İngiltere Başbakanı Liz Truss’ın göreve başladıktan 45 gün sonra istifa etmesinin ardından, iktidardaki Muhafazakâr Parti’nin yeni lideri belli oldu. Partinin desteğini kazanan Hint kökenli eski Maliye Bakanı Rishi Sunak, rakibi Penny Mordaunt’ın bugün yarıştan çekilmesi sonucu Muhafazakar Parti’nin lideri ve İngiltere’nin yeni başbakanı oldu.
Diğer başbakan adayı Penny Mordaunt, partinin 357 milletvekilinden en az 100’ünün desteğini alamadığı için yarıştan çekildi. Sunak bunun üzerine milletvekilleri ve parti üyeleri arasında oylama yapılmadan seçimi kazanmış oldu. 42 yaşındaki Sunak, İngiltere’nin modern tarihindeki en genç başbakan olacak.
MUHALEFET PARTİLERİ ERKEN SEÇİM ÇAĞRISI YAPIYOR
Kral 3. Charles’ın en kısa sürede hükümeti kurma görevini Sunak’a vermesi beklenirken muhalefet partileri ise bir an önce erken seçime gidilmesi çağrısı yapıyor.
TRUSS’IN İSTİFA KARARI
Boris Johnson’ın istifasının ardından ülkenin 3. kadın başbakanı olan ve “yeni Demir Leydi” olarak anılan Liz Truss’ın vergi indirimlerini iptal etmesi sonrası, ülkede ekonomik güvensizlik ve siyasi çalkantılar da beraberinde gelmişti.
20 Ekim’de istifa eden Truss, Başbakanlık Ofisi 10 Numara önünde yaptığı açıklamada, büyük bir ekonomik ve uluslararası istikrarsızlık döneminde göreve geldiğini belirterek, aileler ve işletmelerin faturalarını nasıl ödeyecekleri konusunda endişeli olduğunu kaydetmişti. Söz konusu durumu değiştirme yetkisiyle görevi devraldığını hatırlatan Truss, şu anki durum göz önüne alındığında, seçildiği bu görevi yerine getiremeyeceğini ifade etmişti.
VERGİ İNDİRİMİ KARARI SONRASI STERLİN SERT KAYIP YAŞAMIŞTI
İngiliz hükümeti, 23 Eylül’de ülkede toplam 45 milyar sterlini bulacak vergi indirimlerinin uygulanmasına hazırlanıldığını açıklamıştı. Bu durum, ülkenin dış borçlanmasının yükseleceği yönündeki beklentileri artırarak, sterlinin sert değer kayıpları yaşamasına neden olmuştu. Ekonomik planlara yönelik sert eleştirilerin ardından hükümet, yüzde 45’lik en yüksek gelir vergisi oranını kaldırma planından vazgeçmişti.
Daha önce pek çok kez bütçe düzenleme planı kapsamındaki vergi indirim planının arkasında duran Truss, 14 Ekim’de kamuoyu baskısı sonucu Kwasi Kwarteng’i Maliye Bakanlığı görevinden almış, yerine Jeremy Hunt’ı getirmişti.
Liz Truss, ciddi piyasa oynaklığına neden olan “hatalar” için özür dilemiş; ancak, Truss’un görevde ne kadar kalacağı konusunda İngiliz kamuoyunda tartışmalar başlamıştı.
RISHI SUNAK KİMDİR?
1960’larda Afrika’dan İngiltere’ye göç eden Hint kökenli bir ailenin çocuğu olan Sunak, 1980’de Southampton’da doğdu. Winchester Koljei’nde eğitim gören Sunak, Oxford Üniversitesi’nde Siyaset ve Ekonomi okudu.
Stanford Üniversitesi’nde MBA (İşletme Yüksek Lisans) eğitimini tamamlayan Sunak, 2015 yılında Muhafazakar Parti milletvekili seçildi. Sunak, 2019 yılından itibaren Hazine Baş Müsteşarlığı ve Maliye Bakanlığı gibi görevler üstlendi.
Sunak, eski İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın 7 Temmuz’da parti liderliğinden istifa etmesinin ardından da başbakanlık için aday olmuş ancak Liz Truss’ın karşısında yenilgiye uğramıştı.
Sunak lider seçilirse şu adımları atmayı vadetmişti:
• Enflasyon kontrol altına alındıktan sonra vergilerde indirime gitmek
• Bir sonraki yasama yılının sonuna kadar gelir vergisini düşürmek
• Kamu çalışanlarının ücret pazarlıklarını bağımsız bir kurula devretmek
• 2023 Nisan ayı itibariyle kurumlar vergisini yüzde 19’dan yüzde 25’e çıkarmak
• Savunma bütçesini mevcut GSYİH’nın yüzde 2’si düzeyinde sürdürmek
