Rusya-Ukrayna Savaşıyla başta İsveç olmak üzere Avrupa’da alternatif enerji arayışları

Analiz / Ramazan F. Güzel

Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgali, Avrupa’nın enerji güvenliğini derinden sarsmış ve ülkeleri Rus enerji kaynaklarına olan bağımlılıklarını azaltmak için alternatif çözümler aramaya yönlendirmiştir…

Bu durum, enerji politikalarında köklü değişikliklere ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelimin hızlanmasına neden olmuştur. Bu yazımızda kısaca bu alternatif enerji bulma arayışlarını ve yönelişlerini İsveç özelinde irdelemeye çalışacağız.

İsveç’in Enerji Politikaları: Yenilenebilir Enerji ve Nükleer Dönüş

İsveç, enerji arz güvenliğini artırmak ve fosil yakıtlardan uzaklaşmak için yenilenebilir enerji kaynaklarına yoğunlaşmıştır. Göteborg Enerji, bu strateji doğrultusunda gaz türbinleri ve rüzgâr enerjisine yatırım yapma kararı almıştır. İsveç hükümeti ise enerji bağımsızlığına yönelik daha büyük bir adım atarak yeni nükleer reaktörlerin inşasına yönelik yasağı kaldırmıştır. Bu adımlar, İsveç’in enerji portföyünü çeşitlendirme ve sürdürülebilir enerji sistemine geçiş hedeflerini desteklemektedir (Göteborgs-Posten, 2024).

2020 yılında kömürden tamamen çıkmayı başaran İsveç, Avrupa’da yenilenebilir enerji hedefleri doğrultusunda lider bir rol üstlenmiştir. İsveç’in enerji politikaları, rüzgâr, güneş ve hidroelektrik gibi kaynaklara dayalı yatırımları artırarak enerji güvenliğini pekiştirmeyi amaçlamaktadır.

Almanya’nın Enerji Politikalarındaki Değişiklikler

Almanya, Rusya-Ukrayna savaşı sonrası enerji krizine yanıt olarak yenilenebilir enerjiye yönelmiştir. Ülkenin enerji üretiminin %50’den fazlasının yenilenebilir kaynaklardan sağlanması beklenmektedir. (Blomberg, 2024)

Ayrıca, Almanya enerji politikasını değiştirerek, nükleer enerji ve kömür kullanımını yeniden değerlendirmektedir. (DW, 2024)

Avrupa’nın Genel Enerji Stratejileri

Avrupa genelinde, Rusya-Ukrayna savaşı sonrası enerji krizine yanıt olarak yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim hızlanmıştır. Özellikle hidrojen enerjisi gibi alternatif enerji kaynaklarına yatırımlar artmıştır.

Ayrıca, Avrupa ülkeleri enerji arz güvenliğini sağlamak için LNG kapasitesini artırmış ve enerji bağımsızlığına yönelik adımlar atmıştır.

Avrupa’nın Enerji Krizi ve REPowerEU Planı

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası Avrupa, enerji arz güvenliğini sağlama konusunda ciddi bir sınavla karşı karşıya kalmıştır. Rusya’nın gaz ihracını sınırlamasıyla birlikte AB ülkeleri enerji fiyatlarında dramatik artışlar yaşamış, enerji kriziyle başa çıkmak için acil çözümler üretmek arayışına girmiştir.

AB, bu zorluklara REPowerEU planıyla yanıt vermiştir. Bu plan, Avrupa’nın Rus gazına bağımlılığını azaltmayı, yenilenebilir enerjiye geçişi hızlandırmayı ve enerji çeşitliliğini artırmayı hedeflemiştir. Plan kapsamında:

-LNG altyapısının genişletilmesi,

-Gaz talebinin düşürülmesi,

-Yenilenebilir enerji yatırımlarının hızlandırılması gibi adımlar atılmıştır (Hariciye, 2024).

2023 yılı sonunda Avrupa’nın Rusya’dan gaz ithalatı %12,7’ye düşmüş, Norveç %53,4 ile Avrupa’nın en büyük gaz tedarikçisi haline gelmiştir (Eurostat, 2023).

Kömür Kullanımı: Geçici Bir Çözüm mü?

Enerji krizinin ilk dönemlerinde, birçok Avrupa ülkesi kömür kullanımını geçici olarak artırmıştır. Örneğin, 2022’de AB’nin kömür tüketimi %6,5 artış göstermiştir. Ancak bu artış, uzmanlara göre geçici bir çözümdür. 2023 itibarıyla kömür tüketimi %23,3 azalmış, bu durum Avrupa’nın kömürden çıkış hedeflerini koruduğunu göstermiştir (IEA, 2024).

Polonya gibi kömüre dayalı enerji üretiminde lider ülkelerde bile kömürün toplam enerji üretimindeki payı 2023’te %61’e düşmüştür. Yenilenebilir enerji yatırımları ise kömür yakıtlı üretimin yerini almaya başlamıştır (Teyit, 2024).

Türkiye’nin Kömür Politikası ve Avrupa ile Karşılaştırma

Avrupa ülkeleri kömürden çıkış hedeflerini planlarken, Türkiye kömürden enerji üretiminde artış göstermiştir. Türkiye’nin kömürden elektrik üretimindeki payı 2023’te %36,6’ya ulaşmıştır. İthal kömüre bağımlılık ise %73’e yükselmiş, bu oran Rusya’nın Türkiye’nin ana kömür tedarikçisi konumuna gelmesine neden olmuştur (Teyit, 2024).

Bu durum, Türkiye’nin yenilenebilir enerjiye geçişte Avrupa’nın gerisinde kaldığını göstermektedir. Avrupa Birliği’nin kömürden çıkış politikaları, Türkiye için önemli bir örnek teşkil edebilir.

Yenilenebilir Enerjiye Geçiş: Başarılar ve Zorluklar

Avrupa’da yenilenebilir enerji yatırımları son yıllarda büyük bir ivme kazanmıştır. 2023 yılında AB, elektriğinin %44’ünü yenilenebilir enerji kaynaklarından üretmiş, bunun %27’si rüzgâr ve güneş enerjisinden sağlanmıştır.

Bu oran, 2021’deki %37,4’e kıyasla büyük bir ilerleme kaydedildiğini göstermektedir (Ember, 2023).

Başarılar

-Almanya, 2030 yılına kadar elektriğinin %80’ini yenilenebilir enerji kaynaklarından üretmeyi hedeflemektedir.

-AB ülkelerindeki güneş ve rüzgâr kapasitesi, 2023’te dünya ortalamasının üzerinde bir hızla genişlemiştir.

Zorluklar

1-Kritik Hammaddelere Olan Talep: Yenilenebilir enerji teknolojilerinde kullanılan lityum, kobalt gibi minerallere olan yüksek talep, yeni bağımlılık riskleri oluşturmaktadır (Hariciye, 2024).

2-Kesintili Enerji Sorunu: Güneş ve rüzgâr enerjisinin kesintili doğası, enerji depolama teknolojilerinin geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

3-Tüketici Yükü: Enerji geçişi, enerji maliyetlerini artırabilir; bu da sanayiler ve tüketiciler üzerinde ekonomik baskı meydana getirebilir.

Sonuç

Rusya-Ukrayna savaşı, Avrupa ülkelerinin enerji politikalarını yeniden şekillendirmesine neden olmuş ve enerji arz güvenliğini sağlamak amacıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına ve nükleer enerjiye yatırımların artırılmasını teşvik etmiştir. İsveç ve Almanya gibi ülkeler, enerji bağımsızlığını sağlamak ve sürdürülebilir enerji politikaları oluşturmak için stratejik adımlar atmaktadır.

İsveç, nükleer enerjiye dönüş ve yenilenebilir enerji yatırımlarıyla bu süreçte lider bir rol oynamaktadır. Bu politikalar, hem enerji bağımsızlığını hem de çevresel sürdürülebilirliği destekleyen önemli bir örnek sunmaktadır.

İsveç’teki bu çabaların ve arayışların diğer ülkelere de örnek teşkil edebileceğine inanıyorum. Bu nedenle de alternatif enerji arayışlarına dair bu ülkedeki çabaları sunmak istedim. İnsanların mutlu ve refah yarınlarda buluşması dilekleriyle…

Faydalanılan Kaynaklar

1-Göteborgs-Posten (GP) – Regional Energy Reports (www.gp.se)

2-Ember (2023) – AB Elektrik Üretimi Raporu (www.ember-climate.org)

3-Hariciye (2024) – Enerji ve Diplomasi Yaklaşımları (www.hariciye.org)

4-Teyit (2024) – Avrupa’da Kömürden Çıkış Politikaları (www.teyit.org)

5-IEA (2024) – Kömür 2022 Raporu (www.iea.org)

6-Eurostat (2023) – Avrupa Doğalgaz İthalatı Verileri (www.ec.europa.eu)