BirGün’den İlayda Kaya’nın haberine göre, Diyarbakır’ın Çınar ve Mardin’in Mazıdağı arasındaki alanda çıkan ve 15 kişinin hayatını kaybettiği yangındaki tek sorumlu, raporlarla da belgelenen Dicle Elektrik Dağıtım Şirketi (DEDAŞ). Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’nın ardından Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı olay yeri raporu da yangının elektrik direğinden çıktığını bir kez daha doğruladı. Raporda, ‘‘Yangının elektrik direğinden çıkan kıvılcımların ekinlerin üzerine düşmesi ile başladığı kanısına varıldığı’’ ifade edildi.
Diyarbakır’ın Çınar ilçesindeki Köksalan Mahallesi’nde 20 Haziran’da saat 22.15’te başlayan ve rüzgarın şiddetiyle Yazçiçeği, Bağrık ve Ağaçsever mahallelerini etkileyen yangın Mardin’in Mazıdağı ilçesi Yücebağ, Şenyuva ve Yetkinler mahalleleri istikametine ilerlemiş, yangında 15 kişi yaşamını yitirmişti.
Asli kusurlu
Yangının üzerinden 6 gün geçmesine karşın yangının çıktığı yerin ‘‘afet bölgesi ilan edilmemesi’’ tepki çekti. Yangının ardından DEDAŞ’ın ihmalleri bilirkişi raporu ve tanık anlatımlarına da yansıdı. Özelleştirme sonrası bölgenin ‘özel elektrik tekeli’ konumuna yükselen DEDAŞ’ın yarattığı yıkım, yangın ile bir kez daha gözler önüne serildi.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı da bölgede yaptığı incelemelerin ardından rapor hazırlayarak “yangının elektrik direğinden çıkan kıvılcımların ekinlerin üzerine düşmesi ile başladığı’’ kanısına vardı. Ancak DEDAŞ tüm rapor ve incelemelere rağmen yangının asıl nedeninin üstünü kapatarak ‘anız yangını’ demeye ve köylüleri hedef göstermeye devam etti. Yıllardır elektrikleri kesen, halka milyonlarca liralık faturalar çıkaran ve yöre halkını mağdur eden DEDAŞ, bölgede çıkan pek çok yangınla da daha önce gündeme geldi. Son olarak 2023’ün Haziran ayında da yangından etkilenen Çınar’da bulunan Karabudak Mahallesi’ndeki yangının elektrik direklerinden çıktığına dair tespitler bilirkişi raporuyla gözler önüne serildi. Bir kez daha DEDAŞ “asli kusurlu” bulundu.
Sicili kabarık
Şirkete yönelik şikâyetlerin ardı arkası kesilmezken şirketin 2018-2019 yılları arasında kendisine açılan davalar dikkat çekti. Şirkete karşı 1 sene içinde açılan dava sayısı 3 bin 204 olarak ortaya çıktı. DEDAŞ’ın ‘iş güvenliği’ karnesi kabarık. DEDAŞ’ın öznesi olduğu ölümle sonuçlanan olaylardan bazıları şöyle:
• 28.05.24: Urfa’da DEDAŞ İşçisi Yusuf Turan elektrik akımına kapılarak hayatını kaybetti.
• 01.06.24: Urfa’nın Hilvan ilçesine bağlı Oymaağaç kırsal Mahallesi’nde tarlada gezer patozun yüksek gerilim hattına takılması sonucu iki işçi öldü, dört işçi yaralandı.
• 02.01.24: Şırnak’ta elektrik nakil hattı tamiratı sırasında yüksek gerilime kapılan DEDAŞ İşçisi Ferhat Gök, yaralandı.
Öte yandan Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ’nin Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 2004 yılında 2004/22 Sayılı Kararı ile özelleştirme kapsamı ve programına alınmasıyla Diyarbakır, Urfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak illeri kapsama alınarak Dicle Elektrik Dağıtım AŞ (DEDAŞ) kuruldu. DEDAŞ 2013’te ise yüzde 100 oranındaki hissesi özelleştirildi. Özelleştirilen elektrik dağıtım hizmetleri sonucu Diyarbakır’ın elektrik dağıtımını Eksim Holding’in sahibi olan Tivnikli ailesinin yaptığı biliniyor. Tivnikli ailesi AKP’ye olan yakınlığı ile dikkat çekiyor. İsmail Fahreddin Tivnikli ve Abdullah Tivnikli tarafından kurulan Eksim Holding’in şu an başında Ebubekir Tivnikli var. Tivnikli, Türk Telekom’dan enerji sektörüne, inşaattan yatırıma kadar birçok alanda iş yapıyor.
Borcunun 5’te 1’i buharlaştı
CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, DEDAŞ’ın devlete ABD Doları cinsinden özelleştirme borcunun TL’ye çevrilip 6 taksit yapılarak yüzde 20’sinin ‘buharlaştırıldığını’ belirtti. Yavuzyılmaz, bu nedenle oluşan kamu zararının 2 milyar 498 milyon TL olduğunu vurgularken 2017’de alınan kararın altında dönemin Başbakan Yardımcısı ve mevcut Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in imzasının bulunduğunu da aktardı. Yavuzyılmaz’ın paylaştığı belgelere göre DEDAŞ’ın 2017’de kalan anapara borcu 193,5 milyon dolar. Borcun dolar üzerinden ödense 243 milyon dolar ödenecekti ancak TL’ye çevrildiği için 167,5 milyon dolar ödendi.
‘Katliamın asıl sorumlusu DEDAŞ’tır’
DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan da partisinin Grup Toplantısı’nda DEDAŞ’ın yıllardır bölgeyi ihmal ettiğini ve altyapı yetersizliklerinin felaketlere zemin hazırladığını ifade ederek “Katliamın asıl sorumlusu DEDAŞ’tır” dedi. DEM Parti Milletvekili Adalet Kaya ekili alanlarda çıkan yangının DEDAŞ’ın ihmalinden kaynaklandığını, ihmalin üstünün örtülmeye çalışıldığını söyledi. Kaya, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi. Kaya, “Elektrik dağıtım şirketlerinin dağıtım hatlarında bakım yapıp yapmadıkları Bakanlık tarafından denetlenmekte midir? DEDAŞ’a soruşturma başlatılmış mıdır?” dedi.
