Güney Afrika’nın Northern Cape eyaletinde, çöl ortasında kurulan dünyanın en hassas ve güçlü radio teleskopu Meerkat’ın açılışına her kıtadan bilim adamları katıldı.
Astronom, mühendis ve data bilim adamlarını Güney Afrika’ya çekecek olan teleskoplar, Samanyolu Galaksisi’nin ve evrenin sırları keşfedecek.
Açılışını Güney Afrika Devlet Başkan Yardımcısı David Mabuza ve Bilim Teknoloji Bakanı Mmamoloko Kubayi-Ngubane’nın yaptığı Meerkat projesi her biri 13.5 metre çapında 64 dev antenden oluşuyor. Meerkat’ın, 30 bin kilometre ışık yılı uzaktaki (285 trilyon kilometre) Samanyolu Galaksisi’nin merkezinden görüntülediği yıldızların şu ana kadar çekilmiş en yüksek çözünürlüklü resimleri izleyenleri büyüledi.
4.4 milyar Rand’e (330 milyon Dolar) mal olan dev teleskoplar, kıtalararası Square Kilometer Array (Kilometre Kare Dizgesi-SKA) projesinin bir parçası olarak mevcut teleskoplardan yaklaşık 50 kat daha hassas teknolojisiyle astronomi çalışmalarında devrim yapmaya başladı.
Güney Afrikalı bilim adamları tarasından dizayn edilen ve Pretoria hükümetinin sponsorluğunda hayata geçirilen proje, radyo dalgalarının en detaylı haritalarını çıkaracak kapasitede.
Açılışta konuşan SKA’nın organizasyonlardan sorumlu Genel Müdürü Phil Diamond, “Merkaat teleskopları ile Güney Afrika astronomi ve veri biliminin en ön safında yer almaya başladı. Uluslararası SKA projesinin başarısı büyük oranda burada kurulan Meerkat’ın çalışmalarına bağlı” dedi.
İlki 2016’da tamamlanan teleskoplarla hizmet veren Meerkat, Samanyolu Galaksisi’nin merkezindeki süper kütleli kara deliklerin en detaylı resimlerini vermesinin yanında, önümüzdeki aylarda astronomi olaylarından ‘geçici dalgaları’ ve galaksilerdeki hidrojen bolluğunu araştıracak.
Bilim adamları, “geçici dalgalar” hadisesinin, bir kaç saniye süren “hızlı radyo patlamalarını” içerdiğini, bu konunun astronomi çalışmalarının en şaşırtıcı fenomeni olduğunu ifade ederken, hidrojen bolluğu olayının ise, yıldızların yakıtı olduğunu ve evrenin tarihini izleme imkanı verdiğini belirttiler.
64 teleskoptan oluşan MeerKAT, birçok antenin veya çanağın birlikte tek bir teleskop olarak hareket ettiği interferometri denen bir teknik kullanıyor. Her bir çanak, nispeten zayıf radyo sinyallerini uzaydan topluyor, birleştiriyor, süzüyor ve gökbilimcilere faydalı olan verilere dönüştürüyor.
Çok seyrek nüfuslu ve genellikle bulutsuz gökyüzüne sahip olan Northern Cape eyaletinde kurulan teleskoplara onlarca kilometre mesafeden itibaren bütün sinyaller kesiliyor. Ayrıca, Afrika’nın en güneyinde yer alan bölge, coğrafi konumu açısından Kuzey’e göre uzayı daha avantajlı açılardan gözlemliyor.
Açılış öncesi medyaya konuşan Güney Afrika Radyo Astronomi Gözlemevi Baş Bilim Adamı Fernando Camilo, “ Meerkat çok büyük bir proje, Amerika’yı bırakıp buraya geldim. Gökyüzünden gelen sesleri dinliyoruz ve büyük patlama öncesinden başlayarak galaksilerin oluşumunu, evrenin sırlarını keşfetmeye çalışıyoruz. Önceleri bizim astronomlarımız dışarı giderdi, şimdilerde yabancılar bize geliyor. Bir çok üniversitemizin çok kaliteli radyo astronomi grupları oluşmuş durumda” dedi.
Meekat teleskopları, sekiz büyük araştırma projesi için, yerli ve yabancı astronomlar başkanlığında, her bir proje için 5 yıl boyunca bin saat gözlem yapacaklar. Projelerin yarısından fazlası ‘hidrojen’ i incelerken, yüzde 30 gözlem zamanı ise, dünya astronomlarının projelerine sunulacak. MeerKAT’a önümüzdeki yıllarda 130 teleskop daha eklenecekken, projenin Avustralya ayağına ise 130 bin anten kurulacak.
Güney Afrika ve Avustralya’daki teleskoplar, galaksilerin ilk oluşumlarını, gezegenler arasındaki manyetik ilişkileri ve kosmozun geniş ölçekli yapısını inceleyecek. Cape Town’un kuzeyine 90 kilometre mesafedeki teleskoplar, 2012’de inşa edilmeye başlandı.
Meerkat projesi şimdiden bir çok astronomu, mühendisi ve bilim adamını Güney Afrika’nın gözlerden uzak Carvanyon kasabasına çekiyor. Aynı zamanda beyazların kurduğu tarihi bir kasaba olan Carvanyon, şimdilerde yeniden canlanmış, bir çok yeni oteli ile çöl ortasında, gözlerden uzak, yerli ve yabancı öğrenciler, hocalar için bir bilim merkezine dönmüş durumda.
