Meksika Kültür Bakanlığı, Zara, Anthropologie ve Patowl gibi giyim firmalarını, yerli halklara ait desenler üzerinden kâr elde etmekle suçladı: Toplu mülkiyeti hangi gerekçelerle özelleştirdiniz?
Meksika, aralarında Zara’nın da bulunduğu uluslararası giyim firmalarını yerlilere özgü desenler üzerinden ‘kültür yağmacılığı’ yapmakla suçladı. Meksika Kültür Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Zara, Anthropologie ve Patowl gibi firmalar bu yolla gelir elde ederken, yerlilerin hiçbir kazanımı olmadığına dikkat çekildi.
“GELİRİN PAYLAŞILMASI GEREKİR”
Açıklamaya göre Meksika, Kültür Bakanı Alejandra Frausto’nun imzasıyla üç firmaya mektup göndererek, ‘toplu mülkiyeti hangi gerekçelerle özelleştirdikleri’ konusunda izahat istedi. Mektupta, bu firmaların Meksika’nın güneybatısındaki Oaxaca eyaletinde ortaya çıkmış desenlerden ilham aldıkları belirtildi; bu nedenle de elde edilen gelirin söz konusu desenlerin sahibi olan topluluklarla da paylaşılması istendi.
“YERLİ KADINLARIN KİMLİĞİNİN PARÇASI”
Meksika’nın verdiği örneklerden biri, dünyanın en büyük giyim firması Inditex’in sahibi olduğu Zara’nın nane yeşili bir elbise tasarımı. Meksika Kültür Bakanlığı, bu elbisenin üzerindeki işlemelerin, ülkenin San Juan Colorado bölgesindeki yerli Mixteclere ait bir desen olduğunu söylüyor. Bakanlığın mektubunda, bu desenin yerlilerin ‘çevre, tarih ve dünya görüşüyle bağlantılı ata sembollerini yansıttığı’ belirtiliyor; elbisenin de bir zamanlar yerlilerin en az bir ayda işlediği ve kadın kimliğinin bir parçası olan ‘huipil’ isimli giysiyi andırdığına dikkat çekiyor.
Inditex ise Reuters ajansına yaptığı açıklamada, “Söz konusu tasarım hiçbir şekilde Meksika’daki Mixtec halkının sanatından ödünç alınmamıştır veya bundan esinlenmemiştir” diyerek suçlamayı reddetti.
Meksika Kültür Bakanlığı, Anthropologie firmasını da gök mavisi bir işlemeli şort tasarımında Mixe yerlilerinin desenlerini taklit etmekle suçladı. Mektuplarda Patowl firması da, çiçekli bir bluzunda Zapotec yerlilerine özgü desen ve işleme tekniğinin kullanıldığına dikkat çekildi. Bu iki firma suçlamalar hakkında henüz açıklama yapmadı.
MEKSİKA’DA ÖZELLİKLE TARTIŞMA KONUSU
Moda tasarımcılarının, kültürel tasarımları kökenlerine atıfta bulunmadan veya bu tasarımların asıl sahibi olan halklara bir kazanç sağlamadan kullanması son yıllarda tartışma yaratan bir mesele. Bu konu, Meksika’da özellikle gündemde. Zira, çoğunlukla yoksul olan toplulukların yüzlerce yıldır geleneksel hale gelmiş desenleri, sıklıkla Batılı giyim firmaları tarafından kopyalanıyor ve ‘boho-chic’ tarzında son derece yüksek fiyatlara satılıyor.
