Çin’deki Uygur azınlığının sorunları üzerine çalışan bir insan hakları örgütünün hazırladığı rapora göre, 2014 yılından bu yana en az 630 imam ve dini kimliği olan kişi gözaltına alındı veya cezaevine gönderildi.
Uygur İnsan Hakları Projesi (UHRP) adlı insan hakları örgütü tarafından hazırlanan raporda, imamları özel olarak hedef alan Çin yönetimi, 2014 yılından bu yana en az 630 imam ve dini kimliği olan kişiyi gözaltına aldı veya cezaevine gönderdi. Bu kişilerden 18’i ya gözaltında ya da gözaltına alındıktan hemen sonra hayatını kaybetti.
ASIL SUÇLARI: İMAMLIK VAZİFESİNİ YAPMALARI
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Özgürlükleri ellerinden alınan bu imamlara, ‘radikal görüşler yaydıkları’, ‘düzeni bozacak şekilde kalabalıkları bir araya getirdikleri’, ‘ayrılıkçı düşünceleri kışkırtmak’ gibi kapsamı geniş suçlamalar getirildi.
Aile üyelerinin aktardığına göre ise, bu din adamlarının asıl suçları, vaaz vermek, dua gruplarına önderlik etmek, aslında imamlık faaliyeti yapmalarıydı.
304 İMAM CEZAEVİNE GÖNDERİLDİ
UHRP örgütü toplamda 1046 Müslüman din adamının yaşadıklarını ortaya çıkarmaya çalıştı.
Çoğu Uygur kökenli olan bu kişilerle ilgili bilgiler, aile üyelerinin anlatımı, medyada çıkan haberler, kamuya açık veya özel belgeler derlenerek oluşturuldu.
Toplam 1046 din adamının bir noktada gözaltına alınmış olduğu belirtilse de birçok vakada, Çin’in bölgeye ait resmi belgeler üzerindeki sıkı kontrolü nedeniyle, destekleyici delillere ulaşılamadı.
Ancak elde edilen veriler, 630 vakanın en az 304’ünün cezaevine gönderildiği anlaşılıyor.
AĞIR HAPİS CEZALARI VERİLDİ
Resmi belgelere ulaşılabilen örneklerde, mahkumiyet süresinin uzunluğuna bakılarak, Şincan bölgesindeki cezalandırmaların ağırlığı ortaya çıkıyor. Buna göre, yargılananların yüzde 96’sı en az 5 yıl hapis cezası alırken, yüzde 26’lık bir kesime 20 yıldan fazla mahkumiyet verildi. Bunların arasında 14 müebbet hapis de bulunuyor.
Elde edilen bu veriler, Şincan’daki din adamı sayısının ancak bir kısmına denk geldiği gibi bağımsız olarak doğrulanabilmiş değil. Ancak araştırma Şincan’daki din adamlarının, özel olarak hedef alındıklarını da ortaya koyuyor.
SIRADAN DİNİ FAALİYETLER RADİKALLEŞME OLARAK GÖSTERİLİYOR
Çin bölgede yaşayan Uygur başta olmak üzere Müslüman azınlıklara karşı “Çinlileştirme” politikası izliyor.
Pekin hükümeti ise suçlamaları reddediyor ve kurulan merkezleri ‘aşırı düşüncelerden arınılan eğitim kampları’ olarak tanımlıyor.
Çin’in ülkenin kuzey batısındaki Şincan bölgesinde yaşayan Müslüman nüfusa dahil olan 1 milyondan fazla kişiyi bir dönem gözetim altına aldığına inanılıyor.
Devlet yetkililerine, tecavüz, zorla çalıştırma ve kısırlaştırma gibi suçlamalar yöneltiliyor.
Şincan’da gözetim altına alınan yüz binlerce Uygurlu Müslüman, haklarında bir suçlama olmadan, bu eğitim kamplarında kalmak zorunda bırakıldı.
Haklarında suçlama olan kişilere ise hapis cezaları verildi ve bu kişilerin sayısı 2017 yılından itibaren ciddi şekilde arttı.
Bu kişilere hangi suçlamalarla ceza verildiğine ilişkin resmi mahkeme belgelerine ulaşmak güç. Elde edilen belgeler ise sıradan dini faaliyetlerin, nasıl radikalleşme olarak gösterildiğini ortaya koyuyor.
CUMA NAMAZI KILDIRDI, DİNİ NİKAH KIYDI: 10 YIL HAPİS CEZASI
Okan Mehmet isimli 51 yaşındaki Kazak kökenli imamın yakalama tutanağında, ‘radikal düşünceler yayma’ suçlaması yer alıyor. Ailesine göre ise Mehmet, Cuma namazı kıldırma ve dini nikah kıyması nedeniyle tutuklandı.
Mehmet’in gözaltına alınma emri tutanağında, evlendirme ile ilgili ulusal yasaları çiğnediği suçlamasının yanında, radikal düşünceler yayma iddiası da yer alıyor.
Okan Mehmet’in 10 yıla kadar hapis cezasına çarptırıldığı bildiriliyor.
Merkezi hükümet tarafından görevlendirilen bir imam olan 58 yaşındaki Bakıhan Mirzan da benzer şekilde ‘radikal düşünceler yayma’ suçlamasıyla tutuklandı.
2018 yılında tutuklanan Mirzan, 14 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ailesine göre tek suçu imamlık görevini yerine getirmesi oldu.
DÖRT ÜLKE ‘SOYKIRIM’ DEDİ
Çin’in özellikle Müslüman Uygur Türklerine karşı uyguladığı insan hakları ihlalleri, uluslararası saygınlığa sahip insan hakları kuruluşları ve Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı kuruluşlar tarafından defalarca raporlaştırıldı.
ABD’de Donald Trump yönetimi ve Biden yönetimi Çin’in Uygulara karşı politikalarını ‘soykırım’ olarak tanımladı. Kanada, Hollanda ve İngiltere parlamentoları da bu yönde karar aldılar.
ABD ve Avrupa Birliği dahil çok sayıda ülke Çin’e karşı yaptırım kararları aldılar.
