BMMYK ‘Zorla Yerinden Edilmede Küresel Eğilim 2024’ raporunda zorla yerinden edilmede 12 yıllık üst üste bir artışın yaşandığını bildirdi. Rapora göre geçen yılın rakamları yeni bir tarihi seviyeye ulaştı.
Mayıs 2024 itibarıyla toplam rakamın 120 milyona ulaştığı belirtilen raporda, Sudan, Gazze ve Myanmar’da devam eden çatışmaların yerinden edilmeleri tetiklediği ve bu duruma acilen çözüm bulunması gerektiği vurgulandı.
Bu artışın, yeni ve uzun süredir devam eden krizlerin çözülmesindeki ‘başarısızlığı’ gösterdiği belirtildi. BMMYK, bu durum karşısında dünyanın kayıtsız ve eylemsiz kaldığına dikkat çekti.
Raporda, şu ifadelere yer verildi:
“(Dünya genelinde) Yerinden edilme rakamlarındaki en büyük artış, çatışmalardan kaçıp kendi ülkelerinde kalan kişiler nedeniyle yaşandı. Ülke İçinde Yerinden Edilme İzleme Merkezine (IDMC) göre, bu sayı 68,3 milyon kişiye yükseldi. Bu da son beş yılda neredeyse yüzde 50’lik bir artışa karşılık geliyor.”
Raporda öne çıkan bulgular şunlar:
Zorla yerinden edilenlerin sayısı dünyanın en yoğun 12’nci nüfus yoğunluğuna sahip Japonya’yla eşdeğer.
Yerinden edilme rakamlarının artmasına Sudan’da devam eden yıkıcı çatışmaların neden olduğu belirtildi. Nisan 2023’ten bu yana ülke içinde 7,1 milyondan fazla kişi yerinden edildi ve 1,9 milyon Sudanlı da komşu ülkelere geçti.
2023 yılı sonunda toplam 10,8 milyon Sudanlı yerinden edildi. Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Myanmar’da geçen yıl şiddetli çatışmalar nedeniyle milyonlarca kişi ülke içinde yerinden edildi.
Suriye, 13,8 milyon kişinin ülke içinde ve dışında zorla yerinden edilmesiyle dünyanın en büyük yerinden edilme krizi olmaya devam ediyor.
BM Yakın Doğu’daki Filistin Mültecilerine Yardım ve Bayındırlık Ajansı’nın (UNRWA), 2023’ün sonu itibarıyla Gazze Şeridi’nde yaşanan yıkıcı şiddet nedeniyle 1,7 milyona yakın insanın (nüfusun yüzde 75’i) yerinden edildiğini tahmin ederken, bazı Filistinli mültecilerin birden çok kez yerinden olduğu belirtti.
Mültecilerin ve uluslararası korumaya ihtiyaç duyan diğer kişilerin sayısı, BMMYK ve UNRWA’nın yetki alandakiler dahil 43,4 milyona yükseldi.
Mültecilerin büyük çoğunluğu komşu ülkelerde barınırken, bunların yüzde 75’inin düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşadığı tespit edildi.
2023’te dünya genelinde 5 milyondan fazla ülke içinde yerinden edilmiş kişi ve bir milyondan fazla mülteci menşe ülkelerine geri döndü.
Öte yandan iklim krizi, zorla yerinden edilmiş insanları orantısız bir şekilde daha fazla etkiliyor.
BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, tarafların, savaşın temel yasalarına ve uluslararası hukuka saygı duyması gerektiğine işaret etti. Grandi, çatışmalar, insan hakları ihlalleri ve iklim krizi için daha iyi bir işbirliği ve ortak çabanın olmaması halinde, rakamların artmaya devam edeceğini, bunun da yeni sefaletlere ve maliyetli insani müdahalelere neden olacağını belirtti.
Flippo Grandi sözlerine şöyle devam etti:
“Bu acı, uluslararası toplumu zorla yerinden edilmenin temel nedenleriyle mücadele etmek için acilen harekete geçmeye teşvik etmeli. Mülteciler ve onlara ev sahipliği yapan toplulukların dayanışmaya ve yardım eline ihtiyacı var. Onlar, dahil olduklarında toplumlara katkıda bulunabilirler ve bulunuyorlar.”
Geçen yıl milyonlarca insanın evine döndüğünü söyleyen Grandi bu durumu ‘önemli bir umut ışığı’ olarak nitelendirdi.
