Hollanda’da 29 Ekim’de yapılan erken genel seçimde sandıktan sürpriz çıktı. Sandık çıkış anketlerine göre, kamuoyu yoklamalarında önde görünen aşırı sağcı Özgürlük Partisi (PVV) ciddi oy kaybetti.
En büyük sürprizi, liberal sosyal demokrat eğilimli Demokratlar 66 Partisi (D66) yaptı. Seçim öncesi anketlerde dördüncü sırada yer alan D66, kesin olmayan sonuçlara göre 27 sandalye kazanarak, birinci parti oldu.
Kamuoyu yoklamalarında, aşırı sağ ile birincilik için yarıştığı belirtilen sosyal demokrat Yeşil Sol – İşçi Partisi (GL-PvdA) ittifakının lideri Frans Timmermans, alınan başarısız sonuçların ardından istifa ettiğini açıkladı.
Kasım 2023’te yapılan genel seçimlerde 150 üyeli Temsilciler Meclisi’nde 37 milletvekilliği kazanarak Hollanda’nın en büyük partisi olan, Geert Wilders liderliğindeki aşırı sağcı PVV ise, kamuoyu araştırma şirketi İpsos’un sandık çıkış anketlerine göre sadece 25 sandalye elde edebildi.
Wilders, seçim sonuçlarını, “Farklı bir sonuç ummuş olsam da vatandaş son sözü söyledi. Hâlâ Hollanda’nın ikinci hatta belki de birinci partisiyiz” dedi.
Seçim sonuçları konusunda en büyük hayal kırıklığını Yeşil Sol – İşçi Partisi (GL / PvdA) ittifakı yaşadı. İki yıl önceki seçimlerde 25 sandalye kazanan sosyal demokrat ittifak, seçim öncesi kamuoyu yoklamalarına göre, Wilders ile birincilik için yarışıyordu. Anketlerde 25-28 milletvekili çıkaracağı tahmin edilen GL / PvdA, 20 milletvekilliği kazanabildi.
GL/PvdA lideri Timmermans, seçim bürosunda yaptığı açıklamada, sonuçlar nedeniyle hayal kırıklığına uğradığını belirterek, parti genel başkanlığından istifa ettiğini açıkladı.
Timmermans, “Yeterince insanı bize oy vermeye ikna edemedik. Bunun sorumluluğunu üzerine alıyorum. Bu yüzden yönetimi bir sonraki nesile devretmek istiyorum” diye konuştu.
Seçimin bir başka kazananı da, merkez sağcı Hristiyan Demokrat Partisi (CDA) oldu. CDA, sandık başı anketlerine göre, 19 sandalye ile olası koalisyonun ortaklarından biri olmaya aday.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Hollanda seçimleri, anket şirketleri açısından da tartışılacak sonuçlar ortaya koydu. Seçim öncesi, sandalye sayısı 14’e kadar gerilediği belirtilen Dilan Yeşilgöz liderliğindeki sağ liberal Özgürlük ve Demokrasi İçin Halk Partisi (VVD) de, anketlerin aksine 23 sandalye elde ederek, olası koalisyonun kilit partilerinden biri oldu.
İki yıl önceki seçimlerde büyük bir sürpriz yaparak 20 sandalye elde eden merkez sağ Yeni Sosyal Sözleşme Partisi (NSC) ise, hiç sandalye kazanamadı.
Aşırı sağcı Çiftçi Vatandaş Hareketi Partisi (BBB), seçimden ciddi kayıpla çıkarken, bir başka aşırı sağcı parti JA21, bir olan milletvekili sayısını dokuza taşıdı.
Sosyalist Parti (SP) de seçimden kayıpla çıkarken, Türkiye ve Fas kökenli seçmenin desteklediği DENK Partisi meclisteki üç sandalyesini korudu.
Hollandalı yayın kuruluşları adına İpsos araştırma şirketi tarafından yapılan sandık çıkış anketleri, genellikle nihai sonuçlara yakın çıkıyor.
Seçim sonuçları, en az dört partili bir koalisyon hükümetini zorunlu kılıyor. Ancak koalisyonun hangi partilerden oluşacağı henüz bilinmiyor.
Koalisyon senaryoları, kesin sonuçların açıklanmasının ardından, Kral Willen – Alexander tarafından, seçimi kazanan partinin liderine hükümeti kurma görevini vermesinden sonra yapılacak temaslar sonucu kesinleşecek.
‘Siyasi nezaket’ yükselişte
Yaklaşık 13,5 milyon seçmenin bulunduğu Hollanda’da, seçmenlerin yüzde 76,3’ü sandığa gitti. Bu, iki yıl önceki seçimlere göre düşük bir katılım. Kasım 2023’te Hollandalı seçmenin yaklaşık yüzde 78’i oy kullanmıştı.
Erken genel seçim kampanyalarında, sığınma ve göç, konut sorunu ve sağlık hizmetlerindeki yetersizlik gibi konular ön planda yer aldı.
Kamuoyu yoklamalarına göre, 29 Ekim seçimlerinin en önemli sonucu, Hollanda’da “siyasi nezaket ve merkez partilerinin yeniden yükselişi” olacak.
Seçim kampanyaları ve televizyon oturumları sırasında, “nezaket, saygınlık, istikrar ve sorumlu siyaset” gibi kavramlara daha fazla yer verildi.
Siyasi yorumculara göre, Hollanda tarihinin en sağcı meclisi ve aşırı sağ öncülüğündeki koalisyon, hem seçmenin güvenini kırdı hem de toplumda gerginliği artırdı.
Göç, sağlık ve konut sorunu öncelikli gündemler
Seçim propagandası sırasında, artan nüfus, göç ve mülteci akını, yabancı öğrenci sayısındaki artış gibi nedenlerle giderek derinleşen konut sorunu bütün siyasi partilerin öncelikli gündemi arasındaydı.
Hollanda’da acilen 350 bin konuta gereksinim var. 2030 yılına kadar en az 900 bin konut üretilmesi gerekiyor. Bu nedenle birçok siyasi parti, yıllık 100 bin konut üretimini seçim vaadleri arasına aldı. Sosyal demokratlar, iktidara gelmeleri halinde 36 milyar euroluk bir konut paketini hayata geçireceklerini açıkladı.
Göçe sınırlama getirilmesi, sağlık giderleri konusunda halkın yükünün azaltılması ve sağlık hizmetlerinde kalitenin artırılması da en fazla üzerinde durulan konular arasındaydı.
Hollanda’da Kasım 2023’te gerçekleştirilen genel seçimlerde 37 milletvekili kazanarak en büyük parti olan aşırı sağcı PVV, Temmuz 2024’te Dilan Yeşilgöz liderliğindeki VVDç aşırı sağcı Çiftçi Vatandaş Hareketi Partisi (BBB) ve merkez sağ Yeni Sosyal Sözleşme Partisi (NSC) ile Hollanda tarihinin en sağcı koalisyon hükümetini kurdu.
Wilders’in “hukukun üstünlüğüne karşı söylemleri” endişesi nedeniyle koalisyon ortakları, parti liderlerinin hükümete katılmaması kararı aldı. Eski Hollanda İstihbarat Servisi (AIVD) Başkanı Dick Schoof öncülüğünde kurulan hükümetin ömrü 11 ay sürdü.
Partisi’nin gündeme getirdiği katı göç düzenlemelerine koalisyon içinden gelen itirazlar üzerine Wilders, Haziran ayında hükümetten çekilme kararı aldı.
Bu nedenle 29 Ekim’de erken genel seçim kararı alınmıştı.
