İklim aktivistleri, iklim değişikliğine karşı daha sıkı önlemler alınması talebiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) yaptıkları ilk başvuruda başarılı oldu. Yargıçlar Salı günü İsviçre’nin iklim koruma konusundaki eksikliğinin, davacıların insan haklarını ihlal ettiğine karar verdi.
Yargıçlar, İsviçreli yetkililerin iklim koruma konusunda zamanında harekete geçmediklerini ve iklim değişikliği ile bu değişikliğin sonuçlarını yeterince ele almadıklarını belirterek, özellikle CO2 salınım miktarına ilişkin net bir gösterge oluşturmadıklarını kaydetti.
Fransa’nın Strasbourg kentindeki mahkemeye başvuran çok sayıda İsviçreli kadın, iklim değişikliğinin neden olduğu sıcak hava dalgalarının sağlıkları üzerindeki olumsuz etkilerini dava konusu yapmıştı.
Mahkeme ileri yaştaki binlerce kadın davacının özel ve aile yaşamı hakları ile adil yargılanma haklarının ihlal edildiğine de hükmetti. Başvuran kadınların yaşlarının ileri olması nedeniyle dava “İklim yaşlıları davası” olarak da adlandırılıyor. Kadınlar, yaşlıların kendilerini iklim değişikliğine karşı yeterince koruyamadıklarını, özellikle aşırı sıcak hava dalgalarının onları savunmasız hale getirdiğini savunuyorlar.
AİHM Büyük Dairesi tarafından görülen ilk iklim davasından çıkan bu karar başta salt İsviçre’yi bağlasa da uluslararası düzeydeki davaların sonuçlarına da etki edebilecek. Zira Avrupa Konseyi’nin bir parçası olan AİHM, aynı zamanda İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uyulmasını sağlamaktan da sorumlu. Bu nedenle karar, sadece AİHM nezdinde değil, sayısız ulusal mahkeme nezdinde yapılacak iklim şikayetleri için de emsal teşkil edebilecek.
Thunberg de duruşmayı izledi
Merakla beklenen karar öncesi İsveçli iklim aktivisti Greta Thunberg’in de aralarında bulunduğu çok sayıda kişi duruşmada hazır oldu.
Avrupa Konseyi’nin kararları, AB üyesi ülkelerinin yanı sıra Türkiye ve İngiltere gibi ülkeler için de bağlayıcı nitelik taşıyor.
“İklim Yaşlıları Davası” İsviçreli emekli kadınların ağırlıkta olduğu bir oluşumun Greenpeace tarafından yönlendirmesiyle başlamıştı. Greenpeace’e göre oluşumun İsviçre genelinde yaş ortalaması 73 olan 2 bin 500’den fazla üyesi bulunuyor.
Gençler kaybetti
Mahkeme aynı gün iklim korumaya ilişkin iki davada daha kararını açıkladı.
Bir Fransız belediye başkanının Fransa’ya, Portekizli gençlerin de aralarında Türkiye’nin de olduğu 32 Avrupa ülkesine karşı açtığı dava reddedildi.
Yargıçlar, Fransız politikacının mağdur statüsü bulunmadığına, dolayısıyla özellikle iklim değişiminden etkilenmediğine hükmederken, aralarında çocukların da olduğu Portekizli genç iklim savunucularının başvurusunu ise iç hukuk yollarını tüketmedikleri gerekçesiyle geri çevirdi.
