklim değişikliğiyle mücadele için karbon emisyonlarını azaltmayı amaçlayan Paris Anlaşması’ndan ABD’yi çekmişti. Joe Biden ise göreve başladığı ilk gün bu kararı tersine çevirmiş, ABD yeniden anlaşmaya taraf olmuştu.
Ham petrol üretimini artırma sözü veren Trump, ilk icraatlarından biri olarak ABD’yi yeniden iklim anlaşmasından çekerse, bu kimse için sürpriz olmaz.
Trump, yenilenebilir rüzgar enerji üretimi ve elektrikli araçlara karşı olumsuz bir tutum sergiliyor. Bu tutumu çevre koruma önlemlerini geri alan ve yenilenebilir enerji projelerinin hızını yavaşlatan başkanlık kararnamelerine zemin hazırlayabilir.
Kongre baskıncılarına af
Donald Trump, ABD başkanına federal suçlardan hüküm giymiş kişileri affetme veya hapis cezalarını sonlandırma yetkisi veren başkanlık affını ilk günden kullanılabilir.
Trump, 6 Ocak 2021’de ABD Kongresini basmaktan hüküm giyen yüzlerce kişinin çoğunu affedebileceğini “Büyük olasılıkla bunu çok hızlı yapacağım” diyerek açıkça söyledi, hatta bunun başkanlığının ilk gününün öncelikleri arasında yer aldığını da dile getirdi.
Peki Trump af yetkisini kendi federal suçluları için de kullanmaya çalışır mı? İşte bu sorunun yanıtı henüz bilinmiyor.
Donald Trump’ın göreve başladığı ilk günlerde neler yapmayı planladığını yalnızca kendisi ve ekibi biliyor.
Ama istediklerini gerçekleştirmek için çok hızlı hareket etmesi gerekecek. Çünkü iki yıl sonra ara seçimler var ve Cumhuriyetçiler bu ara seçimlerde Senato veya Temsilciler Meclisi’ndeki çoğunluğu kaybedebilirler.
Başkanların göreve yetki ve siyasi sermaye ile başladıklarına ancak bunların zaman içerisinde hızla azaldığına işaret eden Mallinson, “2028’de tekrar aday olamayacağı için Trump yapmak istediği her şeyi tek dönemde gerçekleştirmek zorunda” diyor.
Haberin kaynağına buradan ulaşabilirsiniz
