Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) taraf olan bir ülkeye yaptığı ilk ziyaret kapsamında Pazartesi günü geç saatlerde Moğolistan’a vardı.
Avrupa Birliği (AB), UCM ve Ukrayna’nın tutuklanması yönündeki çağrılarına rağmen Putin, başkent Ulan Batur’daki uluslararası havaalanında Dışişleri Bakanı Batmunkh Battsetseg tarafından sıcak bir şekilde karşılandı.
Moğolistan Devlet Başkanı Ukhnaa Khurelsukh’un Putin’i şahsen karşılamak üzere neden orada bulunmadığı netlik kazanmadı.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Putin’in ziyareti, mahkemenin Ukrayna’da işlenen savaş suçları nedeniyle hakkında tutuklama emri çıkarmasından bu yana Rusya Devlet Başkanı’nın UCM’ye taraf bir ülkenin topraklarına yaptığı ilk ziyaret oldu. Bir başka taraf devlet olan Güney Afrika’ya yapacağı bir önceki ziyaret, uluslararası tepkiler üzerine iptal edilmişti.
Putin ve Ukhnaa Khurelsukh salı günü Sovyet ve Moğol birliklerinin 1939 yılında Çin’in kuzeydoğusundaki Mançurya’nın kontrolünü ele geçiren Japon ordusuna karşı kazandığı zaferin anısına düzenlenen törene katılacak.
Mançurya ile Moğolistan arasındaki sınırın neresi olduğu konusundaki anlaşmazlık nedeniyle aylarca süren çatışmalarda binlerce asker ölmüştü.
Sovyetler Birliği 1991 yılında dağılmadan önce Moğolistan bir Sovyet devletiydi.
AB ve Ukrayna Putin’in tutuklanmasını istiyor
Ukrayna, Moğolistan’a Putin’i tutuklaması ve Lahey’deki mahkemeye teslim etmesi çağrısında bulundu. Kiev Dışişleri Bakanlığı, “Moğolistan hükümetinin Vladimir Putin’in bir savaş suçlusu olduğu gerçeğinin farkına varacağını umduğunu” söyledi.
Avrupa Komisyonu da Moğolistan’ı UCM’ye karşı yükümlülüklerini yerine getirmeye ve Putin’i tutuklamaya çağırdı.
“Moğolistan 2002 yılından bu yana UCM Roma Statüsüne taraf bir devlettir ve bunun getirdiği yasal yükümlülüklere sahiptir. Ziyaretle ilgili endişelerimizi dile getirdik ve Moğolistan’daki delegasyonumuz aracılığıyla UCM’ye ilişkin tutumumuzu net bir şekilde ifade ettik,” denildi.
“AB, UCM savcısının Ukrayna’da yürüttüğü soruşturmayı destekliyor ve tüm taraf devletlere iş birliği çağrısında bulunuyoruz,” ifadelerine yer verildi.
Putin’in bir sözcüsü geçen hafta yaptığı açıklamada Kremlin’in ziyaretten endişe duymadığını belirtti.
Uluslararası mahkemenin üyeleri, tutuklama emri çıkarılması halinde şüphelileri gözaltına almakla yükümlü ancak mahkemenin herhangi bir yaptırım mekanizması bulunmuyor.
Putin hakkında çocuk kaçırma suçundan tutuklama kararı
Putin, 2022’de başlayan savaş boyunca Ukraynalı çocukların hukuka aykırı bir şekilde sınır dışı edilmesi ve Rusya’ya gönderilmesini planlamakla suçlanıyor.
Putin, tutuklama kararının verildiği Mart 2023’ten bu yana UCM üyesi ülkelere seyahat etmedi. Rus lider Ukrayna’nın işgali nedeniyle uluslararası izolasyona maruz kalsa da geçen ay Kuzey Kore ve Vietnam’ı ve geçtiğimiz yıl Çin’i de iki kez ziyaret etti.
Ancak geçen yıl Güney Afrika’da düzenlenen 15. BRICS Zirvesi’ne katılmadı.
Güney Afrika hükümetinin Çin ve diğer gelişmekte olan ekonomileri de içeren BRICS zirvesine katılmasına karşı lobi yapmasının ardından Johannesburg’daki toplantıya video bağlantısı ile katıldı.
Güney Afrika aylarca Moskova’da Putin’in katılmaması için lobi faaliyeti yürüttü, zira ülke UCM üyesi ve nihayetinde iki ülke Putin’in normalde demirbaş olduğu bir toplantıya bizzat katılmaması konusunda “karşılıklı anlaşmaya” vardıklarını duyurdu.
Kremlin ve UCM’nin yargı yetkisi
Rusya Roma Statüsü’ne taraf değil. Bu nedenle Kremlin Putin hakkındaki UCM kararını “hükümsüz ve geçersiz” olarak niteledi.
Rusya, son zamanlarda Lahey merkezli mahkemeye katılma girişiminde bulunan müttefiklerine karşı sert bir tavır takındı.
Ermenistan’ın UCM’ye katılma kararı geçtiğimiz yıl Moskova ve Erivan arasında artan gerilimi daha da arttırdı. Ancak Ermeni yetkililer Putin’in ülkeye girmesi halinde tutuklanmayacağı konusunda Rusya’ya güvence vermeye çalıştı.
UCM sözcüsü Fadi El Abdallah cuma günü yaptığı açıklamada Moğolistan’ın “UCM Roma Statüsü’ne taraf bir devlet olduğunu” ve dolayısıyla mahkemeyle iş birliği yapma yükümlülüğü bulunduğunu vurguladı.
Yetkili, “UCM, tutuklama emirleri de dahil olmak üzere kararlarının uygulanması için Taraf Devletlere ve diğer ortaklarına güvenmektedir,” diyerek, “İş birliği yapılmaması halinde UCM yargıçları bu yönde bir tespitte bulunabilir ve bunu Taraf Devletler Meclisi’ne bildirebilir,” ifadelerini kullandı.
“Bu durumda Meclis uygun gördüğü herhangi bir tedbiri alabilir,” dedi. Ancak, açıklamada ne tür tedbirler olacağı belirtilmedi.
Rusya ve Çin arasında seyrek nüfuslu bir ülke olan Moğolistan, yakıt ve elektrik için büyük ölçüde Rusya’ya, madencilik sektörüne yatırım için de Çin’e bağımlı.
Moğolistan, haziran ayında Savcı Karim Khan’ın İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu da dahil olmak üzere iki İsrailli yetkili ve üç Hamas lideri hakkında tutuklama emri çıkarılmasını istediği için tepkiyle karşılaşmasının ardından UCM’ye “tereddütsüz desteklerini” ilan eden ortak bir bildiriye imza atan 94 ülke arasındaydı.
Görevdeki UCM yargıçlarından biri olan Erdenebalsuren Damdin Moğolistanlı.
