Aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi, ülke 23 Şubat’taki seçimlere hazırlanırken 1,5 milyon euro ile şimdiye kadarki en büyük bağışa sahip oldu.
Bağışı yapan Winfried Stöcker, kendi geliştirdiği bir aşıyı kullanarak COVID-19 pandemisinin ortasında yasa dışı bir aşılama kampanyası düzenlediği için 2021 yılında para cezasına çarptırılan multimilyoner bir tıp girişimcisi.
Bağış, AfD’nin tarihinde aldığı en önemli fon akışını temsil ediyor: Bir önceki en yüksek bağış 35.000 euro gibi düşük bir miktardı.
Stöcker’in yaptığı bağış, dikkat çekmenin yanı sıra tamamen yasal. Almanya’da bir partiye bağışta bulunmanın herhangi bir sınırı bulunmuyor.
Ülkedeki seçim kampanyalarının maliyeti uluslararası ölçekte nispeten ucuz. Yine de bu maliyet giderek artıyor. Statista tarafından derlenen verilere göre, Federal Meclis’te temsil edilen partiler 2021 yılında seçim kampanyaları için toplam 235 milyon euro harcarken, 2017 yılında bu rakam 184 milyon euro’ya ulaşmıştı.
Almanya’da bir siyasi parti kendini nasıl finanse edebilir?
Alman yasalarına göre, partiler devletten, üyelerin katkılarından, seçilmiş görevlilerin maaşlarından ve özel veya kurumsal bağışlardan fon alabilirler.
Partilerin çoğu, kampanyaları ve geçimleri için devlet fonlarına bel bağlamaktadır. Devlet fonları toplam gelirlerinin üçte birinden fazlasını oluştururken, üye aidatları ikinci en önemli gelir kaynağıdır ve bireyler ile şirketlerden gelen bağışlar da çok az bir paya sahiptir.
Her partinin aldığı devlet fonu miktarı, toplumdaki önemine göre belirlenir. Genellikle AB, eyalet ve federal düzeyde son seçimlerde ne kadar oy kazandığına ve üye bağışlarından ne kadar aldığına göre hesaplanır.
Eleştirmenler böyle bir sistemin genellikle küçük partilere karşı ayrımcılık yaptığını ve merkez sağ Hristiyan Demokrat Birliği (CDU) ve merkez sol Sosyal Demokrat Parti (SPD) gibi daha büyük ve köklü partileri ödüllendirdiğini söylüyor.
Ancak küçük partiler yine de gelirlerinin yüzde 50’si ile sınırlı olan devlet fonlarından faydalanabilmektedir. Federal Meclis Başkanı her yıl devlet fonunun üst sınırını belirliyor. Bu miktar 2024 yılında 219 milyon euro olarak belirlenmiştir.
Parti bağışlarına sınır var mı?
Vergi mükellefleri, parti üyeleri ve kurumsal ve bireysel bağışçılar, partilere devletten gelmeyen paralarının çoğunu sağlarlar.
Bir şirketin bireylerden ya da şirketlerden ne kadar bağış alabileceğine ya da her bir partinin bir kampanya için ne kadar harcama yapabileceğine dair herhangi bir sınırlama yoktur. Bu durum, 27 üye ülkesinden 19’unun bir siyasi partiye ne kadar bağış yapılabileceğine dair bir sınırlama getirdiği Avrupa Birliği’nde çok yaygın değildir.
Bağışlar konusunda şeffaflığı arttırmak üzere yasada yapılan değişikliklere rağmen, eleştirmenler yasanın, zaman içinde bağış toplayıp bunları doğrudan ya da reklam yoluyla siyasi partilere vermesine izin verilen dernekler ya da “Verein” gibi diğer boşlukları hesaba katmadığını söylüyor.
Bu Haberlerdeİlginizi Çekebilir
Ancak partiler daha önce de bu yöntemle bağış topladıkları için eleştirilmişti.
AfD daha önce İsviçre’deki bir paravan şirket aracılığıyla 2016-2018 yılları arasında 6 milyon euroluk yasa dışı bir reklam kampanyasından yararlanmakla suçlanmıştı. Daha yakın zamanda ise sol milliyetçi Sahra Wagenknecht İttifakı (BSW), kendi kurduğu bir dernekten 1,6 milyon euro bağış kabul ettiği iddiasıyla defalarca eleştiri oklarının hedefi oldu.
Bağışlarla ilgili temel şartlardan biri, 35.000 euronun üzerindeki tüm bağışların Federal Meclis’e bildirilmesi ve bağışçının bilgilerinin internet üzerinden erişilebilir hale getirilmesidir.
10.000 euronun üzerinde ancak 35.000 euronun altındaki bağışların her partinin yıllık raporunda yayınlanması gerekiyor, ancak bağışlar iki yıl sonra kamuoyuna açıklanıyor.
Uzmanlara göre kuralların pek bir önemi yok
Analistler ayrıca bu kuralların bireylerin ya da işletmelerin daha önemli katkılarda bulunmasını engellemediğini öne sürüyor.
Kamu yayıncısı ZDF tarafından yapılan bir araştırmaya göre CDU, Kuzey Ren Vestfalya’daki bir kaçakçılık çetesinin çeşitli bölge oluşumlarından üç yıl boyunca yaklaşık 50.000 euro bağış kabul etti.
Bağışların çoğu, 10.000 euronun altında olduğu için raporlarda yer almadı. SPD’nin Solingen kentindeki bölge şubesinin de davayla bağlantılı birinden 9.500 euro tutarında iki bağış kabul ettiği kaydedildi.
STK’lar ve lobi grupları, parti bağışlarına üst sınır getirilmesi ve 2.000 euroya kadar olan bağışların yayınlanma zorunluluğu getirilmesi gibi daha fazla kısıtlama getirilmesi çağrısında bulundu.
SPD, Yeşiller ve liberal Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan ve “trafik ışığı” olarak adlandırılan koalisyonda bu konu tartışılmış, ancak yerel haberlere göre CDU nihayetinde bunu engellemiştir.
Lobby Control adlı STK’dan Aurel Eschmann Euronews’e yaptığı açıklamada, bağış sınırının olmamasının “şirketlere ve süper zenginlere siyasi ortamı kendi lehlerine çevirme imkanı verdiğini” söyledi.
Eschmann AfD’nin mega bağışı ile ilgili olarak, “Süper zengin bir bağışçının aşırı sağcı bir partiyi açıkça desteklemek istemesini endişe verici bir gelişme olarak görüyoruz,” dedi.
Eschmann sözlerini şöyle tamamladı: “Almanya’da parti bağışlarına acilen bir üst sınır getirilmeli ve bu sayede demokratik olmayan etki olasılığı ortadan kaldırılmalıdır.”
