NATO’nun hava tatbikatı Air Defender 23, dört yıl süren hazırlıkların ardından bugün başlıyor. Bu, NATO’nun ittifakın kuruluşundan bu yana yaptığı en büyük tatbikat. 12-23 Haziran tarihleri arasındaki tatbikatta Almanya lojistik merkez olacak. 25 ülkenin iştirak edeceği tatbikat kapsamında Almanya’daki altı askerî havaalanında, 250 dolayında uçak konuşlandırılacak. ABD, tatbikata 100 uçakla katılacak. Havada olası bir kriz durumuna karşı farklı simülasyonların uygulanacağı hava manevrası, üç uçuş bölgesini kapsıyor: Kuzey Almanya ve Kuzey Denizi hava koridoru ile Almanya’nın doğusu ve güney Almanya’nın küçük bir şeridi. Bu bölgeler dönüşümlü olarak her gün birkaç saatliğine sivil hava trafiğine kapatılacak.
Almanya’nın merkezinde yer aldığı Avrupa semaları, dünyada en çok kullanılan hava sahaları arasında yer alıyor. Bu nedenle havacılık uzmanları, sivil hava trafiğinin Air Defender 23 ile paralel olarak büyük ölçüde aksamadan devam edip edemeyeceğini merak ediyor. Alman havalimanlarının da on günlük tatbikat sırasında gece çalışma saatlerini uzatması bekleniyor. Alman Hava Kuvvetleri’nin en yüksek rütbeli pilotu olan müfettiş Ingo Gerhartz, “Tüm bu önlemlerin yürürlüğe girmesi halinde uçuş iptallerinin yaşanmayacağını umuyorum,” diyor. Ancak hava kuvvetleri müfettişi, varış ve kalkışlarda gecikmelerin yaşanabileceği ihtimalini de göz ardı etmiyor.
Uçuş iptali yok ama gecikmeler olabilir
Avrupa havayolları birliği “Airlines for Europe” da herhangi bir uçuş iptali beklemiyor. Brüksel merkezli kuruluşun sözcüsü Kevin Hiney, DW’ye verdiği mülakatta, “gecikme olasılığı var, ancak fazla büyük çapta olmaz” diyor. Bununla birlikte tatbikatın sivil uçuş operasyonlarına etkilerini, bu dönemde uçakla yolculuk yapacakların, konuyla ilgili haber ve açıklamaları güncel bir şekilde takip etmeleri öneriliyor.
Alman havacılık uzmanı Clemens Bollinger DW’ye verdiği mülakatta, Alman hava trafik kontrolünün, Avrupa’daki diğer ülkelere kıyasla bir özelliğine dikkat çekiyor: “Alman hava sahası çok yoğun kullanıldığı için 30 yıldır hem sivil hem de askerî hava trafik kontrolörleri entegre edilmiş durumda. Fransa’daki hava kuvvetleri normal operasyonlar sırasında bile uçuş bölgelerini sürekli olarak tarifeli uçuşlara kapatırken, Almanya üzerindeki sivil ve askerî uçuşlar, normal operasyonlar sırasında her gün birbirleriyle koordine ediliyor. Hava trafik kontrolörleri, hava kuvvetlerindeki meslektaşlarıyla sürekli bilgi alışverişinde bulunuyor. Ancak hepimiz biliyoruz ki, fırtına, diğer hava etkileri ya da trafik yoğunluğu gibi gecikmelere yol açabilecek pek çok faktör var” diyor. Başka bir deyişle: Havacılık zaten başlı başına son derece karmaşık. Bir de buna Air Defender 23 sırasındaki yoğunluk eklenirse gecikmeler neredeyse kaçınılmaz olacak.
Caydırıcılık mesajı verimek isteniyor
Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Enstitüsü’nden (SWP) Torben Arnold DW’ye yaptığı açıklamada, NATO’nun düzenli sivil uçuş trafiğinin ortasında hava savunma tatbikatı yaparak caydırıcılık konusunda güçlü bir mesaj vermek istediğini söylüyor: “Bu hava sahası son derece yoğun olsa bile NATO ittifak topraklarının her santimini savunacağımızı göstermeye hazır olduğumuza dair net bir mesaj söz konusu.”
NATO ülkelerine mensup 10 binden fazla asker, hazırlanmış çok sayıda tatbikat senaryosunu simüle edecek. Alman hava kuvvetleri müfettişi Ingo Gerhartz, örneğin “bir hava alanından tahliye” senaryosunun, tatbikat rutinlerinin bir parçası olduğunu söylüyor. Bu tatbikatın, ABD ve müttefiklerinin Afganistan misyonunu alelacele sona erdirdiği 2021 yılında Kâbil havaalanında yaşanan kaotik günlerin ardından manevra planına eklendiği anlaşılıyor. Diğer senaryolar arasında kara birliklerine hava desteği, düşman jetlerine karşı gökyüzünde mücadele ve aynı zamanda NATO avcı-bombardıman uçakları tarafından orta menzilli füzelerin önlenmesi yer alıyor. ABD kuvvetleri, ittifakın en modern savaş uçağı olan F-35 hayalet bombardıman uçağını bu amaçla tatbikata gönderiyor. SWP uzmanı Arnold, Kuzey Denizi üzerinde de düşman denizaltılarının ya da gemilerinin savunulmasının provasının yapılacağını söylüyor. Arnold, düşmanın “kıtasal olarak anakarada bir yerde bulunmayan bölgelerden de saldırabileceğini” hatırlatıyor.
Rus keşif uçaklarından yakın markaj
Avrupa’da pek çok kişinin “düşman” denince aklına hiç kuşkusuz Rusya ve geçen yıl 24 Şubat’tan bu yana Ukrayna’ya karşı yürüttüğü geniş çaplı saldırı geliyor. Ancak Alman Hava Kuvvetleri Müfettişi Ingo Gerhartz, Air Defender 23’ün planlarını Berlin’de basın mensuplarına aktarırken, doğudaki düşmandan hiç bahsetmemek için elinden geleni yaptı. Bu görevi ABD’nin Almanya Büyükelçisi Amy Gutman devraldı: “Önlem almak yoluyla caydırıcılık, bugün her zamankinden daha önemli” dedi. ABD ve NATO müttefikleri caydırıcılık kartını oynarken, muhtemelen pek de istenmeyen bir yan etkiyle karşı karşıyalar: Rusya’nın silahlı kuvvetlerinin keşif uçakları de NATO tatbikatını yakından takip edecek. Öte yandan Ukrayna ordusu, başlattığı karşı taaruz hamleleriyle ülkenin doğu ve güneyindeki cephe boyunca Rus mevzileri üzerinde giderek daha fazla baskı kuruyor.
