Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy ve ABD Başkanı Donald Trump arasında Oval Ofis’te kameralar önünde yaşanan sert tartışmanın ardından Kiev etrafında kenetlenen Avrupa ülkeleri, Rusya kaynaklı tehditlere karşı “Avrupa’yı yeniden silahlandırma” planında uzlaşıya vardı.
Zirve sonrası basına konuşan Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Antonio Costa, “Güçlü ve egemen bir Avrupa savunması için kararlı adımlar atıldığını” söyledi.
Brüksel’deki toplantıda liderler savunma harcamaları için toplam 800 milyar euroluk kaynağın seferber edilmesinde uzlaştı. Buna göre üye ülkelere savunma sanayi yatırımları için 150 milyar euro aktarılması acil olarak ele alınacak. Plan ayrıca, Birlik içindeki mali kuralların gevşetilerek ülkelerin daha fazla harcama yapmasına olanak tanıyor, bunun fazladan 650 milyar euro harcama imkanı yaratacağı hesaplanıyor. Ortak füze ve hava savunma sistemleri geliştirilmesini de öngören planı hafta başında AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen duyurmuştu.
Almanya’da da müstakbel koalisyon ortakları Hristiyan Birlik partileri (CDU/CSU) ve Sosyal Demokrat Parti (SPD) askeri harcamaların sıkı borçlanma kurallarından muaf tutulmasında uzlaşmıştı.
Liderlerin gündeminde nükleer caydırıcılık başlığı da vardı. ABD’nin Avrupa’ya nükleer koruma sağlamaktan vazgeçmesi halinde Fransa bu rolü üstlenmeyi teklif ediyor. ABD’nin Avrupa kıtasında yaklaşık 100 nükleer silah bulundurduğu değerlendiriliyor.
Ukrayna bildirisine Orban imza atmadı
Trump’ın NATO’ya şüpheci yaklaşımı Avrupa ülkelerini kendi savunmaları için daha fazlasını yapmaya zorluyor. İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’nın güvenliğinin garantörü olan ABD’nin bu rolüne devam edip etmeyeceği belirsiz.
Brüksel’de Zelenskiy’i ağırlayan Avrupalı liderler Ukrayna’yla dayanışma bildirisi de yayınladı. Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın muhalefet ettiği ortak metinde 27 yerine 26 imza yer aldı. Mesajda Ukrayna’ya destek ifade edildi. Öte yandan zirvede Ukrayna’ya yönelik büyük çaplı yeni yardım açıklamaları yapılmadı.
Ukrayna’ya silah yardımlarına karşı çıkan Orban, Avrupa’nın da ABD’yi izleyerek Rusya ile diyaloğa geçmesinden yana.
Ukrayna savaşını bitirmek istediğini söyleyen Trump, Avrupalı ortaklarından uzaklaşarak Rusya ile yakınlaşıyor. Avrupa başkentlerinde ABD’nin tutum değişikliğinin Ukrayna’yı dezavantajlı bir anlaşmaya zorlayacağından ve Moskova’yı gelecek yıllarda yapabileceği başka saldırılara daha da cesaretlendireceğinden endişe ediliyor.
Ukrayna ve ABD Riyad’da görüşecek
Oval Ofis’teki tartışmanın ardından Zelenskiy Washington ile arasını düzeltmeye çalışıyor. Trump’ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff, Ukrayna lideri Zelenskiy’nin tartışma sonrası Trump’a gönderdiği mektup için, “Bir özür vardı. ABD’nin Ukrayna için çok fazla şey yaptığının kabulü ve minnettarlık vardı” dedi.
Zelenskiy’nin geri adımının ardından Beyaz Saray, Ukraynalı ve ABD’li heyetlerin Suudi Arabistan’da bir araya geleceğini duyurdu. Ukraynalı yetkililer görüşmenin gelecek hafta Salı günü Riyad’da yapılmasını beklediklerini söylediler.
Şubat ayında ABD ve Rusya dışişleri bakanları yine Riyad’da görüşmüşlerdi.
